همه نیکی ها
ای آدم! همه نیکی ها را در چهار کلمه برای تو جمع می کنم. یکی از آن ها مرا مخصوص است و یکی از آن ها اختصاص به تو دارد و یکی از آن ها در میانِ من و تو است و دیگری در میان تو و سایر مردم.
آنچه مراست، آن است که مرا عبادت کنی و چیزی را با من شریک نگردانی و آنچه توراست، آن است که تو را به عمل جزا دهم و غیر تو را به کردار تو نگیرم و آنچه میان من و تو است، آن است که تو دعا کنی و من اجابت نمایم و آنچه میانِ تو و سایر مردم است، آن است که از برای آن ها بپسندی آنچه را به خود روا داری.
رحمت و خشنودیِ حق
ای ابراهیم! جزای آن کس که اشکش از چهره روان شود از ترس من، رحمت و خشنودی من است.
جزای آن کس که محض رضایِ من، حزینان و غمناکان را دلداری دهد و به صبر کردن امر فرماید، او را می پوشانم جامه هایی از ایمان تا به آن ها کسبِ بهشت نماید و از آتش بپرهیزد.
جزای آن کس که در راهِ من فقیران را دستگیری کند، آن است که او را در سایه رحمت خود نگاه می دارم و به بهشتِ خود داخل می فرمایم.
ثواب آن کس که برای طلب رضای من، جنازه ای را تشییع نماید، آن است که ملائکه بر جنازه وی نماز کنند و روحش در نزدِ من شفاعت یابد.
خاصِّ محبت
ای ابراهیم! بدرستی که چون تو مالِ خود را برای مهمانان تسلیم کردی و فرزندت را برای ما در معرض قربانی آوردی و خود را در راهِ ما در آتش انداختی و دلِ خود را خاصِّ محبتِ ما نمودی، ما تو را خلیل خود گردانیدیم.
صبر بر فقر
ای ابراهیم! خلق فرمودم تو را به آتش نمرود مبتلا کردم، پس اگر تو را به فقر مبتلا می کردم و صبر را از تو برمی داشتم، چه می کردی؟
به عزّت و جلال خودم قسم که من خلق نفرموده ام در آب و خاک، سخت تر از فقر چیزی را... هر کس گرسنه ای را طعام دهد، پاداش او آمرزشِ من است. اگر چه گناهانِ او پر کند مابینِ آسمان و زمین را.
در مذمّت طولِ اَمل
ای موسی! دراز مگردان در دنیا آرزوی خود را. پس به طول اَمل دِلت، قساوت می گیرد و آن کس که دلش قساوت دارد، از من دور است. ای موسی! باش چنان که من خوش دارم که تو چنان باشی.
زیرا سُرور من آن است که اطاعت کرده شوم و کسی نافرمانیِ مرا ننماید و بمیران دلت را از خواهش ها به واسطه ترسیدن از من و باش با جامه های کهنه و ژنده و لکن با دلِ تازه که به ذکرِ من باشد زنده به من استعانت جوی زیرا که منم نیکو یار و یاوری. ای موسی! فریبِ نفس مخور و از شرِّ وی ایمن مباش. ای موسی! خود را پاکیزه کن و با بندگانِ شایسته من نزدیک شو.
ای موسی! باش پیشوای ایشان در نمازهای ایشان و امامِ ایشان در اختلافات ایشان و داوری نما در میانِ ایشان به هر حکمی که بر تو فرستاده ام که آن حکمی است ظاهر و برهانی است باهر.
کمالِ خوف
ای موسی! چون مرا می خوانی با کمالِ خوف باش و صورتِ خود را برای عظمتِ من بر خاک بمال و اعضای شریفه خود را برای سجودِ من بر زمینِ نه. در قیام در پیش رویِ من قانت شو و مناجات نما با من. در هنگامی که مناجات می کنی با دلی پُر ترس و نادانان را طریقِ حمد و ثنای من بیاموز و از نعمت های من، ایشان را یاد بیاور و ایشان را بفرمای تا در گمراهی و غفلت، مبالغه ننمایند، زیرا که عذاب من دردناک و سخت است.
ای موسی! اگر وسیله تو از من مُنقطع شود و رشته امید تو از من گُسسته گردد، به رشته احدی جز من پیوسته نشود و به ریسمانِ غیر من بسته نگردد. پس مرا عبادت کن و بایست در خدمتِ من مانند عبدِ حقیر و نکوهش و مذمت نما نفسِ خود را که او به مذمت سزاوارتر است.
ای موسی! هر زمانی که تو مرا بخوانی و به من امیدوار شوی، پس به درستی که می آمرزم تو را بر آنچه صادر شده است از تو.
منزلتِ نماز
ای موسی! بر تو باد به نماز، بر تو باد به نماز، زیرا که نماز را در نزدِ من منزلتی است بس عظیم و از برای اوست در نزدِ من عهدی بس محکم و ملحق گردان به نماز چیزی را که او سببِ قبول است و آن زکاتی است که از مالِ حلال و طعام طیّب باشد.
زیرا که من قبول نمی فرمایم مگر چیزی که پاکیزه باشد و مقصود از دادنِ آن رضایِ من باشد و قرین نما با زکات، صله رحم را زیرا که منم خدای رحمانِ رحیمِ خلق.
فرمودم رَحم را از رحمتِ خود تا به آن بندگانِ من باهم مهربانی کنند و رحم را در نزدِ من در قیامت سلطنتی است و من قاطع کننده ام از رحمت خود هر کس را که رحم را قطع کند و پیوند کننده به رحمتِ خود هر کس را که رحم را پیوند نماید و چنین معامله می نمایم من با هر کس که فرمانِ مرا مراعات نکند.
ای موسی! چون سائلی تو را بیاید، اکرامش کن یا به ردِّ نیکو باشد یا به عطایی اندک، زیرا که می آید تو را کسی که نه از اِنس است و نه از جن، بلکه می باشد از ملائکه رحمان برای امتحان تا ببیند که تو چه می کنی در اِزای آنچه به تو عطا فرموده ام از نعمت های بی کران.
فرمانبرداری
ای موسی! مرا فراموش مکن در هیچ حال و خوشحال مشو به بسیاریِ مال، زیرا که غافل شدن از من، سببِ قساوتِ قلوب است و بسیاریِ مال، موجب بسیاری ذنوب (گناهان).
آسمان و زمین مرا فرمانبردارند و دریاها پاسِ مرا نگاه دارند و نافرمانیِ من سببِ شقاوت است و منم رحمان و رحیم، رحمانِ هر زمان. آورنده به سختی بعد از آسانی و به آسانی بعد از سختی.
مُلکِ من پیوسته و برقرار است و زوال ندارد و پوشیده نمی شود بر من هیچ چیزی نه در زمین و نه در آسمان و چگونه پنهان می شود بر من چیزی که از من صادر شده است.
ای موسی! بازگشت تو به سوی من است.
ای موسی! رحم کن بر هر کس که در خلق از تو فروتر باشد و حسد مبر بر هر کسی که بر تو برتری دارد، زیرا که حسد می خورد حسنات را چنان که آتش می خورد هیزم را.
ای موسی! کبر را فرو گذار و دست از فخر بردار و یاد کن که تو در قبر منزل خواهی داشت. پس این تذکّر، تو را از خواهش هایِ نفس، منع می نماید.
ای موسی! رغبت نما در امورِ خیر با اهل خیر زیرا که خیر مانند اسمش خیر است و واگذار شرّ را برای هر صاحبِ فتنه که به دنیا مفتون شده است.
ای موسی! زیانِ خود را از پسِ دلِ خودت قرار بده تا از شرّش در امان باشی و بسیار کن ذکر مرا در شب و روز تا غنیمت برداری و از عقبِ معاصی و گناهان مرو، پس پشیمان می شوی.
ای موسی! پاکیزه کن سخن خود را برای آن کسان که از گناهان کناره می جویند و باش از برای ایشان هم نشین و بگیر ایشان را از برای غیبِ خودت برادران و با ایشان در امورشان کوشش نما. ایشان نیز در امور تو با تو کوشش می کنند.
ای موسی! مرگ، تو را ملاقات خواهد کرد البته و تو را از آن گریزی نباشد، پس توشه برگیر.
روی گردانی از دنیا
ای موسی! از دنیا رو بگردان و دل بکن، زیرا که نیست دنیا برای تو و نیستی تو برای آن. تو را با خانه ستمکاران چه کار؟ بلی دنیا برای آن کسان که در آن برای آخرت کار می کنند، خوب خانه ای است.
ای موسی! آنچه را که به آن اَمرت می فرمایم بشنو و اطاعت کن.
ای موسی! فرزندانِ دنیا و اهلِ دنیا بعضی از برای دیگری فتنه اند و شیطان اعمالِ آن ها را در نظرشان زینت داده است و مؤمن آن کس است که آخرت در نظرش جلوه کند. پس او پیوسته نظر به آخرت دارد و در کارِ آخرت، هرگز سُستی نمی کند.
