ویتامین آفتاب

ویتامینD نامی‌کلی است که به یک گروه از ترکیبات محلول در چربی که برای حفظ تعادل مواد معدنی در بدن ضروری هستند اطلاق می‌شود. این ویتامین به‌عنوان ویتامین ضدراشیتیسم نیز مشهور است. اشکال عمده آن عبارت‌اند از: ویتامین D2 یا ارگوکلسیفرول با منشا گیاهی و ویتامینD3 یا کولی کلسیفرول با منشا حیوانی. کولی کلسیفرول در پوست به وسیله فعالیت اشعه ماورای بنفش روی ترکیبی به نام 7-دی‌هیدروکلسترول که یک مشتق کلسترول است و به‌صورت گسترده در چربی حیوانی توزیع شده است، ساخته می‌شود. عوامل بی‌شماری مانند منطقه جغرافیایی، فصل وآلودگی هوا، زمان قرار گرفتن در مقابل نور آفتاب، سن و میزان پیگمان‌های پوستی ساخت ویتامین D را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
غنی‌ترین منابع غذایی ویتامین D، روغن کبد ماهی، ماهی‌های چرب مثل ماهی آزاد، کپور، قزل‌آلا و ساردین هستند. زرده تخم مرغ، گوشت، شیر وکره نیز حاوی مقادیر کمی‌ویتامین D هستند. منابع غذایی گیاهی منابع فقیر این ویتامین به‌شمار می‌روند. میوه‌ها ومغزها نیز فاقد این ویتامین هستند. شیر غنی شده با ویتامین D می‌تواند بخشی از نیاز روزانه به این ویتامین را تامین کند. در عین حال، بخشی از ویتامین D موجود در شیر غنی شده اگر در معرض نور آفتاب قرار گیرد، از دست می‌رود. مقدار ویتامین D موجود در شیر مادر برای تامین نیاز شیرخوار کافی نیست. به همین دلیل، دادن قطره A+D به میزان 25 قطره در روز از روز پانزدهم پس از تولد تا حداقل یک‌سالگی توصیه شده است.

جذب ویتامین D موجود در غذا با کمک نمک‌های صفراوی در قسمت بالایی روده کوچک انجام می‌شود. حدود نیمی ‌از ویتامین هضم شده جذب می‌شود. نیاز به ویتامین D برای جذب کلسیم و فسفر در روده کوچک، نقل و انتقال آنها از استخوان‌ها و باز جذبشان در کلیه‌ها شناخته شده است و براساس این سه وظیفه، ویتامین D نقش مهمی‌در تامین فعالیت مناسب ماهیچه‌ها، اعصاب، انعقاد خون، رشد سلول‌ها و رشد و استحکام استخوان‌ها دارد. همچنین مطرح شده است که ویتامین D برای ترشح انسولین و پرولاکتین، واکنش‌های ایمنی و ساخته شدن رنگدانه‌های پوستی اهمیت دارد.
دارهای ضدتشنج و هورمون‌های کورتیکواسترویید می‌توانند از طریق کاهش واکنش نسبت به ویتامین D برجذب کلسیم تاثیر بگذارند. افرادی که از آنتی اسید‌های حاوی منیزیم استفاده می‌کنند، باید از دریافت دوزهای بالای ویتامین D پرهیز کنند زیرا با خطر افزایش کلسیم ومنیزیم خون مواجه خواهند شد.
اولین علامت کمبود ویتامین D، کاهش میزان کلسیم و فسفر سرم و افزایش فعالیت آلکالین‌فسفاتاز است که به طور معمول می‌تواند همراه با ضعف و انقباض عضلانی باشد. در کودکان ممکن است بی‌‌قراری، تحریک پذیری، بی‌اشتهایی وتعریق زیاد بروز کند. کمبود شدید ویتامین D موجب بروز راشیتیسم در کودکان و نرمی استخوان در بزرگسالان می‌شود. در این موارد، با ازدست دادن مواد معدنی از استخوان‌ها و درنتیجه تغییر شکل استخوان‌ها، پاهای کودک کمانی شکل می‌شود. کمبود ویتامین D در بروز پوکی استخوان که معمولا در سنین سالمندی بروز می‌کند نیز موثر است. کمبود خفیف ویتامین D ممکن است به افزایش شکنندگی استخوان‌ها در بزرگسالی منجر شود. زنان در دوران یائسگی در معرض خطر پوکی استخوان قرار می‌گیرند و کمبود ویتامین D بروز آن‌را تسریع می‌کند. به این دلیل مصرف روزانه مکمل کلسیم همراه با ویتامین D توصیه شده است.
خطر کمبود ویتامین D در میان کودکان شیرخوار به‌خصوص نوزادان نارس و کم وزن و بزرگسالان به‌خصوص افرادی که کمتر در معرض نور مستقیم آفتاب هستند بیشتر است. همچنین، خطر بروز کمبود در افرادی که دچار بیماری‌های کبد وکلیه و غده تیروئید هستند، افراد مبتلا به بیماری صرع و کسانی که از رژیم غذایی گیاهخواری پیروی می‌کنند، بیشتر است.
کمیته غذا و تغذیه شورای تحقیقات ملی ایالات متحده آمریکا دریافت روزانه 5 میکروگرم یا 200 واحد بین‌المللی برای بزرگسالان و 10 میکروگرم یا واحد بین‌المللی 400 برای کودکان و زنان باردار وشیرده توصیه می‌کند. علاوه بر آن، قرار گرفتن کودک به مدت 10 دقیقه در روز به‌طوری که دست‌ها وپاها و صورت کودک در معرض نور مستقیم آفتاب ( نه از پشت شیشه ) قرار گیرد نیز برای تامین ویتامین D مورد نیاز بدن کودک توصیه شده است.
منبع: www.salamat.com
/خ