پیامبر گرامی اسلام(ص) در طول حیات خود همواره در پی تشکیل جامعه موحد و مقتدری بودند که از لوازم چنین جامعه ای وحدت میان اعضای آن بود. در این راستا در اوایل حکومت خویش در مدینه 3 پیمان را منعقد کردند که تأثیر بسزایی در تقویت پایه های حکومت حضرت داشت. پیمان اول با مردم مدینه اعم از مسلمان و غیر مسلمان که شامل یهودیان داخل شهر می شد و پیمان دوم پیمان برادری میان مسلمانان اعم از مهاجرین و انصار. در ماده اول پیمان عمومی ساکنین مدینه به آزادی اهل شهر در انتخاب مذهب تصریح کرده و بر وحدت همه ساکنین مدینه اعم از مسلمان و یهودی در برابر دشمنان تاکید می کند.(1)
بینش موجود در این پیمان می تواند خود الگویی در ایجاد معاهده صلح و دوستی میان کشورها به ویژه کشورهای اسلامی باشد. جای تأسف است که ایران و برخی دیگر از کشورهای اسلامی با دشمنان اسلام چون آمریکا و فرانسه و.. معاهده صلح دوستی منعقد کرده اند اما میان کشورهای اسلامی چنین معاهده ای وجود ندارد که البته پیشنهاد تدوین منشور وحدت میان کشورهای اسلامی که به تازگی طرح شده، اگر عملی شود گام بزرگی در جهت وحدت و انسجام میان کشورهای اسلامی است. شیعه و سنی می توانند در عین حال در گرایش به مذهب خویش آزاد باشند و با انسجام بیش از پیش بر اساس مشترکات خود قدرت قدرتمند و منسجمی در برابر دشمنان اسلام باشند.
ایشان نهادی به نام عقد اخوت را بنیان نهاد تا محبت و نزدیکی میان مسلمانان را سبب شده، وحدت گرایی در عمق اقشار مختلف جامعه اسلامی ریشه بدواند. لذا دو بار در طول رسالت خویش به آن امر کرد. بار اول در مکه پیش از هجرت و بار دوم در سال اول هجرت در مدینه. پیامبر اعظم (ص) از طرف خدا مأمور گشت که مهاجرین و انصار را با یکدیگر برادر کند. لذا در یک انجمن عمومی رو به همه مسلمین کرد و فرمود: «تاخوا فی الله اخوین» دو تا دو تا با یکدیگر برادر شوید. تواریخ مسلمانان از آن جمله تاریخ ابن هشام مشخصات افرادی که با یکدیگر برادر شدند را ضبط کرده اند. ایشان با این طرح وحدت سیاسی را با وحدت معنوی مسلمانان گره زدند، تا بنیان وحدت اسلامی استوار بماند.(2) رمز پیروزی و سرافرازی مسلمین در صدر اسلام و زمان پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله) همدلی و وفاقی بود که در سایه ایمان به خدا و دل سپردن به پیام آسمانی و نصایح حکیمانه پیغمبر و دست شستن از آمال و مقاصد قبیله ای و فرقه ای و فردی حاصل گشت.
وحدتی که در سایه عقد اخوت پدید می آید تنها بر اساس اصولی است که مشترک میان همه فرقه های اسلامی است.حضرت نه تنها خواستار وحدت میان مسلمین بوده است، بلکه طالب صلح میان ادیان نیز بوده اند؛ لذا پیمان های صلح با یهودیان اطراف مدینه منعقد کردند.
1. ر. ک. مهدی پیشوایی، تاریخ اسلام.
2. ر.ک. سبحانی، جعفر، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام نشر مشعر فصل 20 ص 214 و نیز سیره ابن هشام ج2، ص 123 و نیز مسیب اکبری، وحدت و برادری به عنوان دو اصل مسلم اسلامی؛ مجله دانشگاه مذاهب اسلامی، شماره 18، بهار1384.
