انتخاب، 27 و 28/1/81
این مقاله، در پی آن است که با توجه به تغییر و تحولات فرهنگی معاصر، جایگاه مطالعات دینی را در جهان کنونی مشخص سازد . برای این منظور، نخست، به تعاریف موجود از دین اشاره می شود و از میان آنها، تعاریف مجموعه ای، که دین را امری مرکب از ابعاد و بخش های گوناگون می دانند، به حقیقت ایمان - به ویژه در ادیان توحیدی - نزدیک تر تلقی می شوند .
دانش دین پژوهی جدید، دیگر به معنای علم کلام سنتی و الهیات دفاعیاتی نیست; بلکه در شمار علوم اجتماعی قرار گرفته است و تقریبا از تمامی دانش های اجتماعی و علوم انسانی تغذیه می کند .
دین شناسان معاصر معتقدند که در مورد ریشه و خاستگاه گرایش دینی بشر، می باید به تئوری های استعلایی توسل جست . آنان به این باور رسیده اند که توجه به خدا و احساس دین ورزی، امری ساختاری در وجود بشر است; از این حیث، دین شناسی معاصر به عرفان اسلامی ما بسیار نزدیک شده است .
در روزگار ما مکتب ها و ایدئولوژی هایی پدید آمده اند که همراه با نهضت های الحادی جدید، متکلمان ادیان را به چالش هایی نو فرا می خوانند . لذا نظام های الهیاتی جدیدی به وجود آمده اند که از میان آنها می توانیم با نحله هایی که به ما نزدیک ترند، گفتمان داشته باشیم . اما مشکلاتی نیز در کار است که به بستر دیالوگ و فضای گفتمان مربوط است: تربیت نیرو; دانستن زبان; منطق گفتمان; آمادگی برای شنیدن حرف های مخالف و این که حرف های آنها را با ذهنیت خودمان ترجمه و توجیه نکنیم .
این گونه نیست که بتوانیم خود را در یک فضای بسته منزوی کنیم . نه دین ما چنین چیزی را قبول می کند، نه به مصلحت ماست و نه ادعای برتری و حقانیتی که برای دین خود قائلیم، مقتضی چنین چیزی است . باید پیام اسلام را بگسترانیم و در وهله نخست، در فهم صحیح و بی غرضانه و منصفانه آن فرهنگ ها و ادیان بکوشیم تا مجال ارزیابی و نقد آنها فراهم گردد .
نویسنده، در پایان، با اشاره به تجربه مسیحیان در گفتمان دینی و مواجهه با چالش های معاصر، حوزه ها، دانشگاه ها و دیگر مراکز علوم دینی را به تجدید نظر در برنامه های آموزشی و جبران سریع کاستی ها و کمبودها فرا می خواند .