گفتگو با خانم دکتر لیلا اتفاق، متخصص طب فیزیکی
مدتی است وقتی برای شنا به استخر می‌روم، تابلویی توجه‌ام را به خود جلب میکند؛ ماساژدرمانی. از چند نفر از دوستانی که مراجعه‌کننده پروپاقرص اتاق ماساژ بودند، سوال‌هایی پرسیدم. خیلی راضی بودند. می‌گفتند احساس آرامش می‌کنند و سبک می‌شوند و بعد از یک ساعت شنا، یک ماساژ حسابی، خستگی بدنشان را رفع میکند و سرحالشان می‌آورد. برخی خانم‌ها هم انگار برای لاغرشدن به این اتاق سر می‌زدند. در مورد این موضوع که ماساژ می‌تواند لاغر کند یا نه، شک داشتم. به همین دلیل، با دکتر لیلا اتفاق، متخصص طب فیزیکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران به گفت‌وگو نشستم.
خانم دکتر! به نظر شما هدف از انجام ماساژ چیست؟
ماساژ عمقی بافت‌ها برای رفع فشار و گرفتگی در عضلات به کار می‌رود. در مواقع درد و بعد از فعالیت‌های سنگین می‌توان از ماساژ استفاده کرد. به‌طور کلی، ماساژ به منظور کاهش موقتی درد، اضطراب، افسردگی و فشار خون، افزایش ترشح اندورفین، بهبود جریان خون لنفاوی و بهبود خواب انجام می‌شود و باعث بهبود گردش مواد مغذی در خون و عضلات شده و متابولیسم را در بدن افزایش می‌دهد. حتی بعد از ورزش، ماساژ باعث دریافت ریزمغذی‌ها و ترمیم عضلات نیز می‌شود؛ به طوری که با افزایش جریان خون سبب می‌شود مواد زایدی نظیر اسیدلاکتیک و اسیدکربنیک که بعد از ورزش در عضلات تجمع می یابند، از بدن خارج شوند.
آیا ماساژ می‌تواند موجب لاغری نیز بشود؟
بله؛ ماساژ می‌تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم به کاهش اندازه بافت چربی در بدن کمک کند. طبق تحقیقات، رژیم‌غذایی مناسب و ورزش در کنار ماساژ می‌توانند در کاهش بافت چربی و تناسب اندام نقش داشته باشند. ماساژ در ناحیه بافت چربی و بافت زیرجلدی سبب افزایش سوزاندن چربی در این نواحی می‌شود و علاوه‌براین با افزایش جریان خون، اکسیژن و موادمغذی در این بافت‌ها می‌تواند سبب افزایش مصرف کالری شود.
نکته دیگر اینکه ماساژ سبب کاهش استرس در بدن می‌شود. کاهش استرس خود موجب افزایش حساسیت بدن به انسولین و کاهش سریع‌تر وزن می‌شود. در مواقعی که به خاطر وجود استرس شخص نمی‌تواند رژیم غذایی مناسبی را دنبال کند و میزان پذیرش ورزش در او پایین می‌آید، ماساژ، ورزش و رژیم غذایی دست به دست هم میدهند تا شخص بتواند هم ورزش مناسبی انجام دهد، هم رژیم‌غذایی مناسبی را دنبال کند و به این ترتیب به تناسب اندام برسد.
در حال حاضر افرادی در استخرها کار ماساژ انجام میدهند. مراجعه به این افراد را کار صحیحی می‌دانید؟
قبل از هر چیز، ماساژدهنده باید کاملا آموزش دیده باشد و از آناتومی بدن شخص و بیماری‌های نیازمند ماساژ اطلاعات کافی داشته باشد. همچنین با انجام حرکات شدید که موجب ایجاد صدا در مفاصل می‌شود، باید خودداری کند. متخصصان طب فیزیکی و توان‌بخشی در رابطه با حرکات شدید در مفاصل کاملا آموزش دیده‌اند و تنها آنها می‌توانند این کار را انجام دهند. قبل از آغاز ماساژ هم بهتر است یک پزشک فرد را ویزیت کند و به ماساژور یا فیزیوتراپیست اطلاع دهد که فرد دچار چه مشکلاتی است؛ زیرا به کار بردن حرکات شدید و ناگهانی در مفاصل، خصوصا در ناحیه گردن، کمر، ستون‌فقرات و لگن می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
ماساژ روی چه اعضایی از بدن بیشتر به کار گرفته می‌شود؟
عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها، پوست، مفاصل و سایر بافت‌های همبند مثل عروق لنفاوی و احشای داخل شکمی و نیز بافت‌های چربی زیرجلدی مثل کنار ران‌ها و شکم و بازوها. جالب است بدانید اگر ماساژ دردناک نباشد و سبب افزایش جریان خون در بدن شود، می‌تواند سبب آرامش شخص و کاهش استرس شود.
ماساژ نادرست چه عوارضی در پی دارد؟
ماساژ غلط می‌تواند به دیسک‌های بین مهره‌ای در ناحیه ستون فقرات، گردن و پشت آسیب برساند و حتی گاهی در افرادی که مستعد پوکی‌استخوان هستند، می‌تواند سبب شکستگی استخوان شود. اگر ماساژ نامناسب، می‌تواند سبب ایجاد کبودی و صدمات در ناحیه عضلات شود. ماساژ باید به نحوی باشد که سبب ایجاد ریلکسیشن در بدن فرد شود و کمک کند تا جریان خون به تمامی نواحی بدن برسد. همین برقراری جریان خون است که به کاهش بافت چربی و افزایش متابولیسم بدن کمک میکند و نیازی نیست که حتما ماساژ با درد همراه باشد.
چقدر زمان لازم است تا ماساژ در کنار رژیم‌غذایی و ورزش، تاثیر خودش را نشان دهد؟
هر برنامه جدیدی، حداقل 4 تا 6 هفته زمان لازم دارد تا بدن را از وضعیت قبلی به وضعیت جدید تغییر دهد ولی فایده‌ای که فرد از ماساژ می‌برد، در همان جلسه اول یا در هفته اول، خود را نشان می‌دهد.
آیا استفاده از ماساژورهای دستی هم موثر است؟
بهتر است ماساژ توسط فرد آموزش‌دیده انجام شود.
به نظر شما، افرادی هستند که نتوانند از ماساژ استفاده کنند؟
بله؛ برای مفاصلی که صدمه‌دیده و متورم هستند، بافت‌های سرطانی، مناطقی که دچار پوکی استخوان است و در مناطقی که بافت زخم شده یا عفونت دارد، مثل سلولیت‌ها، می‌توان گفت که انجام ماساژ ممنوع است.
نظر کارشناس/ دکتر داریوش الیاس‌پور، متخصص طب فیزیکی
نقش ماساژ در کاهش وزن قطعی نیست
هنوز یافته‌ای علمی مبتنی بر تاثیر ماساژ بر لاغری وجود ندارد. ماساژ، حرکاتی است که روی بافت نرم بدن انجام می‌شود و انواع مختلفی دارد و ریشه آن بسیار کهن است. ماساژ بر سیستم عصبی و عضلانی تاثیر می‌گذارد و نتایج حاصل از آن شامل آرامش، کاهش درد، افزایش حرکت بافت نرم و به تبع آن دامنه حرکت مفاصل، افزایش جریان خون، تقویت سیستم ایمنی و کاهش استرس است. معمولا از ماساژ برای بهبود برخی ورم‌های لنفاوی و دردهای عضلانی نیز استفاده می‌شود. در رابطه با اینکه آیا ماساژ بر کاهش بافت چربی تاثیر دارد یا نه، هنوز یافته‌ای علمی و قطعی نداریم و معمولا کسانی که به چنین نتیجه رسیده‌اند، از ماساژ همراه با سایر درمان‌ها کمک گرفته‌اند اما همان‌طور که گفتم، اینکه ماساژ به تنهایی بر کاهش بافت چربی تاثیر بگذارد، هنوز نتیجه مستندی در تحقیقات، این را نشان نداده و می‌توان گفت که ماساژ چنین اثری ندارد. البته در تئوری گفته می‌شود ماساژ می‌تواند سبب افزایش جریان خون در بافت شود اما این که آیا افزایش جریان خون کمکی به سوخت‌وساز چربی میکند یا خیر، به نظر می‌رسد آن قدر نباشد که سبب کاهش توده چربی شود. بنابراین باز هم حرف اول و آخر را رژیم لاغری و ورزش می‌زنند.
منبع: www.salamat.com