کمردرد در گفتگو با دکتر حمید بهتاش، متخصص ارتوپدی
بچه که بودم، وقتی پدرم خسته و کوفته از سر کار برمی‌گشت ، از کمردرد به خودش می‌پیچید. آن موقع هنوز این‌قدر دوا و درمان مد نشده بود تا با کوچک‌ترین مشکلی یک کیسه دارو زیر بغل‌مان بگذارند و استراحت مطلق تجویز کنند. پدر من هم مثل خیلی‌ها عقاید خرافی و عجیب و غریبی درباره بیماری‌اش داشت؛ مثلا معتقد بود که اگر من روی پشتش راه بروم خوب می‌شود. اما چشم‌تان روز بد نبیند. کمر پدرم که خوب نشد هیچ، کارمان به بیمارستان و اتاق عمل کشید زیرا در اثر فشار، مهره‌های کمر پدرم جابه‌جا شد. اگر شما نیز با خواندن سرگذشت پدر من تمایل پیدا کردید تا درباره ستون فقرات‌تان مطالب بیشتری بدانید نظرات دکتر حمید بهتاش، رییس انجمن ارتوپدی ستون فقرات و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران را بخوانید.
آقای دکتر! سرگذشت پدر مرا شنیدید. به نظر شما راه‌رفتن روی ستون فقرات کار درستی است؟
همان‌طور که اشاره کردید سرنوشت پدرتان به اتاق عمل کشیده شد بنابراین راه‌رفتن روی ستون مهره روش صحیحی نیست. این کار با توجه به فشاری که روی ستون مهرهها وارد می‌آورد سبب بروز عارضه غیرقابل جبران در ستون مهره می‌شود.
ولی این کارها هم‌اکنون در بعضی باشگاه‌های ورزشی صورت می‌گیرد.
به هر حال کار آنها نیز غیرعلمی است و بهترین روش تقویت عضلات ستون مهره، ورزش کردن به شیوه علمی و مرسوم است.
در صورت امکان، ما را با آناتومی ستون فقرات آشنا کنید؟
ستون فقرات یکی از قوی‌ترین بخش‌های بدن است. این بخش از بدن شامل 26 استخوان است که 24 عدد آنها مهره دارند. شما هفت مهره در گردن خود دارید، 12 عدد در فقرات سینه‌ای (قسمت میانی پشت و در عقب قفسه سینه) و پنج مهره نیز در کمر (قسمت تحتانی پشت) دارید. دو استخوان دیگر استخوان خاجی (ساکروم) که از اتصال پنج مهره تشکیل شده و استخوان دنبالچه می‌باشند. استخوان دنبالچه نیز از اتصال پنج استخوان پدید آمده و در انتهای ستون فقرات قرار دارد.
اسم ستون مهرهها که می‌آید ناخودآگاه به یاد دیسک بین مهره‌ای می‌افتیم. در این باره نیز توضیح دهید؟
مهرهها روی هم چیده می‌شوند تا ستون فقرات شکل گیرد. ستون انعطاف‌پذیری که از قاعده جمجمه تا استخوان دنبالچه امتداد دارد، در بین مهره‌هایتان بالشتک اسفنجی، به نام دیسک جای دارد. این مهرهها دارای پوشش قوی فیبری در اطراف هستند که از بخش ژل مانند درونی محافظت می‌کنند. مفاصل بین مهره‌ای با لیگامان‌های قوی تقویت شده‌اند و با بسیاری از عضلات سخت و تنومند احاطه گشته‌اند.
نقش ستون مهرهها در بدن چیست؟
ستون فقرات ستون اساسی بدن برای حالت قائم ایستادن بدن است و وظیفه نگهداری نخاع و محافظت آن را در خود دارد و از طرفی پایه‌ای برای اتصال اندام‌های فوقانی و تحتانی است. ساختار پیچیده ستون فقرات عاملی برای مشکلات بالقوه آن نیز هست. به این معنی که تغییرات جزیی در امتداد یا بالانس هر قسمتی از دیسک، مهره، مفصل یا عضله می‌تواند حرکات را دردناک سازد. وقتی اعصاب یا نخاع که از درون ستون فقرات عبور می‌کنند گرفتار شوند، احتمال درد یا بی‌حسی در هر قسمتی از بدن وجود دارد. آسیب جدی به ستون فقرات می‌تواند موجب آسیب دایمی به نخاع و فلج شود.
عواملی که ممکن است برخی افراد را مستعد مشکلات ستون فقرات کند، چیست؟
نداشتن فعالیت فیزیکی، وضعیت نامناسب بدنی، اضافه وزن و قرارگرفتن در وضعیت استرس‌زای فیزیکی یا ذهنی و همچنین عوامل خطری که وابسته به شغل فرد است، شامل کارهای بدنی سنگین، خم‌شدن یا چرخیدن مکرر و یا داشتن وضعیت ثابت بدنی مانند ایستادن، نشستن یا خم‌شدن به جلو برای زمان طولانی حین کارکردن.
گاهی اوقات دچار اسپاسم یا کشیدگی پشت می‌شویم که برخی به آن رگ به رگ شدن هم می‌گویند. درباره این مشکل نیز توضیح می‌دهید؟
نکته‌ای که اشاره کردید یکی از شایع‌ترین مشکلات انسان است. پیر و جوان، زن و مرد، کوتاه و بلند در طول زندگی این ناراحتی‌ها را تجربه می‌کنند. بیشتر اوقات درد پشت به علت کشیدگی عضلات یا رباط‌های موجود در آن پدید می‌آید. بلندکردن نادرست یک وزنه یا بار می‌تواند به درد پشت منجر شود. درد پشت ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات ایجاد شود ولی بیشتر در قسمت تحتانی کمر دیده می‌شود.
مشکل کشیدگی پشت یا همان اسپاسم چه‌قدر جدی است؟
به هیچ وجه نمی‌توان ناراحتی را که در اثر درد کمر ایجاد می‌شود نادیده گرفت. انجام امور روزمره بسیار دردناک خواهند بود و درد شدید ممکن است شما را بی‌حرکت کند. در بیشتر موارد با فراهم ساختن زمان و استراحت مشکل کم‌رنگ می‌شود.
در صورت بروز چه علایمی باید به‌طور اورژانسی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که کمردرد بیش از 8 تا 12 هفته طول بکشد و دردهای شدید ستون مهرهها با بی‌حسی ناحیه‌نشیمن و اشکال در کنترل ادرار و مدفوع پیش آمد باید به طور اورژانسی به پزشک مراجعه کنید.
چه توصیه‌هایی دارید تا دچار مشکلات ستون فقرات نشویم؟
بهترین توصیه برای کاهش مشکلات ستون مهرهها پرداختن به ورزش مرتب در طول زندگی روزمره است.
چه ورزش‌هایی کمترین مشکلات را برای ستون فقرات ایجاد می‌کند و خوانندگان ما را به چه ورزش‌هایی ترغیب می‌کنید؟
بهترین نوع ورزش، ورزشی است که کمترین آسیب را به ستون مهره وارد کند. البته پاسخ به سوال شما نیاز به توضیحات بسیار زیادی دارد اما به هر صورت ابتدا بهتر است از ورزش‌های آبی شروع کنیم و به تدریج به ورزش‌های روی زمین مانند آیروبیک و بدن‌سازی سبک بپردازیم. در نهایت اگر بدن آماده باشد می‌توان به ورزش‌های راکتی مانند تنیس، پینگ‌پنگ، بدمینتون و اسکواش نیز روی آورد.
درباره درمان اسپاسم و کشیدگی هم توضیح می‌دهید؟
90 درصد دردهای پشت پا خودبه‌خود ظرف چهار تا شش هفته بهبود می‌یابند. در 10 درصد دیگر درد مدتش بیشتر است و ظرف 6 تا 12 هفته یا بیشتر بهبود می‌یابد، به خصوص اگر ناشی از پیچ‌خوردگی رباط‌ها یا کشیدگی شدید عضلات باشد. افراد دارای درد پشت و اندام تحتانی حتی به زمان بیشتری برای بهبود نیاز دارند. اما با زمان دادن و مراقبت‌های مناسب، نشانه‌ها اغلب تخفیف می‌یابد.
مصرف دایمی مسکن را برای کاهش این دردها توصیه می‌کنید یا خیر؟
مصرف دارو بیش از یک هفته و بدون تجویز پزشک مجاز نیست البته گاهی لازم است برای مدت طولانی دارو مصرف شود که این امر باید زیر نظر پزشک صورت گیرد.
چند روز پیش یکی از خوانندگان هفته‌نامه پرسیده بود اینکه گفته می‌شود قد انسان‌ها صبح‌ها بلندتر از شب‌ها است از نظر علمی صحت دارد یا نه؟ اگر ممکن است این سوال را هم پاسخ دهید.
بله. این گفته کاملا درست است. دلیل آن جذب آب توسط دیسک در طول شب و دفع آن در طول روز است که می‌تواند سبب افزایش و کاهش قد البته به میزان یک تا دو سانتی‌متر شود.
منبع:http://www.salamat.com
/ن
