هزینه سنگین آزمایشگاهی، مشکلی مهم فراروی نخبگان فناوری نانو

برگزیدگان هفتمین دوره مسابقه ملی فناوری نانو روز گذشته (شنبه) در آیینی با حضور رئیس ستاد ویژه فناوری نانو معاونت علمی ریاست جمهوری و معاون پژوهش و فناوری مدیر امور پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف در تالار 1 این دانشگاه معرفی شدند.
این مسابقه که طی هفت سال گذشته به طور مستمر برگزار شده و تا امروز 460 نفر از برترین های فناوری نانو را از میان دانشجویان به جامعه علمی معرفی کرده است، 22 اردیبهشت ماه در سطح دانشگاه های سراسر کشور برگزار شد.
در مسابقه امسال از میان 1683 داوطلب، 28 نفر به عنوان برگزیده نهایی اعلام شدند که از این میان، 10 داوطلب به عنوان نفر برتر کل مسابقه‏، 10 داوطلب به عنوان برگزیدگان مقطع کارشناسی و 8 داوطلب نیز به عنوان سه برتر رشته‌هایی که بیش از 50 نفر از داوطلبان آن در جلسه آزمون حضور داشته‌اند و حداقل 60 درصد امتیاز نفر اول آزمون را کسب نموده‌اند‏، معرفی شدند. غیر از این، از مدرسان برتر و نهادهای ترویجی فعال در زمینه فناوری نانو تقدیر شدند.
شرکت در این مسابقه برای عموم دانشجویان آزاد است اما به طور معمول بیشتر دانشجویان رشته شیمی، مهندسی مواد، مهندسی فناوری نانو و رشته های مرتبط در آن شرکت می کنند.
کارگروه ترویج و آموزش عمومی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو به عنوان برگزار کننده این مسابقه امسال برای ورود به عرصه بین المللی تصمیم گرفت از میان رتبه های برتر این مسابقه یکصد نفر را به اولین دوره نانواستارتاپ آب دعوت کند تا تیم برتر به المپیاد بین المللی فناوری نانو/ International Nanotechnology Olymiad راه یابد.
این المپیاد که قرار است اوایل سال 2018 میلادی برگزار شود و در واقع رویدادی علمی در زمینه فناوری نانوست، به ابتکار ایران، روسیه، کره جنوبی و تایوان، میزبان دانشجویان خلاق در زمینه فناوری نانو خواهد بود و در اولین دوره به موضوع آب و فاضلاب می پردازد.
از میان این 100 نفر، 60 نفر در قالب 15 تیم چهارنفره یک هفته (از 24 تا 30 تیر9 در رقابتی فشرده و با اقامت یک هفته ای در دانشگاه صنعتی شریف آخرین دستاوردهای خود را در فناوری نانو آب به معرض نمایش و داوری گذاشتند؛ از این میان، 7 تیم دیروز برای راهیابی به مرحله دوم معرفی شدند تا در مرحله بعدی در اواخر مردادماه جاری، تیم ایران به صورت غیرحضوری برای شرکت در المپیاد بین المللی فناوری نانو انتخاب شود.
بیشتر این گروه ها در زمینه تست های تشخیصی برای تشخیص انواع آلودگی در آب، تصفیه آب از پساب های صنعتی، بومی سازی غشاء های سیستم تصفیه آب یا تشخص سلامت آب مصرفی با عسکبرداری از روی یک نمونه کار کرده بودند، اما گروه نخست ایده ای برای تبدیل رطوبت موجود در هوا به آب شیرین ارائه داد و شاید به دلیل وانفسای فعلی بحران آب، بیش از سایرین مورد توجه قرار گرفت.
برگزیدگان این مسابقه از دانشجویان برتر کشور در مقاطع مختلف تحصیلی و رشته های مرتبط هستند و انتظار می رود در سال های بعد در عرصه تولید علم به ویژه فناوری نانو بیش از پیش از آنان بشنویم.

***هزینه های آزمایشگاهی فناوری نانو بالاست
علی خدایی دانش آموخته مقطع دکتری نانوشیمی گرایش نانومواد معدنی از دانشگاه تهران که با نمره 69.62 رتبه نخست کشوری این مسابقه را به خود اختصاص داد، در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار علمی ایرنا در مورد فعالیت هایش اظهار کرد: از اولین دوره مسابقه نانو در ایران در این مسابقه شرکت کردم، آبان گذشته تحصیلات من به پایان رسید و برای آخرین بار در مسابقات حاضر شدم.
وی که دانشجوی پسادکتری در دانشگاه اصفهان است، در مورد مشکلات پژوهشگران حوزه نانو نیز گفت: ما به حمایت مالی بیشتری نیاز داریم. در دوره دکتری در حد وام های دانشجویی متعارف به ما کمک می شد؛ در حالی که هزینه های تحقیقات و آنالیز نانو خیلی گران است.
وی ادامه داد: حتی کمک های پژوهشی (گرنت های) این مسابقه کفایت نمی کند. برای احراز رتبه نخست، دو میلیون تومان گرنت پژوهشی به من اختصاص یافته و این در حالی است که یک تی ام/TM (میکروسکوپ الکترونی عبوری) برای بررسی تصاویر هر نمونه به قیمت 200 هزار تومان و بی ای تی/BET برای بررسی میزان تخلخل هر نمونه نیز لازم است که از نظر هزینه همین اندازه است؛ همه این ها هزینه های زیادی را به داشجویان تحمیل می کند و اگر پژوهشگر بخواهد تجربی کار کند هزینه های زیادی را باید متقبل شود.
خدایی در مورد همکاری ستاد توسعه فناوری نانو گفت: در کل همکاری آنها خوب است؛ ولی به دلیل گسترده شدن فعالیت های دانشجویی ستاد هم با مشکل کمبود بودجه روبرو است.
وی افزود: ستاد ماهانه یک میلیارد و 400 میلیون تومان از کل فعالیت های پژوهشی دانشجویان در حوزه نانو حمایت می کند؛ ولی چون سطح فعالیت ها زیاد شده است، جوابگو نیست.

***باید از محصولات با ریسک پذیری پایین تر حمایت شود
علی شهروزیان فر سرپرست تیم آوان نانو نیز که به عنوان تیم نخست مرحله اول، نانواستارتاپ آب را دریافت کرده اند، در مورد محصول این تیم گفت: با توجه به اینکه 30 درصد از منابع آب شیرین جهان به صورت گردشی بین دریاها و آسمان ها قرار دارد، ایده تیم ما این بود که رطوبت نسبی در هوا به ویژه در شهرهای شمالی و جنوبی که گاه به 100 درصد هم می رسد، با استفاده از سطوح اَبَر آب دوست که در واقع یک نانوساختار است، گرفته شود و به آب شیرین برای مصارف کشاورزی و آشامیدنی تبدیل شود.
وی که دانش آموخته مهندسی مواد از دانشگاه آزاد اسلامی شهر دزفول و صاحب یک شرکت دانش بنیان در این شهر است، افزود: ما شرکت دانش بنیانی در دزفول داریم که در زمینه مهندسی پزشکی فعال است و پیش از این در زمینه سنسورهای گاز برای تشخیص عوامل مختلف و تولید مواد کمپوزیتی کار کردیم و پیشینه تحقیقاتی به ما برای موفقیت در این دوره کمک کرد.
شهروزیان فر نیز مهم ترین مشکل معمول شرکت های دانش بنیان در حوزه فناوری نانو را مشکل مالی برشمرد و گفت: غیر از اساتید دانشگاه که شرکت های دانش بنیان را تاسیس می کنند، بیشتر دانشجویان با مشکل مالی عمده روبرو هستند.
وی تاکید کرد: ستاد ویژه توسعه فناوری نانو به شرکت های دانش بنیان فعال در این زمینه وام می دهد؛ اما این وام بلاعوض نیست و یک شرکت نوپا مجبور است بعد از یکی دو سال وام را بازگرداند.
شهروزیان فر یادآور شد: ستاد می تواند با شناسایی متخصصان و میزان ریسک پذیری محصولات آنها، وام ها را به جای این که به همه شرکت ها اختصاص دهد، در اختیار شرکت هایی بگذارد که محصول آنها ریسک پذیری پایین تر و استفاده بیشتری دارد. ضمن اینکه مراحل گرفتن وام دشوار است.
سرپرست گروه آوان نانو در مورد یک هفته ای که در دانشگاه صنعتی شریف مشغول طراحی ایده بودند، گفت: در این یک هفته با چالش های مختلف روبرو بودیم و دریافتییم که در برابر این چالش ها باید چگونه واکنش نشان دهیم.
علمی**9157
خبرنگار: منصوره شوشتری*انتشار: زهره محتشمی پور
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با کانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me