توبه تنها ندامت و پشیمانی از گذشته نیست بلکه حقیقت توبه با سه علامت مشخص می شود:
الف: بیزاری قلبی از گناهان گذشته و تنفر و انزجار از آن و پشیمانی واقعی از آن.
ب: تصمیم جدی داشته باشد که در آینده مرتکب گناه نشود.
ج: تلافی و جبران اعمالی که در گذشته انجام داده و قابل جبران نیز باشد از باب مثال نماز نخوانده و روزه نگرفته، حال باید آنها را قضا نماید.
برای همین در آیه مورد بحث فرمود: «ای مؤمنان توبه خالص کنید توبه ای که از هر جهت خالص باشد، توبه ای که برای همیشه انسان را از معصیت جدا کند و لذا ارکان را به این ترتیب می توان ذکر کرد ترک گناه، ندامت، تصمیم بر ترک در آینده، جبران گذشته، استغفار.»
از پیامبر اسلام سؤال کردند: توبه نصوح چیست؟ آن حضرت فرمود: «ان یتوب التائب ثم لایرجع فی ذنب کما لایعود اللبن الی الضرع؛(6) توبه نصوح آن است که شخص توبه کننده به هیچ وجه بازگشت به گناه نکند آن چنان که شیر هرگز به پستان بر نمی گردد.»
پی نوشت: 6. مجمع البیان، ج 10، ص 318.
