ایران، 22/4/83
این نوشتار به فرآیند و چالش های مقوله جهانی شدن و چگونگی برخورد کشورهای در حال توسعه با این مسئله می پردازد. آیا کشورهای در حال توسعه واقعا می توانند در ضمن بهره مندی از مزایای «آزاد سازی»، از پی آمدهای مخرب این روند مصون بمانند. به نظر می رسد به جای آزاد سازی سریع و تسلیم بی قید و شرط، اتخاذ سیاست آزاد سازی گزینشی برای این کشورها مناسب تر باشد.
دبیر کل «انکتاد» در گزارشی، فهرستی از فرصت ها و تهدیدهایی که جهانی شدن پیش روی کشورهای در حال توسعه قرار داده است ارائه نمود که مهم ترین این فرصت ها عبارت اند از: مزایای تجاری حاصل از توافقات «گات»؛ مزایای مربوط به ورود سرمایه خارجی؛ افزایش توان تولیدی به کمک سرمایه گذاری مستقیم خارجی و افزایش فرصت همکاری اقتصادی میان کشورهای در حال توسعه در چارچوب همکاری های جنوب جنوب. اما مهم ترین چالش های آن عبارت اند از: تضعیف استقلال سیاست گذاری؛ آزادسازی مالی و احتمال بروز بی ثباتی و اختلال در فرآیند توسعه و بالاخره به حاشیه رانده شدن کشورهای ضعیف.
اما به نظر نویسنده محترم مشکلاتی که رویارویی کشورهای کمتر توسعه یافته جهان قرار دارد، بسیار فراتر از آن چیزی است که در گزارش آمده است: اقراض سنگین، بهای نازل کالاها و خدمات، ضعف زیرساخت ها و توان صاداراتی، خطر ورشکستگی بنگاه های داخلی این کشورها در رقابت با همتایان خارجی را نباید نادیده گرفت.
ایشان برای نجات از این معضلات و تهدیدات، پیشنهادهایی را ارائه می دهد: کشورهای در حال توسعه باید خود را هر چه بیشتر متوجه دموکراتیک کردن سیستم جهانی سازند و باید مجدانه با کم رنگ شدن نقش سازمان ملل در جهان مبارزه کنند. تقویت همکاری های جنوب جنوب، گسترش همکاری با سازمان ملل متحد و نیز استفاده از مکانیسم ها و سازمان های منطقه ای، راهبرد چندجانبه نگری را در فرآیند جهانی شدن تقویت می سازد. به هر حال لازم است این کشورها فرصت تقویت اقتصاد و زیرساخت های اجتماعی خود را بیابند و عملکرد خویش را بیش از پیش با جامعه خود تطبیق دهند.
کشورهای در حال توسعه باید با بررسی دقیق تجربیات دو دهه اخیر جهان در زمینه آزاد سازی بازارها، برخی درس های مهم را استنتاج کنند و از آن در خدمت ایجاد موازنه در نقش آفرینی دولت و بازار استفاده نمایند، برای مثال باید نقش متوازن و کلیدی را هم دولت و هم بازار در اقتصاد ایفا نمایند. اگر بازار بخواهد به درستی عمل کند، باید از حمایت، پشتیبانی و هدایت دولت بهره مند باشد و برعکس، دولت نیز بدون بازار، قادر به اداره اقتصاد کشور نیست. دولت های ملی باید در سیاست گذاری های خود، توسعه اقتصادی، نگرانی های زیست محیطی و عدالت اجتماعی را منظور نمایند. بایستی شکاف عمیق موجود میان درآمد و ثروت شمال و جنوب تعدیل شود.
