حس آشنایی است! احساس خارش و سوزشی در لب خود می‌کنید بدون این که چیزی دیده شود. مطمئن هستید که در یکی دو روز آینده تاول‌های ریز قرمزی در گوشه لب شما دیده می‌شود. یک تبخال دیگر در یک روز نامناسب. برای مثال، در روز عروسی‌تان؛ و هیچ راهی هم برای از بین بردن آن وجود ندارد. چه کار باید کرد؟
تبخال ضایعه تاول‌داری است که اغلب در گوشه لب و یا مناطق نزدیک دهان به وجود می‌آید. عامل بروز این ضایعه ویروسی به نام هرپس است. دو نوع ویروس هرپس وجود دارد: نوع 1 و نوع2. ویروس هرپس نوع1 به وجود آورنده تبخال در روی لب و یا گاهی در داخل دهان است و نوع2 آن هرپس تناسلی نام دارد و موجب ایجاد تبخال در منطقه تناسلی می‌شود. باید گفت که تبخال، نشان‌دهنده عفونت هرپسی جدید نیست بلکه فعالیت دوباره ویروسی که از پیش در بدن وجود داشته موجب بروز آن می‌شود. اغلب افراد به‌طور معمول در 3 تا 5 سالگی به این ویروس آلوده می‌شوند که به آن هرپس اولیه می‌‌گویند.
برخورد اول
همین که ویروس وارد بدن بشود، دیگر این فرد تا آخر عمر حامل ویروس خواهد بود. حدود هشتاد درصد افراد حامل این ویروس هستند. آنها زمانی، شاید در کودکی، به ویروس هرپس آلوده شده‌اند و این ویروس در سیستم بدنی آنها باقی می‌ماند اما در اغلب موارد به صورت غیرفعال (خواب) است. در بعضی از این افراد، به دلایلی هرگز تبخال بروز نمی‌کند و ویروس در تمام طول عمر فرد به صورت غیرفعال باقی می‌ماند. اما در عده‌ای دیگر، این ویروس هر از چندی فعال شده و تبخال ظاهر می‌شود. جالب اینکه در اغلب موارد، فرد تبخال‌های خود را در همان محل قبلی می‌یابد.
ویروس بیدار می‌شود
عوامل زیادی موجب فعال شدن ویروس خفته می‌شوند:
نگرانی، خستگی، ناراحتی شدید، بیماری‌ها (به طور مثال آنفلوآنزا)، حاملگی، قاعدگی، ضعف در سیستم ایمنی، صدمه به لب (برای مثال، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور آفتاب) و ... می‌توانند موجب بیدار شدن ویروس خفته و بروز تبخال شوند. تبخال‌ها در اغلب موارد در گوشه لب ظاهر می‌شوند اما گاهی نزدیک سوراخ بینی و یا داخل دهان (برای مثال روی سقف دهان) هم ممکن است دیده شوند. تبخال‌هایی که درون دهان بیمار ایجاد می‌شوند بسیار دردناک بوده و خوردن و آشامیدن را برای بیمار بسیار مشکل می‌کنند.
از خارش تا ترمیم
دوره تبخال اغلب حدود 8 تا 14 روز طول می‌کشد و طی این مدت به اشکال متعددی درمی‌آید:
• دو روز اول (مرحله اولیه: خارش و سوزش): در بیشتر موارد اولین علامت بروز تبخال آن است که فرد احساس سفتی یا التهاب یا خارشی در محل موردنظر می‌کند. گاهی هم این محل کمی قرمز می‌شود. از آنجا که تبخال‌ها اغلب در همان محل قبلی ایجاد می‌شود، در بیشتر موارد خود فرد متوجه می‌شود که قرار است تبخال بزند!
• روز دوم و سوم (مرحله تاول): در این مرحله چند تاول ریز پر از مایع ظاهر می‌شوند. در بسیاری موارد این تاول‌ها به صورت خوشه‌ای هستند.
• روز چهارم (مرحله زخم): در این مرحله تاول‌های تبخال پاره شده و زخم‌های کم‌عمق قرمزی به جا می‌گذارد که به تدریج خاکستری می‌شوند. این مرحله دردناک‌ترین و همچنین مسری‌ترین مرحله تبخال است.
• روز پنجم تا هشتم (مرحله پوسته شدن): در این مرحله زخم‌های ایجاد شده به تدریج خشک شده و رویه می‌بندند.
• روز نهم تا دوازدهم (مرحله ترمیم نهایی): در این مرحله اغلب زخم به تدریج از بین رفته و محو خواهد شد و خوشبختانه در بیشتر موارد اثری از زخم باقی نمی‌ماند.
این آفت است یا تبخال؟
در بعضی موارد افراد تبخال را با آفت اشتباه می‌گیرند اما باید بدانیم که این دو ضایعه با هم تفاوت دارند و بر همین اساس، درمان آنها هم با هم متفاوت خواهد بود.
تبخال ضایعه‌ای ویروسی و بسیار مسری است. به خصوص در زمانی که تاول‌های تبخال پاره می‌شوند، احتمال سرایت آن به دیگران بسیار زیاد است. اما آفت عامل ویروسی ندارد و مسری هم نیست. تبخال اغلب در گوشه لب ظاهر می‌شود اما آفت اغلب در بافت‌های نرم دهان مانند داخل گونه یا قسمت‌های کام نرم تشکیل می‌شود. تفاوت دیگر آنها این است که تبخال در یک مرحله تاول دارد اما آفت به صورت تاول آبدار دیده نمی‌شود.
همان‌طور که گفتیم، تبخال مسری است. تماس مستقیم پوست به پوست مانند بوسیدن، استفاده از لیوان، قاشق، ماتیک، مسواک یا حوله مشترک هم می‌توانند سبب سرایت این ویروس به دیگران شوند. خود شما هم که تبخال زده‌اید، ممکن است ویروس هرپس از لب به سایر مناطق بدن خودتان انتقال دهید. برای مثال، احتمال انتقال ویروس به چشم وجود دارد که خطرناک است و در صورت درمان نشدن حتی می‌تواند سبب کوری شود.
9راه مبارزه با تبخال
درمان قطعی برای تبخال وجود ندارد اما داروهایی هستند که شدت یا زمان آن را کاهش می‌دهند:
• داروهای ضدویروس مانند آسیکلوویر که اغلب به صورت کرم هستند و باید آنها را در موضع تبخال مصرف کنیم. این داروها اگر زود یعنی در مرحله اولیه یا همان مرحله خارش مصرف شوند تا حدی شدت و زمان تبخال را کاهش می‌دهند.
• داروهای بی‌حس‌کننده که با بی‌حس کردن موقتی موضع تبخال، درد آن را ساکت می‌کنند.
• داروهای ضددرد هم گاهی در موارد دردهای شدید، می‌توانند موثر باشند.
• درمان‌های خانگی متعددی را هم برای تبخال می‌توانیم نام ببریم. به عنوان مثال، قرار دادن یخ در محل برای پنج دقیقه در هر ساعت موجب بی‌حسی محل و کاهش درد می‌شود. قرار دادن چای کیسه‌ای هم در محل تبخال، به خصوص در مراحل بروز تاول کمک کننده است. کار دیگری که می‌توان انجام داد، پوشاندن تبخال با وازلین است. این کار سبب نرم شدن محل می‌شود و کمک می‌کند تا این محل ترک نخورد.
• از آنجا که نور خورشید می‌تواند موجب بروز تبخال شود، پس با پوشاندن صورت هنگام نور شدید و استفاده از کرم‌های ضدآفتاب می‌توان تا حد زیادی از بروز تبخال جلوگیری کرد.
• ثابت شده که بعضی مواد غذایی هم می‌توانند تا حدودی، بروز تبخال را کمتر کنند. به عنوان مثال: ماهی، مرغ، شیر، پنیر، ماست، تخم‌مرغ، سیب، گلابی و زردآلو از جمله خوراکی‌هایی هستند که موجب کم شدن بروز تبخال می‌شوند.
•قهوه، شکلات، بادام زمینی، پرتقال، نارنگی، انگور و هویج خوراکی‌هایی هستند که احتمال بروز تبخال را بیشتر می‌کنند.
• یک روش خوب جلوگیری از تبخال، اجتناب فرد از تماس با دیگران است. افرادی که تبخال دارند، باید از نزدیک شدن و تماس با دیگران به خصوص نوزادان و بیماران، خودداری کنند.
• همان‌طور که گفتیم، احتمال انتقال تبخال از قسمتی از بدن به قسمت دیگر بدن هم وجود دارد. پس بعد از تماس دست با محل تبخال حتما دست خود را به دقت بشویید.
منبع:www.salamat.com
/ع
