آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در جهان است. طبق آمار، یک میلیارد و 400 میلیون نفر در جهان در معرض آلودگی هوا قرار دارند و سالانه 3 میلیون نفر در دنیا جان خود را به دلیل عوارض مستقیم یا غیرمستقیم آلودگی هوا از دست می‌دهند. وسایط نقلیه یکی از علل عمده آلودگی هوا هستند. ازن، دی اکسیدکربن، اکسیدهای گوگرد و نیتروژن، سرب، ذرات معلق و ترکیبات سمی مانند بنزن و فرمالدیید ترکیباتی هستند که در اثر سوخت خودرو ایجاد شده و هوا را آلوده میکنند. تماس با سطوح بالای آلودگی هوا با بیماری‌های ریوی، ناراحتیهای قلبی و عروقی، آسیب به سیستم عصبی، سرطان و مرگ زودرس ارتباط دارد.
آلاینده های سمی هوا
برخی مواد آلاینده ناشی از سوخت خودرو مانند بنزن و فرمالدیید سمیاند و اثر سرطانزاییشان شناخته شده است. این ترکیبات حتی در مقادیر کم تماس خطرناک هستند و ممکن است موجب تغییرات ژنتیکی، نقایص مادرزادی و سایر بیماری‌های خطرناک شوند. این ترکیبات میتوانند به‌طور مستقیم بلعیده شوند یا به وسیله ذرات کوچک گرد و غبار به وارد ریهها شوند.
مغز
ذرات آلاینده و ترکیبات زیانآور هوای آلوده که از طریق تنفس، بلع یا پوست جذب بدن می‌شوند، از طریق جریان خون به مغز رسیده و سبب بروز التهاب‌های بیماریزا می‌شوند. بررسیها نشان داده است تماس بیش از حد با آلاینده‌های ترافیکی هوا سبب افزایش ناتوانی‌هایی ذهنی می‌شود و افراد با افزایش سن بیشتر در معرض ابتلا به آلزایمر قرار می‌گیرند. به گفته محققان آلمانی، مشکلات حافظه‌ای زودهنگام در زنانی که حداقل مدت 20 سال در نزدیکی خیابانهای شلوغ و پرتردد زندگی کرده‌اند، بیشتر مشاهده می‌شود و آنها در انجام آزمونهای ذهنی بازده بسیار نامطلوبتری دارند.
سرب، از آلایندههایی است که در اثر سوخت خودرو ایجاد می‌شود. مسمومیت با سرب توانایی ذهنی را کاهش میدهد و به سیستم عصبی و سایر اندام‌ها آسیب میرساند. سرب در بدن تجمع پیدا میکند به همین دلیل حتی مقادیر کم بلع یا استنشاق سرب خطرناک است.
منوکسیدکربن که یکی دیگر از مواد زیانآور هوای آلوده است نیز می‌تواند موجب سردرد، کاهش هوشیاری، مشکلات دایمی سیستم اعصاب مرکزی و حتی مرگ شود.
ریه
تماس با سطوح بالای آلودگی هوا با بیماری‌های ریوی، سرطان ریه و مرگ زودرس ارتباط دارد. پژوهشگران هلندی با بررسی 632 کودک 7 تا 11 ساله دریافتند ناراحتیهای تنفسی در کودکان با افزایش آلودگی هوا تشدید می‌شود. تماس با ذرات معلق شامل ذرات ریز میکروسکوپی و قطرات بسیار کوچک مایعات که به دلیل اندازه کوچکشان در بینی و قسمت فوقانی دستگاه تنفس ته‌نشین نمیشوند و در سیستم دفاعی طبیعی بدن به دام نمیافتند، می‌تواند سبب خس‌خس و تنگی نفس و علایم مشابه در افراد مبتلا به آسم یا افرادی که سیستم تنفسی حساسی دارند، شود.
ازن که از ترکیب گازهای هیدروکربنه با دی‌اکسید نیتروژن در حضور نور خورشید ساخته می‌شود، یکی از آلاینده‌های هواست که ممکن است در سیستم تنفسی و مسیرهای هوایی تغییرات خطرناکی ایجاد کند و سبب کاهش ظرفیت ریه، سرفه، درد و خس‌خس سینه شود. ازن موجب افزایش آلرژی و آسم در کودکان می‌شود و حتی افراد سالم هم به تماس با این ماده حساساند.
استنشاق دی اکسید گوگرد که در اثر سوخت حاوی گوگرد ایجاد می‌شود، راههای هوایی را ملتهب میکند و در کودکان و افراد مبتلا به آسم ایجاد مشکل میکند.
تماس با ترکیبات نیتروژن که در اثر سوخت بنزین ایجاد می‌شوند، موجب درد قفسه سینه، اشکال در تنفس و افزایش احتمال عفونت ریه می‌شود.
قلب و عروق
آلودگی هوا بر سیستم عروقی و گردش خون تاثیر نامطلوبی دارد، به‌طوری که در انگلستان از هر 50 حمله قلبی یکی با آلودگی هوا ارتباط دارد. طبق اعلام انجمن قلب آمریکا آلودگی هوا موجب غلیظ شدن خون و بالا رفتن احتمال تشکیل لخته، آسیب به سرخرگها، تصلب شرائین و ایجاد رسوب چربی در دیوراه رگها می‌شود. بررسیها نشان داده است که تماس با ذراتی با قطر 5/2 میکرون که حاوی هیدروکربن و فلزات هستند تولید اندوتلین، پروتئینی که در تنظیم فشار خون نقش دارد را افزایش میدهد. این موضوع در افراد سالم مشکلی ایجاد نمیکند اما تحقیقات نشان داده است احتمال مرگ در اثر سکته قلبی در افراد مبتلا به تصلب شرایین که غلظت این پروتئین در خونشان بالای 150میکروگرم در متر مکعب است، بیشتر است.
شکم
آلودگی هوا می‌تواند سبب بروز دردهای شکمی شود. به گفته محققان کانادایی دردهای شکمی، از شایع‌ترین علل مراجعه به بخش اورژانس در بیمارستان‌ها است که می‌تواند با آلودگی هوا در ارتباط باشد. محققان با بررسی بیش از 120 هزار بیمار مبتلا به دردهای شکمی و بررسی اطلاعات مرکز ملی کنترل آلودگی هوا در کانادا برای تعیین سطح تماس با ازن، دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد، مونوکسید کربن و ذرات معلق، مشاهده کردند تعداد مراجعه بیماران به دلیل بروز این قبیل دردها به بیمارستان در روزهایی که آلودگی هوا بیشتر است، افزایش می‌یابد.
دهان و حلق و بینی
دهان، حلق و بینی مسیر اصلی عبور هوای آلوده است. بینی نقش مهمی در تصفیه آلودگیها دارد. مواد آلایندهای که در بینی تجمع پیدا میکند می‌تواند به بافت بینی، سینوسها و مخاط تنفسی آسیب برساند. آسیب سلولها در اثر تماس با مواد شیمیایی آلاینده سیستم ایمنی بدن را در حالت دفاعی قرار میدهد. این موضوع می‌تواند بدن را در برابر بیماریها آسیبپذیر کند. به عنوان مثال، از راه هوایی بینی را تحریک کرده و موجب التهاب مخاط و تولید خلط می‌شود. بینی ملتهب و دچار آبریزش نیز به مواد حساسیتزا مانند گرده گلها حساستر و در برابر ویروسها و باکتریهای عفونتزا آسیبپذیرتر است.
باروری و جنین
مطالعات ژنتیکی انجام شده در زمینه تغییرات کروموزومی ناشی از تماس با آلاینده‌ها نشان داده است مواجه با آلودگی هوا با کاهش شدید درصد تحریک اسپرم، کاهش شدید درصد اسپرم‌های طبیعی از نظر شکل و همچنین ساختمان غیرطبیعی کروماتین اسپرم ارتباط مستقیم دارد. این عوامل موجب ناباروری در مردان می‌شود.
تحقیقات نشان داده است که رشد طبیعی جنین به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای آلوده کاهش می‌یابد. پژوهشگران افزایش اکسیدهای نیتروژن را از علل اصلی این مشکل میدانند. بررسی اطلاعات 336 هزار نوزاد متولد شده در نیوجرسی به مدت 4 سال و بررسی اطلاعات مربوط به آلودگی هوا در این مدت نشان داد که در فاصله 9 کیلومتری منزل مادرانی که رشد جنین در آنها محدود بوده، سطح بالایی از آلودگی هوا وجود داشته است. این یافتهها نشان میدهد آلودگی ناشی از ترافیک وسایل نقلیه و یا زندگی در نزدیکی جادههای اصلی می‌تواند بر رشد جنین تاثیر نامطلوب بگذارد. تحقیقات قبلی نیز نشان داده بود که آلودگی هوا فعالیت سلولی جنین را کاهش میدهد و یا به اختلال در رسیدن مواد غذایی و اکسیژن به آن منجر می‌شود. همچنین مقدار بالای آلودگی هوا با افزایش آمار سقط جنین نیز ارتباط دارد.
منبع:www.salamat.com
/ک
