مقدمه:
روزگاری که در تمام فرهنگ های اقوام و ملل جهان «زن» به عنوان یک «موجود پست» و انسان درجه دوم مطرح بود و مورد بدبینی ها و آماج تهمت ها قرار داشت و از هیچ روزنه ای بر افق زندگی او روشنایی نمی تابید،خورشید اسلام طلوع و افق زندگی او را روشن نمود و ندای عطوفت آمیز پیغمبر رحمت،محمد مصطفی(ص) روح نشاط را در کالبد او دمید.ایشان موقعیت مهم زن در اجتماع بشری،جایگاه بلند او و استعدادهای فراوانی را که دست آفرینش در وجود او قرار داده است،گوشزد و ایه هایی از قرآن مجید را در رابطه با مقام زن برای مردم بیان نمود.
در این مقاله،به چگونگی برخورد ایشان با زنان و کودکان به منظور الگو قرار دادن رفتار ایشان برای جامعه می پردازیم.
در تاریخ مذهبی جهان هیچکس یافت نمی شود که همچون محمد(ص)مقام جنس لطیف را این چنین بالا برده باشد.ایشان در زمانی که زنان از هیچ حقوقی برخوردار نبودند،آنها را صاحب حق معرفی نمودند: و فرمودند:«حقوق زنها محترم و مقدّس است،مواظب باشید که حقوق زنها محفوظ باشد و از حقوقی که برای آنها تعیین شده است،برخوردار باشند» در جایی دیگر فرموده اند:«بهترین مردان در میان شما کسانی هستند که نسبت به زنانشان خوش رفتارتر باشند».خود ایشان،نسبت به همسرانشان،از همه مهربان تر بودند.برخی اوقات که برخی از آنها با پیامبر بد رفتاری می کردند و اصحاب با ناراحتی از حضرت می خواستند که آنها را طلاق دهد، ایشان می فرمود:«ناراحتی و بدرفتاری زنان را باید کنار نقاط مثبت و کمالات آنان حساب کرد و نباید انسان،به خاطر ناراحتی، همسر خود را رها کند».
میان آنها،چنان به عدالت رفتار می کرد که حتی در دوران بیماری ایشان بستر او را هر شبی،در اتاق یکی از همسرانشان قرار می دادند.
همیشه از خدیجه،به خوبی یاد می کردند و می فرمودند:هیچ کس خدیجه نمی شود. وقتی همه کافر بودند،او،به تنهایی به من ایمان آورد و مرا یاری کرد.
همه همسران پیامبر(ص) در یک سطح نبودند و در صورت لغزش،پیامبر(ص) با مهربانی به آنها تذکر می دادند: عاشروهن بالمعروف؛معاشرت پیامبر با آنان به نیکی و خوبی بود.(سوره نساء،ایه 19)
ایشان به هیچ وجه به ظواهر زن توجه نداشتند و زن را وسیله ای برای هوس رانی نمی دانستند،چنان که با وجود دارا بودن چندین همسر،بیشتر شب ها رابه عبادت خدا می پرداختند و از آنجایی که عایشه در 6 سالگی به عقد ایشان در آمده بود،تا 3 سال در عقد ماندند تا به بلوغ برسد.
ایشان به خاطر علاقه به راضی کردن همسران دچار گرفتاری می شدند،تا آنجا که حلال خدا را بر خود حرام کردند و خداوند ایشان را به این سبب،با عتاب مخاطب قرار می دهد که چرا چنین کردی؟!:
یا ایها النبی لم تحرم ما أحل اللّه لک تبتغی مرضات ازواجک والله غفور رحیم؛ای پیامبر،چرا چیزی را که خداوند برای تو حلال کرده است،به خاطر جلب رضای همسرانت،برخورد حرام می کنی،خداوند آمرزنده و مهربان است.(سوره تحریم،ایه 1)
پرفسور.ت.وآرنولد زندگی زناشویی پیامبر(ص) را اینطور توصیف کرده است: «یکی از زیباترین زندگانی های کامل زناشویی است که تاریخ به ما نشان می دهد».
رفتار حضرت با زنان جامعه
تعداد زیادی از زنان در محضر نورانی آن پیامبر بزرگوار،به منظور دست یابی به دانش و مهارت علمی از امکانات مساوی با مردان برخوردار شدند و هر یک،مانند چراغی فضای اسلامی را نور بخشیدند.از آن جمله می توان به اسماء دختر عمیس،ام ایمن وام سلیم، اشاره کرد.
حضرت که با یاران و حتی زنان صحابی رفت و آمدهای اجتماعی داشت،پیوسته به خانه ام ایمن می رفت و با او دیدار می کرد و او را مورد بزرگداشت قرار می داد،تا آنجا که آنچه را که از سوی مردم در نزدشان به امانت مانده بود،به ام ایمن تحویل دادند.
ام عطیه روایت می کند:«رسول خدا(ص) به ما و دختران بالغ و زنان خانه دار دستور داد از خانه خارج شویم و در نمازهای عید فطر و قربان شرکت کنیم».
ایشان در مورد تجلیل از جهاد و فداکاری نسیبه انصاری این طور فرموده است:«مقام نسیبه،دختر کعب،از مقام فلان و فلان بهتر است».
زمانی که حضرت خواهر رضاعی خود را در میان اسیران می بینند،او را آزاد و از وی درخواست می کنند،در نزد حضرت بمانند وچون قبول نمی کند،او را با هدیه های فراوان به شهر خود باز می گردانند.
رفتار حضرت با کودکان
پیامبر(ص) بچه ها را دوست می داشت و با آنان مهربان بود و بازی می کرد.ایشان در مورد کودکان می فرمایند:«اولادنا اکبادنا؛فرزندان ما جگر گوشه های ما هستند»
«الولد الصالح ریحانة من ریاحین الجنة؛فرزند صالح گلی از گل های بهشت است».ایشان نسبت به کودکان،بسیار ابراز علاقه و محبت و با آنها بازی می کردند و در حق کودکان دعا و آنها را به خیر و صلاح تشویق می نمودند.شخصی نزد پیامبر(ص) آمد و گفت که تا به حال کودکی را نبوسیده ام.حضرت در وصف او فرمود:«هذا رجل عندی انه من اهل النار؛این شخص در نزد من از اهل آتش است».
اسماء می گوید:من از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمودند:«ای بانوان،هرگز فرزندان خود را (جنین) مخفیانه نکشید؛زیرا خون کودک ساقط شده دامن اسب سوار را هم می گیرد و او را از روی اسب به زمین سرنگون می سازد».ایشان،ابتدا آب را به کودک می دادند،اگر کودک اجازه می داد،به دیگران،قبل از کودک آب می دادند.
روزی حضرت(ص)،فرزندان جعفر طیار را بر روی مرکب سوار کردند و به استقبال سپاه جنگ موته رفتند سپس،بر روی منبر نشستند،در حالی که فرزندان جعفر بر روی پله های منبر بودند،آنها را بر روی پای خود نهادید و دست بر سرشان کشیدند.ایشان،حتی به خاطر گریه بچه نماز را،بدون مستحبات و سریع خواندند.
پیامبر(ص)در عصری که عرب جاهلیت فرزندان دختر را زنده به گور می کردند،دست دختر خود را بوسیدند و او را مورد تکریم قرار دادند.
روزی زن فقیری به در خانه رسول خدا(ص)آمد و همسر ایشان دانه خرمایی را به او انفاق نمود.آن زن نیز خرما را بین دو دخترش تقسیم کرد و در این حال پیامبر(ص) فرمودند:«هر مرد یا زنی که محض خاطر پسر یا دخترش در معرض آزمایش قرار بگیرد و این گونه فداکاری نشان بدهد این عمل نجیبانه و شرافتمندانه برای او باعث نجات از آتش جهنم خواهد شد».
