گفت وگو با یحیی یثربی
جام جم، 28 و 30/2/81
غربی ها امور تحت سیطره ی دین را امور مقدس، و امور دنیوی و عرفی را سکولار می خواندند . بدین ترتیب، امور سکولار، اموری هستند که بیرون از حیطه ی اختیار دین قرار دارند و به اختیار بشر و جریان عادی زندگی وی مربوط اند .
سکولاریزاسیون، به معنای خارج ساختن امور از دایره ی دین و مؤسسات دینی (غیر دینی ساختن امور) تنها به غرب اختصاص دارد . غربی ها با کلیسایی مواجه بودند که بر مسندخدایی تکیه زده بود و اطاعتی را می طلبید که خاص خداوند و پیامبران اوست .
سلطه ی کلیسا و کشیشان مسیحی بر چهار حوزه ی اندیشه، علوم، ثروت و قدرت، مجال انسان غربی را تنگ تر و تنگ تر می ساخت: الف) اندیشه، که ماهیت انسان را تشکیل می دهد، به مالکیت کلیسا درآمد . آگاهی گناه شمرده می شد و گفته می شد خداوند جاهلان و ابلهان را دوست دارد و آنان را برمی گزیند تا عالمان رسوا شوند و فرد آن گاه مؤمن تلقی می شد که نسبت به اندیشه ی خویش بی اعتنا باشد; ب) قلمروی آگاهی هایی که کشیشان مدعی عرضه انحصاری آنها بودند، گسترش یافت و علوم پایه را نیز در برگرفت; ج) کلیسا، به تدریج، صاحب عظیم ترین ثروت ها شد و د) تمام پادشاهان زیر نظر آنها و با حمایت آنها شاه می شدند .
مردم بیدار شدند و تصمیم گرفتند آنچه را روزی از دست داده بودند، بازپس گیرند و سکولاریزاسیون از همین جا آغاز شد . در واقع جریان روشن فکری غرب تلاش می کرد چهار قلمروی پیش گفته را از تملک و سلطه ی کلیسا خارج سازد .
اما در اسلام، اوضاع دیگرگونه است: گفته های پیامبر اسلام متکی به وحی و الهام حضرت حق است . او «عبد» خوانده می شود تا مبادا رسالت او به تصور ربوبیت وی بینجامد . اسلام، در چهار قلمروی مذکور نیز سیطره طلب نیست . در حوزه ی اندیشه، به آزادی و حجیت عقل قائل است، تقلید در اصول را جائز نمی داند و حتی اجازه ی تقلید در فروع را نیز به ما نمی دهد، مگر آن که در استنباط فروع دین ناتوان باشیم . علوم از دین جدا انگاشته می شوند . علمای دینی هرگز در پی کسب ثروت نبوده اند و اکثرا مقروض از دنیا رفته اند . در بحث قدرت نیز تمام نهادهای ما انتخابی است . ما در مدیریت نیز سکولار عمل می کنیم . کسی نمی تواند بگوید کشاورزی، امری دینی است . به طور کلی، کارشناسی امری سکولار است و شما از هر جای دنیا می توانید کارشناس بیاورید .
