تب را در کودکان کم سن و سال، نباید ناچیز شمرد. زمانى که کودک شما احساس گرما مى‌کند و یا به نظر مى‌رسد دماى بدنش پایین آمده است، باید دماى بدن وى را اندازه بگیرید. این کار، ساده است اما اگر براى اولین بار آن را انجام مى‌دهید، ممکن است سوالاتى در ذهن داشته باشید.
از چه نوع دماسنجى باید استفاده کنیم؟ آیا باید دماى بدن یک کودک زیر دو سال را با همان روشى اندازه گرفت که دماى بدن کودک پنج ساله را اندازه مى‌گیریم؟ در دوران کودکی‌خودتان والدین شما احتمالا دماى بدن شما را با یک دماسنج شیشه‌اى- یک لوله باریک داراى یک نوک ظریف گرد حاوى جیوه- اندازه مى‌گرفته‌اند. امروزه بسیارى از انواع دماسنج وجود دارند که مى‌توانید از میان آنها انتخاب کنید. کاربرد دماسنج هاى جدیدتر، آسان‌تر بوده و خواندن آنها نیز از دماسنج‌هاى شیشه‌اى راحت‌تر است و چیزى که براى کودک شما بهتر است این است که نتیجه را به سرعت به شما نشان مى‌دهد.
تعریف تب
تب واکنش بدن به عفونت است. درجه حرارت بدن در حالت طبیعی ممکن است اندکی بالاتر یا پایین تر از درجه میانگین 37 درجه باشد اما اگر درجه حرارت مقعدی یالاتر از 38 باشد، همیشه آن را تب محسوب می کنیم. درجه حرارت مقعدی به‌طور معمول نیم درجه سانتی‌گراد بالاتر از درجه حرارت دهانی است.
برای نوزادان و کودکان کم سن حتی اندکی بالا رفتن درجه حرارت ممکن است بیانگر عفونتی جدی باشد. در کودک تازه به دنیا آمده درجه حرارت پایین‌تر از حد طبیعی نیز ممکن است علامتی از بیماری جدی باشد. تب‌های پایین‌تر از 9/38 درجه نیازی به درمان با تب‌بر ندارند، مگر اینکه پزشک توصیه کند. اما در تب‌های بالاتر از 9/38 درجه پزشک ممکن است داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را برای کاهش درجه حرارت بدن تجویز کند. گرچه در بزرگسالان برای قطع تب آسپیرین هم تجویز می‌شود اما هیچ‌گاه به کودکان تب‌دار نباید آسپیرین داد، چرا که ممکن است یک عارضه نادر و بالقوه مرگبار به نام «نشانگان رای» را باعث شود. همچنین به کودکان کمتر از شش ماه نباید ایبوپروفن داد.
چگونه درجه حرارت بدن را اندازه بگیریم؟
انواع گوناگونی از دماسنج وجود دارد. امروزه اغلب آنها دما را به صورت دیجیتال نمایش می‌دهند. دماسنج‌های دیجیتالی که دمای بدن را به سرعت از راه مجرای گوش اندازه می‌گیرند، به خصوص برای کودکان کم‌سن یا افراد سالمند مناسب هستند.
دماسنج‌های گوناگون دیگری هم موجودند که دمای بدن را از راه دهان، مقعد یا زیر بغل اندازه می‌گیرند. اگر از یک دماسنج دیجیتال استفاده می‌کنید، بروشور آن را به دقت بخوانید تا بدانید که بوق‌زدن آن چه معنایی دارد و چه وقت باید عدد دماسنج را خواند. در شرایط طبیعی درجه حرارت بدن در ساعت 4 بعدازظهر در بالاترین حد خود و در ساعت 4 صبح در پایین‌تر حد خود است. دماسنج‌های جیوه‌ای به علت خطرات ناشی از شکستن دماسنج و واردشدن جیوه به بدن برای استفاده پزشکی توصیه نمی‌شوند.
اندازه‌گیری درجه حرارت از راه دهان
برای اندازه‌گیری درجه حرارت بدن از راه دهان این گونه عمل کنید:
• سر دماسنج را زیر زبان بگذارید.
• دهان را برای مدت توصیه شده (به‌طور معمول سه دقیقه) ببندید.
• اگر از دماسنج غیردیجیتال استفاده می‌کنید، آن را به آرامی از دهان خارج کنید و بچرخانید تا با دقت عدد آن را بخوانید.
اندازه گیری درجه حرارت از زیر بغل
اندازه‌گیری درجه حرارت بدن از زیر بغل خیلی دقیق نیست، بنابراین می‌توانید از یک دماسنج دهانی برای این کار استفاده کنید:
• دماسنج را در حالی که دست‌تان پایین قرار دارد؛ زیر بغل قرار دهید.
• بازوها‌یتان را نزدیک سینه قرار دهید.
• به‌طور معمول پنج دقیقه در انتظار بمانید. بعد دماسنج را درآورید و عدد آن را بخوانید.
درجه حرارت زیربغلی به طور معمول نیم درجه پایین‌تر از درجه حرارت دهانی است.
اندازه گیری دمای بدن در نوزادان از راه مقعد
برای اندازه‌گیری درجه حرارت مقعدی در کودک به این شیوه عمل کنید:
• با وازلین یا ماده نرم‌کننده دیگر سر دماسنج را چرب کنید.
• کودک را روی شکم بخوابانید.
• با دقت سر دماسنج را به اندازه یک تا دو سانتی‌متر درون مقعد فرو برید.
• دماسنج را برای سه دقیقه در مقعد نگهدارید. برای جلوگیری از جراحت، در طول این مدت دماسنج را در دست نگهدارید.
• دماسنج را خارج کنید و بر حسب دستورات سازنده عدد آن را بخوانید.
درجه حرارت مقعدی به طور معمول نیم‌درجه بالاتر از درجه حرارت دهانی است. اندازه‌گیری درجه حرارت مقعدی همچنین ممکن است در افراد سالمند و ناتوان که نمی‌توانند دماسنج را در دهان نگه دارند، به کار رود.
مواردی از تب که باید کمک پزشکی خواست
اگر نوزاد کمتر از سه ماه دارد و درجه حرارت مقعدی او بالاتر از 38 درجه است. در این نوزادان کم‌سن حتی اگر کودکتان علایم دیگری ندارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
اگر کودک بیشتر از سه ماه دارد و درجه حرارت بدن او 9/38 درجه یا بالاتر است.
اگر نوزاد درجه حرارت پایین‌تر از حد طبیعی دارد، درجه حرارت مقعدی کمتر از 1/38 درجه سانتی‌گراد است.
اگر کودک کمتر از دو سال دارد و تب او بیش از یک روز طول بکشد، یا کودک دوساله یا بیشتر است و تب او برای بیش از سه روز طول بکشد.
اگر کودکتان پس از باقی ماندن در ماشین داغ دچار تب شد، سریع به دکتر مراجعه کنید.
اگر درجه حرارت بدن یک فرد بزرگسال بالاتر از 4/39 درجه سانتی‌گراد باشد و یا تب او بیش از سه روز طول بکشد.
اگر هر یک از این علایم همراه تب بود، فوری به دکتر مراجعه کنید:
• سردرد شدید
• تورم شدید گلو
• دانه‌های پوستی غیرمعمول
• حساسیت غیرمعمول چشم‌ها به نور درخشان
• سفتی و درد گردن هنگام خم کردن سر به جلو.
• اغتشاش ذهنی
• استفراغ مداوم
• اشکال در تنفس یا درد قفسه سینه
• بی‌قراری و تحریک‌پذیری مفرط
• درد شکمی یا درد در هنگام ادرار
• هر علامت غیرقابل توضیح دیگر
انواع دماسنج‌های پزشکی بر حسب محل استفاده
دماسنج‌های دهانی
دماسنج‌های دهانی برای بیمارانی قابل استفاده هستند که توانایی نگهداری درست و ایمن آن را در دهان داشته باشند و به این ترتیب در افرادی مانند کودکان کم‌سن و آنهایی که دچار سرفه و استفراغ شدید هستند، کاربرد ندارند. این مساله به خصوص در مورد دماسنج‌های جیوه‌ای که باید چند دقیقه‌ای درون دهان باقی بمانند، مطرح است و برای دماسنج‌های دیجیتال که به سرعت دما را ثبت می‌کنند کمتر مشکل‌آفرین است. همچنین اگر بیمار یک مایع داغ یا سرد نوشیده باشد، باید مدتی صبر کرد یا از روش دیگری برای اندازه‌گیری دمای بدن استفاده کرد.
دماسنج مقعدی
برای استفاده از دماسنج‌های مقعدی باید به سر آنها یک ماده نرم‌کننده مالید. در گذشته برای این مقصود از وازلین استفاده می‌شد اما امروزه استفاده از ژل‌های نرم‌کننده دارای پایه آبی که انواع مختلف آن در بازار موجود است، توصیه می‌شود. گرچه اندازه‌گیری درجه حرارت از راه مقعد، دقیق‌ترین روش اندازه‌گیری درجه حرارت بدن است اما این شیوه در برخی فرهنگ‌ها و به خصوص در مواردی به غیر از نوزادان ممکن است برای افراد قابل‌قبول نباشد. استفاده از دماسنج‌های مقعدی روش معمول برای اندازه گیری دمای بدن نوزادان است.
دماسنج‌های گوشی
دماسنج‌های گوشی که در داخل مجرای گوش قرار داده می‌شوند با استفاده از اندازه‌گیری پرتوهای مادون‌قرمز منتشرشده از بدن دما را اندازه می‌گیرند.
دماسنج‌های نواری
این دماسنجها روی پیشانی فرد بالای ابرو قرار داده می‌شوند و بر حسب تغییر رنگی که در آنها به وجود می‌آید و مقایسه آن با طیف رنگی که در بروشور وجود دارد، می‌توان درجه حرارت را خواند. این روش خیلی دقیق نیست.
درباره دماسنج‌های سنتی
دماسنج‌های پزشکی سنتی، دماسنج‌های شیشه‌ای حاوی جیوه هستند که درجه حرارت بدن را از راه مقعد، دهان و زیر بغل با آنها می‌توان اندازه گرفت. دماسنج‌های جیوه‌ای پزشکی به همان شیوه‌ای کار می‌کنند که دماسنج‌های هواشناسی ماکزیمم کار می‌کنند.
این دماسنجها شامل حبابی حاوی جیوه هستند که به یک لوله باریک متصل است. هنگامی که درجه حرارت بالا می‌رود، جیوه منبسط می‌شود و از لوله بالا می‌رود. گردن لوله متصل به حباب دارای یک تنگی است که مانع بازگشت سریع جیوه به درون حباب می‌شود تا فرصت کافی برای خواندن عدد به استفاده کننده داده شود. برای همین هنگام استفاده مجدد از دماسنج باید آن را محکم تکان داد تا جیوه به درون حباب بازگردد. از دهه 1990 به بعد دماسنج‌های جیوه‌ای به خاطر خطرات ناشی از احتمال ورود جیوه به بدن به تدریج کنار گذاشته شدند و دماسنج‌های الکترونیک جای آنها را گرفتند. این دماسنجها سرعت انواع جدیدتر را ندارند و گرچه دقیق هستند، خواندن آنها می‌تواند دشوار باشد. مهم‌تر اینکه در صورت شکستن شیشه آنها، جیوه آزاد مى‌شود که محیط را آلوده کرده و ورود مقادیر زیاد آن به بدن موجب صدمات مغزى می‌شود.
آکادمی‌طب اطفال آمریکا از سال 2001 استفاده از این دماسنجها را در مراکز خدمات بهداشتى درمانى و منازل ممنوع اعلام کرد.
دماسنج‌های دیجیتال
دماسنج‌هاى دیجیتال الکترونیک که داراى باترى‌هاى دکمه‌اى هستند، از حس‌گرهاى حرارتى الکترونیک براى ثبت دماى بدن استفاده مى‌کنند. با این دماسنجها می‌توان دماى بدن را از طریق مقعد یا زیر بغل در مدت ?? ثانیه یا کمتر اندازه گیرى کرد. برخى از انواع دماسنج داراى جلدى یک بار مصرف هستند و پس از مصرف به دور افکنده می‌شوند که از نظر بهداشتى مناسب‌‌تر هستند. بیشتر دماسنج‌هاى دیجیتال پس از اندازه گیرى درجه حرارت، بوق مى‌زنند. نتیجه به صورت عددى روى صفحه‌اى که در قسمت بالایى دسته دماسنج قرار دارد، ظاهر مى‌شود. دماسنج‌هاى دیجیتالى بسیار سریع تر از انواع شیشه‌اى و به طور معمول دقیق‌تر هستند.
نوار درجه حرارت
این نوارها حاوى کریستال مایع هستند که با تغییر رنگ، درجه حرارت را نشان مى‌دهد. گرچه کاربرد آنها آسان است اما دقیق نیستند.
این نوارها نشان می‌دهند که آیا کودک شما تب بالاى 9/38 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر دارد یا خیر. براى خواندن دقیق دماى بدن کودکتان، باید از دماسنج دیجیتالى استفاده کنید.
دماسنج دیجیتال پستانکى
دماسنج‌هاى دیجیتال پستانکى براى کودکان زیر دو سال و نوپایان به ویژه کودکانی که پستانک مى‌خورند، مناسب هستند.
این دماسنجها نیز مانند سایر دماسنج‌هاى دیجیتال، با باترى کار مى‌کنند و با یک حس‌گر الکترونیک درجه حرارت بدن را اندازه مى‌گیرند. درجه حرارت روى صفحه‌اى در جلوى دماسنج نمایش داده می‌شود. براى کار با این دماسنج، کودک باید آن را بدون حرکت به اطراف به مدت سه دقیقه در دهان نگاه دارد. البته ممکن است این نوع دماسنج مدت زیادى به درد شما نخورد اما براى یک کودک، این مدت مى‌تواند به اندازه یک عمر به طول انجامد. دماسنج‌هاى پستانکى دماى بدن را اندکى پایین‌تر نشان مى‌دهند، بنابراین پزشکان توصیه می‌کنند که سه دهم درجه سانتی‌گراد به دماى نمایش داده شده افزوده شود.
دماسنج دیجیتال گوشى
دماسنج دیجیتال گوشى، دماسنج تیمپانیک هم نامیده مى‌شود. این دماسنج از اشعه مادون قرمز براى اندازه‌گیرى دماى بدن از طریق مجرای گوش استفاده مى‌کند. این انواع از همان دقت دماسنج‌هاى مقعدى برخوردارند. دماسنج دیجیتال در کمتر از دو ثانیه حرارت بدن را اندازه مى‌گیرد و به طور معمول پس از پایان کار بوق می‌زند. آکادمی‌طب اطفال آمریکا به والدین توصیه می‌کند که از به کار بردن این دماسنج براى کودکان زیر سه ماه خوددارى کنند چرا که کانال گوش آنها کوچکتر از آن است که مناسب قرار دادن این دستگاه باشد. دماسنج گوشى را می‌توان براى هرکودک بالاى سه ماه تا زمانى که به طور کامل درمجرای گوش کیپ مى‌شود، مورد استفاده قرار داد.
داروهای ضدتب
داروهای ضد تب داروهایی هستند که با کاهش دادن درجه حرارت بدن از حالت بالارفته آن تب را تسکین می‌دهند. اما این داروها در فردی که درجه حرات بدنش طبیعی است، تاثیری ندارند.
داروهای ضد تب با تاثیر روی هیپوتالاموس مغز افزایش درجه حرارت بدن را که ناشی از تاثیر اینترلوکین‌ها – یک ماده موثر در روند التهاب –روی این عضو است، مهار می‌کنند.
به این ترتیب بدن برای کاهش درجه حرارتش فعالیت می‌کند که نتیجه آن کاهش در تب است. اغلب داروهای تب‌بر برای مقاصد دیگری مورد استفاده هستند، برای مثال آسپیرین و استامینوفن دو تا از رایج‌ترین داروهای تب‌بر عمدتا به عنوان مسکن و ضد درد به کار می‌روند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوبروفن، ضدتب، ضدالتهاب و ضددرد هستند.
علل تب در کودکان
هر کدام از ما دارای یک ترموستات درونی در مغزمان هستیم که درجه حرارت بدن ما را بالا یا پایین می‌برد.تب هنگامی رخ می‌دهد که درجه حرارت بدن به بالای حد طبیعی آن برسد. از جمله علل شایع تب در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• عفونت یا ناخوشی
• پوشیدن لباس بیش از حد، نوزادانی که بیش از حد لباس‌‌های گرم به آنها پوشانده‌اند یا محکم قنداق شده‌اند، نمی‌توانند درجه حرارت بدنشان را درست تنظیم کنند.
• واکنش نسبت به واکسیناسیون اخیر
• دندان در آوردن (در این مورد به ندرت تب به بالای 38 درجه می‌رسد)
کی باید کودک را دکتر برد؟گرچه درجه حرارت بالاى بدن کودک شما اسباب نگرانى شما را فراهم می‌کند اما بیشتر کودکان تب را به خوبى تحمل می‌کنند. تب پایین می‌تواند به بدن در خلاص شدن از عفونت‌هاى ویروسى کمک کند. اگر کودک شما واکنش‌های خوبى دارد، مایعات را به اندازه کافى می‌نوشد و به بازى کردن ادامه می‌دهد، دلیلى براى نگرانى وجود ندارد.
از سوى دیگر، اگر کودک بى حال است و مرتب استفراغ می‌کند، یا از سردرد یا دل درد شکایت دارد، باید بلافاصله به پزشک یا بخش اورژانس مراجعه کنید. همچنین در صورتى که تب او به داروهاى معمول پاسخ نمی‌دهد و یا حمله تشنج به او دست داده است، باید به پزشک مراجعه کنید. اندازه گیری تب کودکان بهترین روش، به سن کودک بستگى دارد:
نوزادان: براى نوزادان کوچک تر از سه ماه، با درجه حرارت زیر بغل شروع کنید.اگر دما بالاتر از 2/37 درجه سانتى گراد بود، براى بار دوم درجه حرارت را از طریق مقعد کودک اندازه بگیرید.
درجه حرارت مقعد دقیق تر از درجه حرارت زیر بغل است. درجه حرارت مقعدى بالاتر از ?? درجه سانتى گراد در نوزادان، نیاز به مراجعه فورى به پزشک دارد.
از سه ماهگى تا چهار سالگى: براى این گروه، پزشکان استفاده از یک دماسنج مقعدى یا دماسنج الکترونیک پستانکى را توصیه مى‌کنند. براى کودکان بزرگ‌تر از سه ماه مى‌توان از دماسنج گوشى استفاده کرد.
منبع:www.salamat.com/ن
