جهانی شدن و توسعه

ابرار، 28/5/83

همه ما در مقوله جهانی شدن تحت تأثیر رویدادها و فرآیندهای دور دست قرار می گیریم و بر آنها تأثیر می گزاریم. نویسنده مقاله معتقد است که جهانی شدنِ زندگی اجتماعی معاصر بیش از هر چیز توسط رسانه های اطلاعاتی و ارتباطات الکترونیکی تسهیل شده است. سرمایه داری در دوران متأخر با شیوه جدید توسعه یعنی اطلاعات گرایی مرتبط است که به لحاظ تاریخی از تجدید ساختار تولید سرمایه داری در اواخر قرن بیستم شکل گرفته است. هرچند دانش و اطلاعات در همه شیوه های توسعه واجد اهمیت بسیار می باشد، ویژگی توسعه مبتنی بر اطلاعات، کسب دانش فراوان و فشرده به منزله منبع اصلی بهره وری است.

اقتصاد جهانی، اقتصادی اطلاعاتی، و از لحاظ تاریخی، واقعیتی جدید و متمایز از اقتصاد جهان است که دست کم از قرن شانزدهم وجود داشته و به انباشت سرمایه در سراسر جهان پرداخته است. اما اقتصاد جهانی قابلیت آن را دارد که به عنوان یک واحد، در زمان واقعی و در مقیاسی به پهنای کره زمین فعالیت کند. ویژگی اصلی تاریخ اقتصادی مدرن، تفاوت بازده سرانه در کشورهای مختلف است؛ چراکه نسبت درآمد سرانه ثروتمندترین و فقیرترین کشورها، از سال 1870 تا 1989، شش برابر شده است. ظرف سه دهه گذشته، سهم 20% از فقیرترین مردمان جهان از درآمد جهانی 3/2% به 4/1% کاهش یافت. درحالی که ظرف همان مدت، سهم 20% از ثروتمندترین مردمان جهان از 70% به 85% درصد افزایش یافت. بدین ترتیب نسبت سهم ثروتمندترین به فقیرترین افراد، دو برابر شده است.

جهانی شدن در واقع نه جهان را همگن ساخته است و نه همه شمولی آن بر همه به شیوه یکسان تأثیرگزار بوده است. طبق نظر سمیرامین، جهانی شدن توزیع نابرابر ثروت در میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را تشدید کرده است. لذا برای کشوری چون ایران که هنوز با مقتضیات عصر جهانی شدن سازگاری نیافته و به نحوی پویا با مناسبات نوین اقتصاد جهانی فعالیت نمی کند، شناخت دقیق این تحولات کاملاً ضروری است.