تجربه دینی و قرائت پذیری

کیهان، 21 و 23/5/82

تجربه گرایی دینی، حیات رسمی خود را در غرب، با شلایرماخر آغاز کرد . شلایرماخر با ارائه «الاهیات ثبوتی » بر آن شد تا تجربیات دینی را تجزیه و تحلیل کند و ذات دین را از تجارب دینی به دست آورد . پس از او، کسانی چون ویلیام جیمز، پراودفوت، ابلینگ، پل تیلیش و کرکگارد این جنبش را پیش بردند . عوامل زمینه ساز تجربه گرایی دینی را می توان چنین برشمرد: ظهور مکتب رمانتیک; نقد کتاب مقدس; فلسفه کانت; تعارض علم و مسیحیت، و مخالفت با الاهیات مسیحی .

دامنه تجربه بس وسیع است و محدوده آن را طیف گسترده ای از تجارب تشکیل می دهد: تجربه اخلاقی; تجربه زیباشناختی; تجربه دنیامداری و ... . تجربه آن گاه دینی است که: 1. متعلق آن موجودی فوق طبیعی باشد و 2. فاعل آن در توصیف حالات و تجارب خود، از مفاهیم و تعابیر دینی استفاده کند . تجربه دینی رویکردهای متعددی دارد که یکی از آنها در محدوده «ایمان » است . رویکرد دیگر در حوزه «کثرت گرایی دینی » است . رویکرد سوم به «صدف و گوهر دین » می پردازد و ... . یکی از این رویکردها مسئله قرائت پذیری بر اساس تجارب دینی است . پاره ای از فیلسوفان دین معتقدند که تجارب، عریان و بی تفسیر، در اختیار صاحبان تجربه قرار نمی گیرد، بلکه هر تجربه ای درون شبکه ای از مفاهیم و باورها معنا و جایگاه می یابد و همیشه نگاه فاعل تجربه از زاویه تعبیرها و برداشت هایی است که برای او حاصل آمده است . بدین ترتیب تجارب دینی همگی از سنخ تجارب تفسیری تلقی می شوند .