یکی از عوامل مهم توسعه هر دانشی توسعه اطلاعات و ارتباطات بین مؤسسات آموزشی - پژوهشی در آن دانش است . بعد از انقلاب مراکز متعددی به امر آموزش و تحقیق در عرصه اقتصاد اسلامی پرداخته اند که معرفی آن ها پی آمدهای مثبت زیادی برای محققان، مسئولان اجرایی و سیاست گذاران به همراه دارد . در این راستا «مجله تخصصی اقتصاداسلامی » قصد دارد به تدریج به معرفی این مراکز بپردازد .
گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
گروه اقتصاد که یکی از گروه های یازده گانه علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است، فعالیت خود را از سال 1375 با بهره گیری از اساتید و تحصیل کرده های سطوح عالی حوزه و دانشگاه آغاز نمود .
اهداف، سیاست ها، اولویت ها و فعالیت های این گروه به این شرح است:
اهداف
الف) کشف و تبیین نظام اقتصادی اسلام در قلمرو:
1- مبانی بینشی و فلسفی
2- مبانی ارزشی
3- اهداف
4- الگوهای رفتاری افراد، گروه ها و دولت در حوزه اقتصاد
5- منطق و ساختار حاکم بر چهار عنصر فوق
ب) طراحی نظری سازمان ها و مؤسسات نظام اقتصادی اسلام با توجه به مقتضیات زمان و مکان
ج) بسترسازی علمی جهت تحقق نظام اقتصادی اسلام
د) تحقیق در زمینه مسائل مستحدثه فقهی و نیازهای نوپیدا در حوزه اقتصاد
ه) شبهه شناسی و پاسخ گویی به شبهات مطرح در قلمرو اقتصاد اسلامی
و) مطالعه تطبیقی و نقد سایر مکاتب و نظام های اقتصادی
ز) مطالعات علمی و کاربردی و آسیب شناسی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران
سیاست های کلی
الف) جذب و پرورش محققین ثابت جهت انجام تحقیقات زیربنایی
ب) استفاده از محققین موجود به صورت واگذاری پروژه تحقیقاتی
ج) ایجاد کتابخانه تخصصی اقتصاد اسلامی و تهیه نرم افزار و سخت افزار لازم جهت تقویت تحقیقات
د) ارتباط و همکاری با وزارتخانه ها و مؤسسات اقتصادی کشور جهت اخذ اطلاعات و ارائه تحقیقات انجام شده و نتایج به دست آمده
ه) ارتباط و همکاری با دانشکده های اقتصاد دانشگاه ها و شرکت در سمینارها جهت معرفی اقتصاد اسلامی و تبادل اطلاعات
و) ارتباط و همکاری با مؤسسات تحقیقی مربوطه در حوزه علمیه قم و نیز ارتباط با فقها و مجتهدین جهت تبادل اطلاعات و نظرات
ز) ارتباط و همکاری با مؤسسات تحقیقی اقتصاد اسلامی در خارج از کشور
ح) برگزاری همایش های علمی - تخصصی و همایش های عمومی در موضوعات اقتصاد اسلامی
اولویت ها
الف) کشف و تبیین نظام اقتصادی اسلام
ب) طراحی نظری سازمان ها و مؤسسات نظام اقتصادی اسلام با توجه به مقتضیات زمان و مکان
ج) تحقیق در زمینه مسائل مستحدثه فقهی و پاسخ گویی به شبهات مطرح در قلمرو اقتصاد اسلامی
در این راستا گروه اقتصاد به فعالیت هایی دست زده و مواردی را به انجام رسانده است که عبارت اند از:
1- تحقیقات
در گروه دو نوع تحقیقات انجام می شود:
1- تحقیقات علمی در موضوعات زیربنایی و راهبردی که مخاطب آن کارشناسان، سیاست گذاران و اساتید حوزه و دانشگاه می باشد .
2- تحقیقات کانون اندیشه جوان در مورد سؤالات و شبهات قشر جوان و دانشجو . این تحقیقات در سه سطح کتاب جوان، کتاب دانشجو و کتاب اندیشه به تناسب سطح تحصیلات مخاطبان منتشر می شود . تحقیقات چاپ شده و آماده چاپ و در دست تحقیق در مورد هر یک از تحقیقات علمی و تحقیقات کانون اندیشه جوان به این شرح است:
گزارش اجمالی
(؟)
گزارش تفصیلی
الف) تحقیقات علمی
- آثار منتشر شده
ردیف - عناوین - محقق - تاریخ نشر - ناشر
1/1 - پس انداز و سرمایه گذاری در اقتصاد اسلامی - سیدعباس موسویان - زمستان 1376 - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
2/1- پول در نگاه فقه و اقتصاد - مجموعه مقالات - مهر 1375 - مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر
3/1 - ابزارهای سیاست پولی - سعید فراهانی - سال 1378 - مرکز انتشارات دفتر تبلیغات
4/1 - ماهیت پول و راهبردهای فقهی - اقتصادی آن - احمدعلی یوسفی - تابستان 1377 - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
5/1 - آسیب شناسی دینی توسعه اقتصادی - ناصر جهانیان - 1377 - چاپ محدود داخلی
6/1 - جایگاه ارزشها در توسعه اقتصادی - محمدتقی نظرپور - بهار 1378 - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
7/1 - قرض الحسنه و آثار اقتصادی آن - علی اصغر هادوی - بهار 1378 - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
8/1 - اقتصاد توسعه یک الگوی جدید - پروفسور حیدر نقوی - بهار 1378 - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
9/1 - بانکداری اسلامی - سیدعباس موسویان - زمستان 1378 - مؤسسه تحقیقات پولی وبانکی
10/1 - اسلام و نظام (لیبرال، سرمایه داری) - مجموعه مقالات - تابستان 1378 - کتاب نقد شماره 11
11/1 - ماهیت و ساختار اقتصاد اسلامی - ج 1 - مجموعه مقالات - تابستان 1379 - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
12/1 - نظام مالی اسلام - مجموعه مقالات - تابستان 1379 - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
13/1 - الگوی تخصیص درآمد و رفتار مصرف کننده مسلمان - سیدرضا حسینی - پاییز 1379 - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه
- تحقیقات در دست انتشار
ردیف - عناوین - محقق
1/2 - نظام مالیاتی اسلام - علیرضامشگری
2/2 - قرض الحسنه و راهبردهای توسعه - مجید حبیبیان
3/2 - اندیشه های اقتصادی ابن خلدون - خلیلی تیرتاشی
4/2 - دام جهانی شدن - شهمیرزادی
5/2 - نقد نظریه های دولت - مجموعه مقالات
6/2 - تورم و کاهش ارزش پول - احمد علی یوسفی
- عناوین در دست تحقیق
ردیف - عناوین - محقق
1/3 - اهداف نظام اقتصاد اسلامی - ناصر جهانیان
2/3 - اصول حاکم بر توسعه از دیدگاه اسلام - امیرخادم علیزاده
3/3 - جایگاه دولت و بخش خصوصی در اقتصاد اسلامی - عطاء الله رفیعی
4/3 - بازار کار در اقتصاد اسلامی - مجید رضایی
5/3 - جایگاه سیاستهای اقتصادی در اسلام - سعید فراهانی
6/3 - عملکرد بازار در اقتصاد اسلامی - معصومی نیا، هادوی نیا
7/3 - ماهیت و ساختار اقتصاد اسلامی - ج 2 - احمدعلی یوسفی (مجموعه مقالات)
8/3 - انسان اقتصادی از دیدگاه اسلام - علی اصغر هادوی نیا
9/3 - علل توسعه نیافتگی ایران اسلامی - حبیبیان
10/3 - بررسی فقهی - اقتصادی ابزارهای نوین پولی و بانکی - مجموعه مقالات، فراهانی و توکلی
11/3 - بررسی مفاهیم و نظریه های توسعه پایدار از منظر اسلام - اصغر دیرباز
ب) تحقیقات اندیشه جوان
- کتاب های منتشر شده
ردیف - عناوین - محقق - تاریخ نشر - ناشر
1/1 - نظام اقتصادی اسلام (مبانی فلسفی) - سیدحسین میرمعزی - بهار 1378 - کانون اندیشه جوان
2/1 - نظام اقتصادی اسلام (انگیزه ها و اهداف) - سیدحسین میرمعزی - زمستان 1378 - مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر
3/1 - پول، بهره، بحرانهای اقتصادی - اجتماعی (هلموت کرویتس) - مترجم: شهمیرزادی - بهار 1378 - کانون اندیشه جوان
4/1 - فقر از دیدگاه اسلام - سعید فراهانی - بهار 1378 - مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر
5/1 - بانکداری بدون ربا از نظریه تا عمل - سیدعباس موسویان - بهار 1379 - مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر
- تحقیقات در دست انتشار
ردیف - عناوین - محقق
1/2 - پیامدهای اقتصادی رابطه با آمریکا - دادگر
2/2 - ساده زیستی (نقدی بر تجمل گرایی و اسراف) - محمدعلی شاه آبادی
3/2 - توسعه پایدار در سایه تعالیم اسلامی - اصغر دیرباز - دادگر
4/2 - نظام اقتصادی اسلام، مبانی مکتبی - سیدحسین میرمعزی
5/2 - ابعاد معنوی و تربیتی اقتصاد اسلامی - علی اصغر هادوی نیا
6/2 - جهت گیری نظام مالیاتی - علیرضا لشگری
7/2 - الگوی اقتصادی حکومت علوی - سیدرضا حسینی
- عناوین در دست تحقیق
ردیف - عناوین - محقق
1/3 - علل توسعه نیافتگی کشورهای اسلامی - حبیبیان
2/3 - ثروتهای بادآورده - رسولی
3/3 - عدالت و رشد اقتصادی از دیدگاه اسلام - محمدرضا یوسفی
4/3 - چالش فقر و غنی در کشورهای پیش رفته - جهانیان
5/3 - کار و دین - رضایی
6/3 - اقتصاد در قرآن - علیزاده
7/3 - جایگاه دولت و بخش خصوصی در اقتصاد - فراهانی
8/3 - نظام اقتصادی اسلام (ساختار کلان) - میرمعزی
2- گفتمان ها و همایش ها
تاکنون سه همایش عمومی در موضوعات: 1- پول در نگاه فقه و اقتصاد، 2- اقتصاد بدون نفت، 3- مالیات های حکومتی از دیدگاه فقه و اقتصاد، و پنج همایش تخصصی تحت عنوان: 1- ماهیت و ساختار اقتصاد اسلامی، 2- علم و نظام اقتصادی اسلام، 3امکان طراحی سپرده های انتقال پذیر در بانکداری بدون ربا، 4- بررسی فقهی - اقتصادی ابزارهای سیاست پولی در بانکداری بدون ربا، 5- بایسته های اساسی پژوهش در اقتصاد اسلامی، تشکیل شده است .
3- مقالات
تاکنون بیش از چهل مقاله توسط هیئت علمی گروه اقتصاد نوشته شده است . برخی از آن ها در مجلات علمی چون کتاب نقد، مجله فقه اهل بیت، نقد و نظر، کاوشی نو در فقه و نامه مفید منتشر شده و برخی دیگر در همایش هایی همچون همایش های سالانه مؤسسه تحقیقاتی پولی و ارزی، همایش دو سالانه اقتصاد اسلامی، همایش دو سالانه اندیشه اقتصادی حضرت امام و همایش های سالانه بانکداری اسلامی ارائه شده است .
4- همکاری های علمی، تحقیقاتی
گروه اقتصاد علاوه بر ارسال مقاله به همایش ها و مجلات علمی، در انجام تحقیقات و برگزاری همایش ها، نیز با مراکز پژوهشی و اجرایی کشور همکاری می کند، برخی از این همکاریها عبارت اند از:
1- اجرای تحقیق «بانکداری اسلامی » با همکاری مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی
2- اجرای تحقیق «نظام مالیاتی اسلام » با همکاری معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی
3- اجرای تحقیق «قرض الحسنه و راهبردهای توسعه » با همکاری معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی
4- اجرای تحقیق «اصول حاکم بر توسعه از دیدگاه اسلام » با همکاری معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی
5- اجرای تحقیق «دین و کار» با همکاری آموزش حرفه ای وزارت کار و امور اجتماعی
6- برگزاری همایش «پول در نگاه فقه و اقتصاد» با همکاری مدیریت حوزه علمیه قم
7- برگزاری همایش «اقتصاد بدون نفت » با همکاری وزارت نفت
8- برگزاری همایش «مالیات های حکومتی از دیدگاه فقه و اقتصاد» با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی
