همشهری، 9 و 10/2/81
این مقاله با بحث درباره ی پرسش جامعه شناختی آغاز می شود . منظور از پرسش جامعه شناختی، پی بردن به عمق و ماهیت پدیده هاست . جامعه شناسی از پرسش آغاز می کند; پرسشی که با ویژگی پرداختن به دلایل بنیادی، از سایر پرسش ها متمایز می شود .
نسبی نگری و پرهیز از ارزش گذاری، ویژگی ای است که در بخش بعدی مقاله بدان پرداخته می شود . در واقع، آنچه جامعه شناس از مفهوم نسبی نگری در نظر دارد، مشخص ساختن تفاوت های فرهنگی، عدم سوگیری و پرهیز از ارزش گذاری است . جامعه شناسی همانند سایر علوم انسانی، یک علم ارزشی نیست; بلکه صرفا با ارزش ها سر و کار دارد و ارزش شناس است . علوم انسانی به صدور دستورهای مذهبی، اخلاقی یا ارزشی نمی پردازند; بلکه فقط می خواهند در مورد این دستورها بحث کرده و تفاوت آنها را دریابند . نویسنده در نقد دیدگاه فلسفی نسبی نگری، اظهار می دارد: همین که می توان فهمید دیگران ارزش های دیگرگونه دارند، نشانه ی آن است که انجام مقایسه امکان پذیر است و می دانیم در هر مقایسه ای درک اجمالی دو طرف واجب است .
در بخش واپسین مقاله، «پوزیتیویسم » به عنوان ویژگی روش شناختی علم جامعه شناسی، مورد توجه قرار می گیرد: مدعای اصلی مکتب پوزیتیویسم این است که بدون داشتن هر گونه علمی نسبت به طبیعت کل، می توانیم علم صادقی نسبت به اجزای آن پیدا کنیم . جامعه شناسی از این بینش نشات گرفت و تحت تاثیر آن، به گونه ی یک علم مستقل تجربی تحول یافت و حتی روش مندی خود را از آن اخذ کرد . جامعه شناسی پوزیتیویستی اساسا بر ایستایی اجتماعی مبتنی است و کاملا با آیین پوزیتیویستی که به یک هم آهنگی حقیقی و ثابت قائل است، همساز است . از آن جا که این هم آهنگی، به خودی خود، وجود دارد، تنها کاری که مطابق این دیدگاه باید طرح کرد این است که تنها در جهت اصلاح مقتضی سامان موجود بیندیشیم; نه در جهت باز آفریدن آن . نویسنده، در پایان مقاله، با ذکر برخی انتقادها به پوزیتیویسم، به این نتیجه می رسد که امروزه گرایش عمده در جامعه شناسی، چیزی بر خلاف بینش پوزیتیویستی نخستین است .
