آیا تعمیرکار، ماهی‌گیر، کشاورز یا آرایشگر هستید؟ دست‌تان را بدهید تا از روی پوست دست‌تان، شغل‌تان را حدس بزنم. آیا می‌دانید بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات پوستی که با آن دست به گریبان هستید، ناشی از شغل‌تان است؟
دکتر حسن صیرفی، متخصص پوست و مو، در این باره می‌‌گوید: «خانه‌داری یک شغل است و این شغل مستلزم تماس مداوم با آب و مواد شوینده است. خانه‌دارها می‌توانند دچار نوعی اگزمای پوستی شوند. البته خوشبختانه این نوع از اگزما از نوع آلرژیک نیست، یعنی احتیاج ندارد که فرد زمینه ذاتی آلرژی و حساسیت به این مواد را داشته باشد. همین که فرد تماس بیش از حد با این مواد، آب، صابون یا مواد مشابه داشته باشد، زمینه ایجاد بیماری فراهم می‌شود. شاید بیش از چند درصد از اگزماهای دست در سراسر جهان را همین نوع اگزماها تشکیل دهند. به طور یقین برای درمان این دسته از اگزماها نمی‌توان مواد شوینده را به‌طور کامل کنار گذاشت، بنابراین همان محدودکردن تماس هم تا حدود زیادی کمک‌کننده است. یعنی باید تماس به‌قدری باشد که از میزان لا‌زم برای ایجاد بیماری کمتر باشد. به فرد توصیه می‌کنیم که هنگام استفاده از این مواد حتما از دستکش استفاده کند و پس از شستشو نیز از مواد نرم‌کننده‌ای مانند وازلین استفاده کند.»
دست‌هایت نشانه رفته‌اند
بیشتر این ضایعات را در دست‌ها می‌بینیم ولی گاهی به علت آلوده‌شدن لباس‌ها، ضایعات را می‌توان روی قسمت‌های مختلف بدن نیز مشاهده کرد. ضایعاتی که در صورت رخ می‌دهد، بیشتر از طریق دست به صورت منتقل شده‌اند و یا مواد به شکل گاز، بخار، گرد و غبار در هوا پراکنده شده و روی پوست صورت نشسته‌اند. گاهی تغییرات رنگی پوست را در افرادی می‌بینیم که با بعضی مواد شیمیایی سروکار دارند و این مساله درباره افرادی که در کارخانه‌ها با فلزات سنگین از قبیل نقره، جیوه و... سر و کار دارند، دیده می‌شود. در صورت این افراد لکههای رنگی در محل تماس دیده می‌شود.
متهمان ردیف اول
مواد شیمیایی می‌توانند به دو صورت تحریکی و آلرژیکی سبب التهاب و حساسیت پوست شوند که با درجات کم و زیاد، می‌توانند سبب تحریک پوست شوند. البته غلظت ماده، نوع ماده و دفعات تماس با آن مواد، در ایجاد و تشدید ضایعات پوستی موثر است.
انواع مواد اسیدی، قلیایی و فرآورده‌های نفتی و بنزینی و حلال‌های شیمیایی قادرند با حل‌کردن چربی میان سلولی پوست به زیر جلد پوست نفوذ کنند و موجب قرمزی و خارش شدید شوند که در موارد شدیدتر به صورت ترشح و تاول هم دیده می‌شوند.
امان از جوش‌های چرکی
یکی از عوارض تماس پوستی با مواد، جوش‌های چرکی است که به آن آکنه شغلی می‌گویند. در بعضی از شغل‌ها، آکنه ایجاد یا تشدید می‌شود و این اغلب در مشاغلی دیده می‌شود که موجب آبرسانی به لایه شاخی پوست می‌شوند، از قبیل کارکردن با مواد روغنی حیوانی یا معدنی، نفت و هیدروکربن‌های هالوژنه و تماس ماده شیمیایی با پوست که در صورت و اندام‌ها آکنه ایجاد می‌کنند. افرادی که در محیط‌های گرم کار می‌کنند نیز به دلیل تعریق زیاد، دچار تشدید آکنه می‌شوند. از دیگر موادی که می‌توانند منجر به این صدمه شوند مواد هالوژنی (کلر، ید و...)، گازوییل، روغن موتور، آزبست و فرآورده‌های قطران هستند. این آکنه‌ها به شکل جوش‌های قرمز، چرکی و یا زیر پوستی سرسیاه و سرسفید، در همان محل تماس پوستی با لباس‌های آغشته با مواد شیمیایی بروز می‌کند که حتی بعد از بهبود نیز جای زخم به جای می‌گذارند.
کشاورز، سایبانت کو؟
مساله دیگر تماس با نور خورشید است. کسانی که بنا به شغل‌شان وقت زیادی را در آفتاب صرف می‌کنند باید بدانند که نور خورشید ترکیبی از چند نور می‌باشد که مخرب‌ترین جزء آن اشعه ماورای بنفش است که طول موج 400- 280 نانومتر دارد و با نفوذ به پوست سبب ایجاد صدماتی به سلول‌ها و رشته‌های ارتجاعی پوست می‌شود. کشاورزان، دامداران، کارگران ساختمانی و... جزو این گروه هستند و باید با کلاه و کرم‌های ضد آفتاب تا جایی که می‌توانند از پوست خود مراقبت کنند.
آفتاب‌سوختگی، مهم‌ترین عارضه زودرس اشعه ماورای بنفش است که می‌تواند خفیف یا شدید باشد. در موارد شدید علایم عمومی مانند تب، لرز، بی‌قراری، سردرد و خواب‌آلودگی و ضعف نیز ممکن است در فرد دیده شود. پوست‌های روشن و سفید نسبت به عوارض ماورای بنفش حساسیت بیشتری دارند.
عوارض دیررس تماس با نورخورشید، در اثر تخریب تدریجی و مستمر الیاف ارتجاعی پوست و سلول‌های پوستی است و نتیجه آن، شلی و افتادگی پوست، چین و چروک و لکههای رنگی پوست است. بیشتر از 50 درصد تغییرات پوستی که در افراد دیده می‌شود مربوط به صدمات آفتاب می‌باشد. کشاورزان و دامداران که بیشترین فعالیت خود را در مقابل نور خورشید انجام می‌دهند، دچار چین و چروک‌های عمیق پوستی در صورت و پشت گردن می‌شوند.
وقتی عرق می‌سوزاند
در صورتی که محیط کار گرما و رطوبت بالایی داشته باشد و یا نوع کار همراه با انجام فعالیت شدید بدنی و عرق‌کردن زیاد بدن باشد، لایه سطحی پوست که از جنس شاخی است، صدمه می‌بیند و لیچ‌افتادگی پدید می‌آید. بنابراین طبقه شاخی نمی‌تواند وظیفه محافظتی خود را خوب انجام دهد و بنابراین عوارض و بیماری‌هایی را به دنبال دارد. یکی از شناخته‌شده‌ترین عوارض گرما و رطوبت و تعریق، پدیده عرق‌سوزی است که بیشتر در چین‌های بدن مانند کشاله ران و زیر بغل به وجود می‌آید. در اثر رطوبت و تورم لایه‌های سطحی پوست، دهانه غدد عرق بسته می‌شوند که این انسداد در اثر ساییدگی لباس نیز تشدید می‌شود. گاهی عفونت‌های قارچی یا میکروبی نیز به آنها اضافه می‌شود و به همین دلیل است که در محیط‌های گرم و مرطوب، عفونت‌های پوستی، میکروبی و ویروسی شیوع بیشتری دارد.
از ماهی‌گیری تا استخر
گاهی مشاغل خاصی موجب ایجاد عفونت‌های نادر و مقاوم به درمان می‌شود، مانند زخم‌های مزمن در دست ماهی‌گیران و ماهی‌فروشان که حتی گاهی نیاز به جراحی دارند. همچنین گاهی در کف پای ورزشکاران و کارکنانی که در استخر و سونا کار می‌کنند، زگیل‌های متعدد بروز می‌کند و یا در دست قصاب‌ها که مرتب دست‌های خیس و مرطوب دارند زگیل ایجاد می‌شود. در بعضی از مشاغل، پوست در معرض خطر سوختگی قرار دارد. اسیدها، قلیاها، سیمان، فنل، فسفر... موادی هستند که می‌توانند موجب سوختگی پوست شوند و در صورت جذب پوستی، ایجاد مسمومیت و نارسایی کبدی و کلیوی کنند که حتی گاهی برای کامل شدن درمان فرد نیاز به جراحی پیدا می‌کند. گاهی علایم سوختگی پس از چند ساعت شروع می‌شود و ادامه تماس با این مواد موجب صدمات بیشتری از جمله قرمزی، التهاب، سوزش، خارش و سیاه‌شدن بافت زیرین پوست و ایجاد زخم عمیق در آن می‌شود.
گاهی به لباست نگاه کن
مساله مهم دیگر که اغلب مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد، لباس کار است. در بسیاری از موارد جنس لباس موجب بروز عارضه خاصی نمی‌شود بلکه به علت اشتغال به کاری خاص، مواد شیمیایی به لباس می‌چسبند که یا شسته و برطرف نمی‌شوند یا به علت سهل‌انگاری در شستشوی لباس موجب می‌شوند که فرد در معرض ابتلا به حساسیت پوستی قرار گیرد. این موضوع در بسیاری از موارد حتی اثر شدیدتری در مقایسه با اثر ایجاد حساسیت خود لباس دارد، چون در صورت برخورد مواد آلوده لباس به پوست و کشیده‌شدن و اصطکاک آن موجب بروز فولیکولیت یا عفونت ریشه مو می‌شود.
این مشکل به‌ویژه در مکانیک‌ها، کارگران ساختمانی و آسفالت‌کاران و کارگران صنایع پتروشیمی و نفت مشاهده می‌شود. استفاده از لباس‌هایی که آغشته به حلال‌های قوی هستند، ممکن است به احتمال بسیار زیاد به سوختگی شدید پوست منجر شود. نوعی روغن به‌نام «اوروشیول» که در گیاهان بلوط و گزنه سمی وجود دارد، بقایایی از خود در لباس‌ها و کفش افراد بر جا می‌گذارد که در صورتی که شسته یا پاک نشود، موجب بروز درماتیت آلرژیک تماسی می‌شود. در برخی از لباس‌ها، ذرات ریز فلزی مانند تری‌اکسیدهای آنتیموانی و آرسنیک وجود دارد که موجب واکنش‌های تحریکی شدید پوستی می‌شوند و اگر با تعریق شدید همراه باشد، موجب بروز ضایعات خارش‌دار و ملتهب و قرمز رنگ در منطقه اصطکاک پوستی می‌شود.
منبع:www.salamat.com
/ع
