اطلاعات، 5 و 6/3/82
دو قرن پیش آلوین تافلر، با وضع واژه «شوک آینده » این واقعیت را توصیف کرد که ابداعات تکنولوژیک آنچنان به سرعت پیش می رود که موجب تغییر حوزه اجتماعی - سیاسی می شود . در این گزارش می خواهیم این را بررسی کنیم که چگونه نظام مراکز تکنولوژیکی جدید به دگرگونی همه چیز منجر شده است .
الف . چگونگی تغییر زندگی روزمره به وسیله ابزار فنی جدید: تغییر در ابزار باعث تغییر در اعمال مهم زندگی می شود . در عصر فن آوری، افراد به جای اینکه با نظام طبیعی منطبق شوند، طبیعت را وادار می کنند تا با نیازها و توقعات آنان هماهنگ گردد و هر وقت معلوم شود طبیعت با اهداف آنان متناسب نیست، آن را آن طور که مصلحت می دانند، بازسازی می کنند . چنین بازسازی تکنولوژیک، باعث می شود موجودات به شکلی نامناسب ظاهر شوند . سخن این است که تصور می شود اختراعات تکنولوژیک مشکلات را حل می کند، اما در واقع اغلب این اختراعات، موجب مشکلاتی می شود که ممکن است از مشکلات اولیه ای که آنها حل کرده اند، به مراتب مهم تر و پیچیده تر باشد .
ب . دگرگونی تکنولوژیک زمان و مکان: در عصر فن آوری، انسان های زیادی نظرات مشابهی درباره بی ریشه بودن جهان تکنولوژیک بیان کرده اند و زندگی اصیل بشری را نیازمند معنای ریشه دار بودن، دانسته اند . مکان مورد نظر انسان تکنولوژیک دیگر آن منظره قدیمی مورد علاقه نیست و زمان مورد نظر او نیز دیگر یک قلمروتاریخی نیست که در آن انسان رفتار می کند . عصر فن آوری، نوع تلقی نسبت به زمان و مکان را متحول ساخت و همین امر باعث شد مفهوم «کار» ، محصول نیرو و جهت دانسته شود .
ج . کارآمد کردن کار، کارگر و وسایل: کارآمد کردن زمان و کار، در کارخانه صنعتی مدرن به ظهور می رسد . کار در چنین کارخانه هایی مطابق فرآیندهای کارکردی تنظیم می شود . عملکرد یا کار مقرر شده برای خط تولید، در اصل به وسیله هر کارگر قابل اجراست . این میل به کارآمد کردن، در تاریخ وسایل نیز معنکس می شود، به گونه ای که حتی زبان نیز وسیله ای در خدمت تولید می شود .
د . ماهیت تکنولوژی مدرن: گرایش به صنعت به جای اینکه عامل رهایی بخش در تاریخ انسان باشد، به شکل پیچیده تری از بردگی تبدیل شده است . فن آوری صنعتی علاوه بر اینکه بر نیروی کار، مهر شخصیت مستبدانه می زند، جامه «عقل » را نیز به تن می کند تا بتواند هر مخالفتی را که به نام «غیر عقلانی بودن » صورت می گیرد، رد کند . خلاصه اینکه عصر فن آوری به هیچ وجه به پایان خود نرسیده، بلکه به زحمت می توان گفت در آغاز راه است . ازاین رو از آنجا که در تاریخ وجود، فن آوری مدرن آخرین مرحله ای است که غرب را می سازد، پس باید بیاموزیم چگونه بر این سرنوشت فائق آییم .
