من آدمی عصبانی هستم! خودم این موضوع را می دانم و بارها سعی کرده ام عصبانی نشوم، ولی وقتی عصبانی می شوم نمی توانم خودم را کنترل کنم! بعد از عصبانیت هم به شدت پشیمان می شوم ولی نمی دانم چه کار کنم . لطفا مرا راهنمایی کنید .
ن . ع/علوم تربیتی اصفهان
عصبانیت می تواند عوامل گوناگونی داشته باشد که برخی عبارتند از: 1 . حسادت . 2 . کم حوصلگی و کم ظرفیتی . 3 . ضعف و ناتوانی مزاج . 4 . عدم اعتماد به نفس و خودکم بینی . 5 . حساسیت های افراطی . 6 . منفی بافی و سوء ظن به دیگران . 7 . همانندسازی و تقلید از والدین، همسالان، همکلاسان و ... .
دلیل عصبانیت هر چه باشد، با راه کارهای زیر تا حدود زیادی می توان از آن پیش گیری نمود:
1 . هنگامی که عصبانی می شوید، در خودتان یک تغییر حالت فیزیکی ایجاد کنید; مثلا مقداری قدم بزنید و سعی کنید در آن لحظات تصمیم نگیرید و اگر آب در دست رس شماست، مقداری آب خنک میل کنید و دست و صورت خود را با آن شست وشو دهید .
2 . اگر امکان دارد، هنگام عصبانیت یا بی حوصلگی و کسالت، یک دوش آب ولرم بگیرید .
3 . چند لحظه دراز بکشید و چشمان خود را ببندید و همه ماهیچه های خود را شل کنید تا آرامش عضلانی پیدا کنید و فکر خود را از آنچه موجب عصبانیت شما شده است، منصرف کنید و به عضلات بدن خود تمرکز دهید .
4 . به خودتان تلقین کنید که اتفاق خاصی نیفتاده است; بقیه در چنین مواردی چه می کنند؟ آیا همه عزا می گیرند؟ هر کسی به کاری مشغول می شود و اعتنایی به این گونه موارد نمی کند .
5 . همیشه فضای ذهنی و روانی خود را برای شنیدن و دریافت رفتارهای ناشایست و خلاف انتظار آماده سازید; به این معنا که همیشه این انتظار را داشته باشید تا دیگران با شما به بدترین شکل برخورد داشته باشند و خود را برای تحمل این حالت آماده کنید .
6 . اگر برخی موارد سریع سخن گفتید و عجولانه تصمیم گرفتید و رفتار ناشایست از شما سرزد، سریع خود را سرزنش و حتی در لفظ اظهار پشیمانی نمایید و وعده ها و قولی را که با خود داشتید، در ذهن خویش حاضر سازید .
7 . از ارزش قائل شدن بی جا و شخصیت قائل شدن بیش از اندازه برای خود اجتناب ورزید و تنها هنجارها را رعایت کنید و لذا به سراغ رفتارهای متواضعانه همانند تقدم در سلام، همنشینی مناسب با افراد پایین تر، ابراز ارادت به کوچک ترها، مصافحه و احوال پرسی با دیگران - به خصوص طبقه پایین تر - تفریح و صحبت با دیگران اقدام کنید .
8 . ذکر «لا حول و لا قوة الا بالله » را زیاد بر زبان جاری سازید و سوره والعصر را زیاد بخوانید و ذکرهای «استغفرالله ربی و اتوب الیه » و «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم » را تکرار کنید» .
9 . به هنگام احساس عصبانیت، سریع تغییر وضعیت و موقعیت دهید و از آن محیط دور شوید; مثلا اگر در منزل این حادثه رخ داد، لباس پوشیده، منزل را ترک کنید .
10 . وقتی که با امور عصبانیت آفرین مواجه هستید، برای مدتی (حدود 10تا 15 دقیقه) راه دریافت های حسی خود را سد سازید; مثلا جلوی گوش خود را بگیرید و چشمان خود را ببندید و سر خود را پایین اندازید تا دریافت های عصبانیت زا تحت کنترل شما در آیند و موجب تحریک بیشتر شما نشوند .
11 . اگر رفتار و یا صفتی که در شخصی هست که موجب عصبانیت شما شده است، آن رفتار را شوخی تلقی کرده، به شکلی خود را از تیررس آن دور در نظر بگیرید; یعنی به گونه ای از مخاطب در نظر گرفتن خویش در برابر رفتارهای دیگران پرهیز کنید; مثلا از مشاهده کسی که فحش می دهد، با خود بگویید مخاطب او من نیستم و در این هنگام از صحنه دور شده، راه دریافت های حسی را سد سازید تا بیشتر مورد هجوم قرار نگیرید .
12 . برای توجیه رفتارهای خلاف انتظاری که از دیگران سر می زند، توجیه مناسب داشته باشید و آنها را مقصر تلقی نکنید تا به خود اجازه عکس العمل ندهید; مثلا بگویید خودم از این فرد بدتر رفتار می کنم . او اشتباه کرده، مقصر نیست . اشتباه من باعث رفتار نامناسب او شده است .
13 . به نظرات و عقاید دیگران احترام بگذارید و به دیده احترام به آنها بنگرید و حتی محترمانه با آنها رفتار کنید .
14 . در برخی کارهای مهم با مشورت خواستن از دیگران، تصمیمات خود را استحکام بخشید و از اقدامات عجولانه و خام بپرهیزید .
15 . بیشتر با افراد حلیم، صبور و غیرعصبی و خوش بین معاشرت کنید و از دوستی و حرف شنوی افراد تند مزاج پرهیز کنید .
16 . همیشه خودتان و رفتارتان را درست و صحیح تلقی نکنید و احتمال خطا در کارهای خود را بدهید .
17 . سعی کنید به عنوان تمرین، گاهی با افرادی که سلیقه آنها را نمی پسندید، برخورد کوتاه مدت داشته باشید و با افراد مختلف معاشرت کوتاه مدت داشته باشید .
18 . موارد فوق را در یک جدول تنظیم کنید و با برنامه ای مرتب به عمل کرد خودتان نمره بدهید و با رعایت این امور، سعی در تقلیل موارد تخلف داشته، همت خود به افزایش صبر و تحصیل سعه صدر معطوف بدارید .
