در کنار کتاب معروف و ارزشمند(ترجمه نهج البلاغه ) ، کتاب حماسه غدیر نیز، از آثار با برکت مرحوم دشتی است. ایشان در پیشگفتار این کتاب راه رسیدن به وحدت میان فرق اسلامی را آشنایی و عمل به سنت و سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم معرفی می کند. آشنایی با سیرت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پایان دهنده همه تفرقه ها و اختلافات فکری و عقیدتی است.
این کتاب در 6 فصل تنظیم شده است در فصل اول ویژگی های غدیر خم بیان شده است.
ویژگی اول این حماسه، اجتماعی بی همانند است چراکه اولا از سراسر بلاد اسلامی در این اجتماع حضور داشتند ثانیا جاذبه معنوی حاضران در غدیر که پس از انجام مراسم حج حاضر بودند و ثالثا هدف از این اجتماع انگیزه ای الهی بود نه مادی و سیاسی.
ویژگی دوم حماسه غدیر، فراوانی و انبوه حاضران بود تعداد جمعیت را مورخان بین 90 هزار تا 120 هزار نفر نقل کرده اند.
در ویژگی سوم بیعت عمومی و همگانی برای ولایت و رهبری حضرت علی علیه السلام تحقق یافت. کیفیت والای این حماسه چهارمین ویژگی این حادثه مهم بود. یعنی در حضور پیامبر و با نظارت پیک وحی و در آخرین سفر حج پیامبر در روز روشن و با اعلام عمومی و رسمی و با آگاهاندن مسلمانان با ایراد خطبه، فرمان بیعت با حضرت علی علیه السلام صادر شد. ویژگی پنجم غدیر، صراحت در گفتار است. چراکه سخنان پیامبر از چند زاویه قابل توجه است.
1. اعلان نزول پیک وحی برای معرفی امامت 2. علل صبر و انتظار پیامبر 3. اعلام ولایت عمومی و جهانی امیرالمومنین 4. یادآوری لیاقت ها و ویژگی های علی علیه السلام 5. تکمیل دین با ولایت علی علیه السلام 6. افشای چهره واقعی دشمنان علی علیه السلام 7. هشدار به قدرت طلبان منتظر فرصت. 8. مسئولیت همگانی تبلیغ 9. دعا و درخواست از خدا 10. فرمان بیعت عمومی.
ششمین ویژگی حماسه غدیر، گواهی حاضران در صحنه غدیر است که در کتب تاریخ 146 نفر از اصحاب و یاران پیامبر به این حقیقت تاریخی اذعان کرده اند. آخرین ویژگی حماسه غدیر، راویان فراوان این حدیث است که از قرن اول تاکنون حدود 514 نفر به ذکر حدیث غدیر پرداخته اند که اسامی آنان در کتاب بیان شده است.
فصل 2
در فصل دوم پس از ذکر انواع گرایش ها و خواسته ها برای مسلمان شدن مردم به ذکر توطئه های آشکار مخالفان می پردازد.
از علل گرایش مردم به اسلام، رونق اسلام و خبر کاهنان و کلام ساحران و ستاره شناسان و علمای یهود و راهبان مسیحی به پیروزی مطلق پیامبر نام برده شده است.
گروهی با اخلاص و یقین ایمان آوردند گروهی جذب رونق بازار اسلام شدند و برخی بخاطر پیروزی پیامبر بر عرب بدنبال پیامبر و هجرت او بودند برخی دیگر بخاطر ستم قریشیان به پیامبر پناه آوردند و بعضی هم همواره بر سر دوراهی قرار گرفته دستی برای بیعت و پایی برای فرار آماده داشتند. یاران پیامبر هم در یک ردیف نبودند حضرت علی علیه السلام در خطبه 210 اصحاب پیامبر را به 4 قسم منافق، خطاکاران، اهل شبهه، صادقون حافظون تقسیم کرده اند.
پس از حادثه غدیر چندین توطئه از سوی مخالفان جانشینی حضرت علی علیه السلام اتفاق افتاد که همگی به شکست انجامید.
در همان لحظات پس از ایراد خطبه پیامبر، مخالفت علنی برخی آشکار شد حارث بن نعمان فهری که حاضر به پذیرش امامت مولی علی علیه السلام نبود از خدا خواست تا سنگی از آسمان نازل شود و همانجا خداوند عذاب خود را نازل کرد.
ترور نافرجام، نقشه مهم مخالفان بود که قصد داشتند در مسیر راه در محلی بنام عقبه که راهی کوهستانی است شتر پیامبر را رم دهند.
توطئه از سوی فرشته وحی به پیامبر خبر داده شد این عده بدستور پیامبر به وسیله حذیفه بن یمان و عمار یاسر شناخته شدند. اسامی 13 نفره آن ها در این کتاب ذکر شده است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای گوشمالی دادن به بعضی از اصحاب وقتی که وارد مدینه شدند به خانه ام سلمه رفتند و تا یکماه به منزل عایشه و حفصه نرفتند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در حضور همسران خود به حضرت علی علیه السلام فرمودند یا علی اختیار زنان پس از من با توست اگر مخالفت نمودند آن ها را اخراج کن. حادثه دیگر طومار نفرین شده ای است که به خط سعید بن عاص نوشته شد و افرادی چون ابو سفیان و معاویه آن را امضا کردند.
فصل 3 واقع نگری پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پس از حماسه غدیر
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم پس از حماسه غدیر به راهکارهای اساسی دست زد اولا تدارک لشکر اسامه بن زید را دید و فرمود: «که هر کس از جِیش اسامه تخلف کند مورد لعن خدا است». اما عده ای از اصحاب بخاطر جوانی فرمانده و خبرهایی در مورد بیماری پیامبر از حضور در سپاه اسامه خودداری کردند. دومین احتیاطی که پیامبر انجام داد فرمان آوردن قلم و دوات بود که با توهین یکی از اصحاب به نتیجه نرسید. سومین احتیاط سخنرانی ها و هشدارهایی بود که حضرت در مناسبت های مختلف ایراد کردند.
چهارمین احتیاط جلوگیری از نقشه های سیاسی بود. بعضی از اصحاب می خواستند تا بجای پیامبر امامت مسجد را بر عهده بگیرند که حضرت شخصا وارد مسجد شد و ایشان را کنار زد.
از اتفاقات تلخ که پس از رحلت پیامبر اتفاق افتاد حادثه سقیفه بنی ساعده بود که با منع پخش خبر رحلت پیامبر و بیعت شتابزده بوقوع پیوست و با جلوگیری از ورود و خروج مردم از مدینه توانستند با زور و کشتار از مردم بیعت بگیرند. با تهاجم به خانه فاطمه زهرا و سوزاندن درب خانه حضرت، امام علی علیه السلام را به اجبار به بیعت با خلیفه کشاندند. آخرین حلقه این حوادث جمع آوری و سوزاندن احادیث پیامبر بود.
فصل 4 حضرت فاطمه و ارزش والای غدیر
فاطمه زهرا علیها السلام یادآوری حماسه غدیر را ضروری دانست و در جمع مهاجر و انصار و جمع بانوان عیادت کننده و... از حادثه غدیر خم سخن گفت.
فصل 5 روش استفاده از حدیث غدیر
در شرایط حساس مدینه و پس از ماجرای سقیفه که همه لب فروبستند و همه دست از حمایت مولی علی علیه السلام شسته بودند این فاطمه زهرا علیها السلام بود که حدیث غدیر را در همه جا مطرح می فرمود و بارها به مردم ساکت و بی تفاوت و هراسناک مدینه می فرمود:«آیا قول پیامبر را در روز غدیر خم که فرمود هرکس من مولا ورهبر اویم پس علی مولی اوست را فراموش کرده اید؟» حضرت زهرا علیها السلام با یاد حماسه غدیر به افشای دشمنان می پرداخت و مردم مدینه را نسبت به سکوتی که کرده اند و از یاری حضرت علی علیه السلام سرباز زده اند ، مورد سرزنش قرار می داد.
در کنار اقدامات حضرت فاطمه علیها السلام ،حضرت علی علیه السلام نیز در موقعیت های مختلف، مانند روز شوری که مردم به دیگران روی آوردند و در روز جنگ جمل در بصره از مردم دربارة حادثه غدیر سؤال کردند تا کسی حادثه غدیر را فراموش نکند. حماسه غدیر آن قدر والاست که دشمنان امام نیز دربحث و مناظره خود از آن یاد می کردند مانند عمروعاص برای غلبه بر معاویه، عمربن عبدالعزیز برای پیروزی بر مخالفان و مأمون برای پاسخ دادن به علمای فرق اسلامی.
فصل 6 خطبه پیامبر در روز غدیر
بخاطر اهمیت حادثه غدیر در این فصل مؤلف خطبه مهم پیامبر در روز غدیر را به همراه ترجمه آن آورده است.
نکته:جالب این است که درخطبه غدیر،پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درچند فراز، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را به عنوان آخرین اوصیأ خود و کسی که ظلم و ستم را از بین می برد معرفی نموده است .
با کدام چشم به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نگاه کنم
آقای معلم[1] معتقد بودند خدمت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف رسیدن خیلی مشکل است.
یکی از ارداتمندان نقل کرده است :
به آقای معلم دامغانی عرض کردم: آقا شما توسلی در طول زندگی خود نگرفتید که خدمت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف برسید؟
گفتند: نه.
یک وقت دیگر به آقای معلم گفتم: آقای معلم شما ختمی نگرفتید که آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را ببینید.
گفتند: نه.
گفتم: آقا پس یک ختم به ما بدهید. گفت: برای چه ختم میخواهی؟ گفتم: خوب شما خودتان چرا ختم نگرفته اید؟
گفت: راستش من فکر کردهام حالا ختم هم بگیرم! امام زمان را هم ببینم! اما با کدام چشم به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نگاه کنم! من که خجالت میکشم، با چشمی که به این سو و آن سو میرود، به حضرت نگاه کنم.
این چشم هرزه صاحبش باید خجالت بکشد به آن وجه الله نگاه کند. امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف وجه الله است.
عجب! مردی که تمام شبهای جمعه بیدار بود. مردی که تمام شبهای دیگر یک ساعت و نیم به اذان صبح بیدار بود، ایشان چنین بگویند مادیگر باید چه بگوییم؟
1.مرحوم علی اکبر معلم دامغانی، عارف معاصر عموی شاعر معروف علی معلم . امام خمینی رحمه الله علیه از سالهایی که درس حاج شیخ عبدالکریم حائری شرکت میکردند، با مرحوم معلم رفیق و همدرس بودند. از کسانی که با ایشان مراوده داشتند میتوان به مقام معظم رهبری،آیت الله جوادی آملی ،مرحوم حاج آقای مروی ،حاج آقای صدیقی و حاج آقای فاطمینیا اشاره کرد.