اساساً مکاتب مختلف هنری براساس ویژگی های غالب شخصیتی انسان ایجاد شده اند، برای مثال مکاتب هنری سورئالیسم و اکسپرسیونیست عمدتاً تجلی وجه برون گرایی شخصیت انسان است و ارجاعات بیرونی خلق انسانی به آن جهت می دهد.
ذهن وقتی در حالت برون گرایی شدید است تحت فشار بیان احساسات، رؤیا، تداعی ها و ضمیر ناهشیار قرار می گیرد و حالات رمانتیک و اکسپرسیونیستی شکل می گیرد. خلقت برون گرایی فرد را در برابر هیجانات و انفجارهای درونی بیشتری قرار می دهد و چنان چه فرد خلاقی باشد می تواند از آن استفاده کند، در غیر این صورت حالات روان نژندانه غلبه می کند؛ همان گونه که ون گوگ در بیان اکسپرسیونیستی و در اصل برون گرد خود با ضربات مکرر و هیجان زده ی قلمو لحظاتی واقعی را برجسته و ژرف نمایی می کرد و اثر را در لحظه شکار می کرد و سامان می داد.
در مقابل خلقت درونگرا با ارجاعات درونی و جزءنگری، ترکیب های ملایم و آرام بخش، چشم نواز و متعادل روی می آورد و از هیجان نگری و مهارگسیختگی فاصله می گیرد، ملاحظه گر می شود و هنر کلاسیک را وسیله ی توسعه ی گرایش های رئالیست شخصیت خود قرار می دهد و تعادل، تسلط، تعهد و کمال طلبی را در کار خود توسعه می دهد.
به طور کلی همه ی شاخه های هنری در دو بعد هنر رمانتیک و هنر کلاسیک قابل جمع است و هر دو حاصل وجوه برون گرایی و درون گرایی شخصیت انسان است.
هنر رمانتیک با توجه به فردیت و شخصیت هنرمند قالب شکنی می کند و با آزادی خیال و عواطف و احساسات، رویدادها و صحنه های زندگی را ترسیم و تجسم و تمثیل می کند و بر آن تأثیر می گذارد و گونه ی دوم- یعنی آثار رئالیست و واقع گرایانه ی هنری- از ساختار درون گرایی شخصیت متأثر است و تمایل به بازنمایی واقعیات و خصوصیات و جزئیات به صور آرمانی و تعالی بخشی و کمال طلبانه دارد.
در هنردرمانی توجه به وجوه شخصیت بیماران بسیار ضروری است. این که درمانگر ملاحظه کند که مراجع چگونه با عناصر هنری کار می کند و چه ویژگی های شخصیتی غالبی دارد و از آن در فرایند هنری بهره گیرد اهمیت زیادی دارد. شناخت این ویژگی ها فرصت های مناسبی برای تعامل با مراجع و کار با او فراهم می کند.
راه های مختلفی برای درک ویژگی های شخصیتی وجود دارد. در فعالیت های هنری افراد، می توان صفات برجسته ی روحی آن ها را فهمید، مثلاً در کشیدن نقاشی کسانی که واکنش فوری نشان می دهند یا با نگاهی کلی خط و خطوط را می کشند، به جزئیات دقت نمی کنند، بیشتر عاطفی و شهودی هستند. یا مراجعانی که به جزئیات بسیار دقت می کنند، در کشیدن نقاشی یا ساختن سفال و فعالیت ها و ترکیب کار خود تأمل و دقت بسیاری دارند و وسواس نشان می دهند بیشتر درون گرا هستند البته برای تشخیص ویژگی های شخصیت افراد آزمایشات معتبری وجود دارد که با دقت بالا صفات را تمیز می دهد، گرچه فعالیت های هنری هم راه دیگری برای تشخیص ویژگی شخصیتی مراجعان است.
منبع مقاله :
زاده محمدی، علی؛ (1388)، هنردرمانی: مقدمه ای بر هنردرمانی ویژه ی گروه ها، تهران: نشر قطره، چاپ اول 