معارف، ش 17
نویسنده اولاً، روند تألیف مجموعه فقه سیاسی خود را توضیح می دهد و ثانیا، به بررسی مبدأ ارتباط دین و سیاست از متون دینی ادیان گذشته می پردازد و به این نتیجه می رسد که دیانت و سیاست همه انبیا همراه هم است. بنابر شهادت قرآن، عدالت جزء اهداف عمده انبیا بوده است که بدون یک سیاست و برنامه و نظام سیاسی عادلانه محقق نمی شد. برای بررسی موفقیت حضرت امام قدس سره در اجرای فقه جعفری، باید شرایط متفاوت و فراز و نشیب های نظام مورد توجه قرار گیرد. نظام به طور نسبی موفق است و پیشرفت آن، عامل ایجاد مطالبات بیشتر می شود. وحدت، فریب نخوردن از دشمن و تعهد مسئولان، سه عاملی هستند که، بر اساس تأکیدات حضرت امام قدس سره باعث تداوم نظام و انقلاب می باشند.
سکولاریسم فقط در نوشتار و گفتار وجود دارد؛ چرا که هیچ پدیده اجتماعی دور از دین نیست و دین در تمام قالب ها وجود دارد. دین و فرهنگ در تمام امور اجتماعی تأثیر دارند و سیاست نیز تابع دین و فرهنگ است. اینکه سکولارها نیز پس از حاکم شدن، از دین برای پیشبرد اهداف خود استفاده می کنند، نشان از سازگاری دین و سیاست دارد.
انقلاب اسلامی در ارائه الگویی برای جهان اسلام موفق عمل کرده است و گرایش مردم عراق و افغانستان و برخی کشورهای دیگر، به نظامی هم چون جمهوری اسلامی شاهد این مدعاست.
امام با وجود قائل بودن به نظریه انتصاب در ولایت فقیه، نظامی تشکیل داده اند که کلیه امور آن متکی به آراء عمومی است. این رابطه بر این پیش فرض استوار است که جامعه هم دموکراتیک است و هم ولایی. یعنی مردم حاکمیت خدا را خواسته اند.
مجمع تشخیص مصلحت نظام جایگاهی در طول مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان دارد؛ زیرا ممکن است قانونی مخالف قانون اساسی و احکام اولیه و ثانویه شرعی نباشد، ولی عامل تأمین مصلحتی بزرگ شود که در این صورت بر اساس اختیارات ولی فقیه و احکام ولایی، مجمع تشخیص مصلحت درباره آن تصمیم می گیرد. در سایر کشورها نیز نهادی متناظر با این نهاد وجود دارد. این نهادها اصول پذیرفته شده آن جوامع را حفظ می کنند؛ حتی اگر چنین اصولی در قانون اساسی ذکر نشده باشند، مانند دکترین حقوق بشر انقلاب کبیر فرانسه یا اصول آتاترک در ترکیه.
بحث نهایی این گفت وگو، اشاره به نظریات حضرت امام درباره احزاب است. با توجه به این سخنان، امام تحزب را شعبه ای از اجتهاد فقهی می دانستند و رضایت عمومی و مصلحت جامعه را بر خواست احزاب و وجود آنها ترجیح می دادند. البته، ایشان احزاب را در حد کارشناسی مسائل سیاسی و اقتصادی بی اشکال می دانستند و در عمل نیز با همه جناح ها تعامل داشتند.