دکتر الهام امین زاده در
دیدار جمعی از اساتید دانشگاه های کشور با رهبر انقلاب، یکی از راه های موفقیت در زمینه ی جهاد اقتصادی را استفاده از ابزارهای حقوقی برای شکستن تحریم ها عنوان کرد. گفت وگوی ما با این استاد دانشگاه تهران در همین زمینه است.
شما در جلسه ای که با رهبر انقلاب داشتید، بر لزوم کاربرد ابزارهای حقوقی برای مقابله با تحریم ها تأکید کردید. منظورتان از این ابزارهای حقوقی چه بود؟ طرح یک ادعای حقوقی در مجامع بین المللی با اهداف مختلفی صورت می گیرد. گاهی هدف از طرح یک ادعا کسب نتیجه است. گاهی چنین ادعایی با قصد نشان دادن وضعیت خصمانه و ضد حقوق بشری علیه ملت ایران مطرح می شود. گاهی هم تلاش ما این است که نهادهای حقوقی بین المللی یا منطقه ای را که متولی توجه به حقوق ملت ها هستند، به یک حرکت فعال وادار کنیم.
بنابراین از زوایای مختلفی می توان به این اقدام مبادرت کرد. مثلاً زمانی که یک تحریم بین المللی فراگیر با صدور قطعنامه ای علیه ما آغاز می شود، می توان این بحث را مطرح کرد که آیا این قطعنامه وجاهت قانونی دارد یا نه؟ و این که آیا تحریم اصولاً ابزار مناسبی برای مقابله با یک کشور هست؟ یا این که اصلاً چرا آنها باید با ما مقابله کنند و آیا تحمیل تحریم به یک ملت درست است یا نه؟
مسئله ی دیگری که نیاز به واکنش حقوقی خاص خود دارد، نحوه ی اعمال این تحریم ها است. ما در مواردی شاهد اقدامات فراقطعنامه ای برخی سازمان ها و کشورها علیه ایران هستیم.
ممکن است چند نمونه از این اقدامات فراقطع نامه ای را بیان کنید؟ مثلاً آنها برای برخی محموله های کشتیرانی ما مشکل ایجاد می کنند. یا برخی اقلام تأسیسات صنعتی را که هیچ ربطی هم به تأسیسات هسته ای ندارد، مورد تحریم قرار می دهند یا مشکل تجاری برای آن درست می کنند؛ نمی فروشند یا اگر می فروشند، بموقع تحویل نمی دهند. قطعه ای را در فهرست تحریم قرار می دهند که صرفاً در صنعت حمل ونقل و برای رفاه حال مردم استفاده می شود.
در حال حاضر امکان اقامه ی دعوا علیه این شرایط، هم در سازمان ملل متحد و هم در اتحادیه ی اروپا و هم در محاکم داخلی کشورهای اروپایی وجود دارد و ما باید به این امکان توجه کنیم. در سازمان ملل متحد می توانیم از طریق ثبت شکایت به این روند اعتراض کنیم. علاوه بر آن، باید توجه کنیم که همین سازمان های بین المللی در بدو تأسیس، متولی اسنادی شده اند که به موجب آن باید حقوق ملت ها را بدون مداخله در امور داخلی و اقتصادی آنها محترم بشمارند، اما برخلاف این اسناد آنها تعهدات خود را زیر پا گذاشته اند.
نمایندگان ما باید از فرصت حضور در مجامع منطقه ای و بین المللی در زمینه های مختلف استفاده کنند و حقوق مسلم بین المللی و اقتصادی ما را از کشورهای ناقض مطالبه کنند. همچنین باید اعتراض خود را در این محافل نسبت به تحریم ها و اقدامات غیر قانونی اعلام کنند. این اقدام به ویژه در مجامعی که قرابت بیشتری با مواضع ما دارند، مانند سازمان همکاری های اسلامی، اهمیت بسزایی دارد.
در این راستا حضور سطوح مختلف نمایندگان کشور ما اعم از مسئولان، سفرا و دانشگاهیان در مجامع بین المللی و بیان موارد نقض حقوق ملت ایران توسط سازمان ها و کشورهای تحریم کننده راهگشا و تأثیرگذار خواهد بود. ما باید بدانیم که جهاد اقتصادی بدون توجه به نقض حقوق اقتصادی معنی ندارد.
به نظر شما مهم ترین و کارآمدترین ابزار ما در مقابله با تحریم ها کدامند؟ به نظر من راهکار اصلی مقابله با تحریم ها عرض اندام مستقیم در برابر آنها است. یعنی از موضع حق خود که بر اساس اسناد مصوب همان سازمان ها هم تأیید می شود، به هیچ وجه کوتاه نیاییم و با صلابت از آن دفاع کنیم.
همچنین دور زدن تحریم ها هم ابزار مناسبی است. در این مورد ما باید به نیازهای کشورهای تحریم کننده به ایران و منافع آنها در کشورمان توجه کنیم و از این موقعیت استفاده کنیم، زیرا ایران برای بسیاری از این کشورها به عنوان یک بازار فروش مناسب مطرح است. بنابراین تحریم های اقتصادی که با انگیزه های سیاسی اعمال می شود، برای خود آنها هم مشکل آفرین می شود.
البته باید توجه داشته باشیم که دور زدن تحریم ها یک ابزار مقطعی است و نه همیشگی، زیرا هر زمان ممکن است با تصویب یک قطعنامه ی دیگر مسیر قبلی دور زدن تحریم را مسدود کنند. بنابراین همواره باید آماده ی مواجهه با این وضعیت و خنثی کردن اقدامات آنان باشیم. برای نمونه آنها ابتدا سلاح های غیر متعارف را بر ما تحریم کردند؛ بعد از آن نوبت به سلاح های متعارف رسید. پس از آن هم کار تحریم را به بانک ها و مؤسسات بیمه ای هم کشیدند.
آنها مدام در حال ایجاد سد در برابر ما هستند. در این وضعیت ما باید کاری کنیم که این اقدامات زشت غرب تقبیح شود، چراکه اقدامات آنها ظاهر حقوق بشری دارد، اما در باطن مشی ظالمانه ای را دنبال می کند. ما باید ثابت کنیم در دنیایی که به سمت جهانی شدن می رود و فاصله ها هر روز کمتر و کمتر می شود، اعمال چنین تحریم هایی ناهمخوان است.
