تشیع و ایرانیان

دلیل شیعه شدن ایرانیان چیست؟

این مسئله، از دو دیدگاه قابل بررسی است؛ یکی نگرش عاطفی و دیگری عقلی و معرفتی.

الف) از نظر عاطفی و روان شناختی (Psychologic)،1 هر کسی ممکن است ابتدا دین، مرام، مسلک و فرهنگ خود و نیاکان و یا حتی نژاد خویش را برتر از مرام و مسلک دیگران بپندارد و تا زمانی که شخص در چنین گرایشی محصور بماند و پرده پندار را با تیغ عقل و معرفت ندرد، یک احتمال آن است که تا «ابدالدهر در جهل مرکب» بماند و احتمال دیگر آن که از گمراهی نجات یابد و راه حق را بیابد.

ب) از دیدگاه عقلی و معرفتی (Cognitive)، 2 هر انسانی می تواند بر اساس خرد و اصول منطقی مشترک بین همه انسان ها - که موهبتی الهی بوده و در متون اسلامی، «پیامبر باطنی» نامیده شده است - به تحقیق و پژوهش تطبیقی بین دین خود و دیگر ادیان و مسلک ها بپردازد. در این صورت، می تواند دین حق و کامل را بر اساس امتیازاتی که بر دیگر ادیان دارد، بشناسد و از آن پیروی کند. یکی از امتیازات بزرگ اسلام همین است که جهانیان را به چنین فرآیندی دعوت نموده و فرموده است: «مژده دِه بندگانی را که سخنان مختلف را شنیده و پس از جست وجو، برترین را برمی گزینند». نکته جالب توجه آن است که بسیاری از پژوهش گران غربی در قرون اخیر، از امتیازات اسلام بر دیگر ادیان - در ابعاد مختلف - سخن گفته، به ضعف دین و آیین خویش، در برابر دین اسلام، اذعان نموده اند.

بهترین و برترین دین، آن دینی است که جواب گوی همه نیازهای انسان در دنیا و موجب سعادت او در آخرت باشد و سایر ادیان آسمانی، گرچه برای مردم زمان خود مناسب بوده اند، ولی جامعیت دین اسلام را نداشته اند و علت آن، نبودن زمینه و آمادگی در مردم آن زمان ها بوده است؛ چون افراد بشر در همه زمان ها، از نظر فهم و درک مطالب، یکسان نیستند.

آنان مانند دانش آموزانی هستند که هر کدام آمادگی برای شرکت در کلاس مخصوصی را دارند و آن چه برای کلاس اول ابتدایی به عنوان درس مطرح می شود، با آن چه در سطح متوسطه و کارشناسی و بالاتر در نظر گرفته می شود، تفاوت دارد و چون از زمان ظهور اسلام به بعد، رشد فکری بشر رو به کمال بود و روز به روز کامل تر می شد، از این رو، دینی هم که برای هدایت چنین افرادی در نظر گرفته شده، کامل ترین و جامع ترین دین می باشد. قرآن نیز صریحاً این معنا را این گونه بیان می کند: «تنها دین کامل، از نظر خدا، اسلام است و هر کس در آخرت، دینی غیر از این دین داشته باشد، از او پذیرفته نمی شود».

حقانیت دین اسلام و برتری آن بر سایر ادیان الهی، با اندک تأملی آشکار و روشن می شود؛ زیرا کتاب های آسمانی، مثل تورات و انجیل، تحریف شده اند و عقاید نادرستی نسبت به خدا و برخی از پیامبران الهی در آنها وجود دارد. افزون بر این، دین اسلام، از همه ادیان، کامل تر است و در بردارنده همه معارف مورد نیاز زندگی مادی و معنوی فرد و جامعه است و علاوه بر معارف و اصول فکری، اعتقادی و اخلاقی، دارای برنامه های اجتماعی، سیاسی و حکومتی است.

برای آگاهی بیشتر به کتاب های زیر مراجعه کنید:

1. دفاع از اسلام، دکتر واکلیدی.

2. پیامبر اسلام از نظر دانشمندان شرق و غرب.

3. اسلام و انتقادات غرب محمد عبدالغنی حسن، ترجمه انصاری

4. عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن، جان دیون پورت.

5. تمدن اسلام و عرب، گوستاو لوبون.

6. فرهنگ اسلام در اروپا، زیگرید هونکه.

7. دانشمندان را به گواه می گیریم، مهدی نیری (پاشا).

8. محمد، پیامبری که از نو باید شناخت، کنستان ویرژیل کتورگیو، ترجمه محمدی.

درباره حقانیت تشیّع باید بگوییم مسأله تشیع نیز از دو دیدگاه قابل بررسی است؛

الف) دیدگاه منطقی

در این نگرش فلسفه تشیع به طور کلی و جایگاه اصلی آن در مکتب گران قدر اسلام، بررسی می شود.

تشیع، یعنی مکتب اهل بیت علیهم السلام و این، همان اسلام واقعی است که با اشاره پیامبر صلی الله علیه وآله و از زمان خود او به وجود

آمد و در واقع، تسنن (مکتب خلفا) نوعی تحزب و انشعاب از مسیر اصلی اسلام است که مبدأ آن، اجتماع سقیفه می باشد.

برای آگاهی بیشتر به کتاب های زیر مراجعه کنید:

1. تشیع مولود طبیعی اسلام، سید محمدباقر صدر.

2. شیعه در اسلام، علامه طباطبایی.

3. آن گاه هدایت شدم، دکتر تیجانی.

ب) دیدگاه تاریخی

از نظر تاریخی، گرایش ایرانیان به مکتب اهل بیت علیهم السلام، علل متعددی دارد که برخی از آنها عبارتند از:

1. برخورد خلفا با ایرانیان، تبعیض آمیز بود. آنان، در دعاوی حقوقی، جانب اعراب را مقدم می داشتند؛ در صورتی که سیره امامان شیعه، پافشاری بر عدالت در حق هر کس و از هر نژاد بوده است.

2. ایرانیان، بیش از اعراب، به تحقیق و کاوش های عمیق در متون دینی پرداختند؛ به گونه ای که بسیاری از عالمان بزرگ و بیشتر نویسندگان صِحاح اهل تسنن، ایرانی بوده اند و این مسئله، باعث شد که ایرانیان با سخنان پیامبر صلی الله علیه وآله درباره اهل بیت علیهم السلام و نیز با ذخایر علمی بر جای مانده از ائمه علیهم السلام بیشتر آشنا شوند و در نتیجه، به تدریج و در طی قرون متمادی، گرایش شیعی در ایران گسترش یافت که اکنون، اکثریت قاطع جامعه ما را پوشش داده است.

3. خلفا در ایران، سلطه کمتری داشته و کمتر توانسته اند سیاست سانسور و خفقان خود را عملی سازند. از این رو، ایرانیان، با آزادی بیشتری به بررسی های عمیق دینی پرداخته و آزادانه توانسته اند پیام واقعی دین را کشف و تبلیغ نمایند.1