ناصر خسرو قبادیانی

ناصر خسرو قبادیانی شاعر بلندپایه ایران نیز در شمار جهانگردان صاحب نام دوران پس از اسلام است که جهانگردی طولانی خود را در روز پنجشنبه ششم جمادی‎الآخر سال 437 هجری برابر با نیمه دوم دی ماه 414 یزدگردی به نیت سفر قبله، از مرو آغاز نمود. وی در مورد انگیزه دینی خود از این سفر چنین می‎گوید: «پس از آنجا به جوزجانان شدم و قرب یک ماه ببودم و شراب پیوسته خوردمی، پیغمبر (صلی ا...علیه و آله و سلم) می فرماید ”قولوا الحق و لو علی انفسکم”. شبی در خواب دیدم که یکی مرا گفت: چندان خواهی خوردن از این شراب که خرد از مردم زایل کند، اگر به هوش باشی بهتر. من جواب گفتم که حکما جز این چیزی نتوانستند ساخت که اندوه دنیا کم کند. جواب داد که بیخودی و بیهوشی، راحتی نباشد. حکیم نتوان گفت کسی را که مردم را به بیهوشی رهنمون باشد، بلکه چیزی باید طلبید که خرد و هوش را به افزاید. گفتم که من این را از کجا آرم. گفت جوینده یابنده باشد و پس سوی قبله اشارت کرد و دیگر سخن نگفت. چون از خواب بیدار شدم آن حال تمام بر یادم بود، بر من کار کرد و با خود گفتم که از خواب دوشین بیدار شدم باید که از خواب چهل ساله نیز بیدار گردم.» (حسینی، 1377، ص124) وی سرانجام روز بیست و ششم جمادی‎الآخر سال 444 هجری برابر با 28 آبان ماه 421 یزگردی پس از هفت سال سیاحت و مطالعه و پیمودن بیش از 13000 کیلومتر راه و روبرو شدن با دیدنی‎ها و مصائب بسیار مسافرت خود را پایان داد.