سرطان ریه در گفتگو با دکتر حمید سهراب‌پور، فوق تخصص ریه
درباره سرطان ریه و عوامل بروز و پیشگیری از ابتلا به آن با آقای دکترحمید سهراب‌پور، فوق‌تخصص ریه گفتگویی انجام دادیم که از نظر شما می‌گذرد.
سرطان ریه در مقایسه با سرطان سینه و بیماری قلبی، چقدر شیوع دارد؟
در ایران احتمالا آمار مشابه کشورهای دیگر است. در ایالات متحده که آمار آن را منتشر کرده است و ما می‌دانیم، سومین عامل مرگ افراد است. حدود یک مورد از هر هفت مورد مرگ و یا در حدود 335 هزار مورد مرگ و میر در طول سال به علت ابتلا به سرطان ریه مشاهده شده است.
علت ابتلا به سرطان ریه چیست؟
علت اصلی ابتلا به سرطان ریه، استعمال دخانیات به ویژه سیگار است. سیگار مواد سمی دارد که عامل آسیب به سلول‌ها و تبدیل آنها به سلول‌های سرطانی است.
تعداد نخ‌های سیگار، تاثیری در افزایش احتمال ابتلا به سرطان ریه دارد؟ به طور مثال، یک سیگاری قهار در مقایسه با کسی که روزی پنج نخ سیگار می‌کشد، بیشتر در معرض خطر است؟
هر کسی که از این گونه مواد استفاده می‌کند، در معرض خطر ابتلا به بسیاری از عوارض و از جمله سرطان ریه است اما هرچه فردی بیشتر یا به مدت طولانی‌تر سیگار بکشد، هم بیشتر در معرض ابتلا به سرطان ریه و هم بیشتر در معرض ابتلا به سرطان‌های دهان، حلق، مری، حنجره، مثانه، کلیه، دهانه رحم و لوز‌المعده قرار می‌گیرد.
اگر فردی که سال‌ها سیگار کشیده است، مصرف آن را کنار بگذارد، احتمال ابتلای او به سرطان ریه کمتر می‌شود؟
بله، سیگاری‌ها باید بدانند که برای ترک کردن و بهره بردن از منافع ترک سیگار هرگز دیر نیست. ثابت شده است که حتی افراد سیگاری مبتلا به سرطان ریه، هنگامی که سیگار را ترک می‌کنند، کمتر به عود سرطان یا نوع دیگری از سرطان مبتلا می‌شوند.
آیا سیگار کشیدن، تنها عامل خطر ابتلا به سرطان ریه است؟
سیگار کشیدن شایع‌ترین علت است اما قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران یا به اصطلاح غیرفعال بودن یا دست دوم بودن نیز موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان ریه می‌شود. غیرسیگاری‌هایی که با افراد سیگاری کار یا زندگی می‌کنند، در معرض ابتلا به سرطان ریه قرار دارند.
عوامل دیگر ابتلا به سرطان ریه شامل چه مواردی است؟
به تازگی مصرف حشیش در بروز سرطان ریه موثر شناخته شده است اما نیاز به تحقیقات بیشتری است.قرار گرفتن در معرض برخی از مواد سرطان‌زا در محل کار مانند پنبه نسوز یا آزبست، احتمال بروز سرطان ریه را افزایش می‌دهد. این ماده، خطر بالقوه‌ای برای کارگرانی است که سیگار هم می‌کشند. افرادی که در معرض مقدار زیادی از گاز رادیواکتیو رادون قرار دارند، در معرض خطر ابتلا به این بیماری‌اند. مقدار زیادی از گاز رادون در معادن زیرزمینی تولید می‌شود. در منازل مسکونی هم گاز رادون تولید می‌شود اما مقدار آن به مراتب کمتر از مقدار آن در معادن است.
آیا سرطان ریه، خیلی زود علایم و نشانه‌ای ایجاد می‌کند؟
خیر. سرطان ریه به طور معمول در هنگام اولین مراحل بروز آن، نشانه‌ای ندارد و پزشکان گاهی به طور اتفاقی و به علت مشکل دیگری که عکس قفسه سینه از بیمار درخواست می‌کنند، آن را تشخیص می‌دهند.
چه زمانی علایم سرطان ریه به وجود می‌آید؟
هنگامی که تومور رشد می‌کند، به علت فشار روی اندام‌های مجاور ریه و خود بافت ریه یا فضای جنب یا به علت دست‌اندازی به عروق ریه، موجب بروز علایم می‌شود. شایع‌ترین علامت سرطان ریه، سرفه است. سرفه به علت تحریک پوشش مجاری هوا یا انسداد راه عبور هوا بروز می‌یابد. علایم دیگر شامل درد ثابت قفسه سینه، تنگی نفس، خس‌خس سینه، ابتلای مکرر به برونشیت یا ذات‌الریه و سرفه با خلط خونی و خشونت صدای تنفس است.
گاهی اوقات، یک تومور یا غده بدخیم ریه، روی عروق خونی نزدیک ریه فشار وارد می‌آورد و موجب تورم صورت و گردن می‌شود و اگر به رشته اعصاب فشار وارد آورد، موجب بروز درد و ضعف در شانه، بازو یا دست می‌شود. مانند بسیاری از انواع دیگر سرطان، سرطان ریه، نشانه‌های عمومی دارد مانند خستگی، بی‌اشتهایی و کاهش وزن. اگر سرطان ریه به نقاط دیگر بدن منتشر شود، سردرد، درد استخوان یا شکستگی‌های آن حادث می‌شود.
سرطان ریه چطور تشخیص داده می‌شود؟
اگر فردی علایم و نشانه‌های مشخص آن را داشته باشد، پزشک شرح حال کامل فردی و خانوادگی از او می‌گیرد، او را معاینه می‌کند و به ویژه به ریه‌های او گوش می‌کند و با معاینه با دست و گوشی پزشکی، هر گونه مورد غیرطبیعی را درمی‌یابد. سپس در صورتی که به بیماری شک کند، ابتدا عکس رادیوگرافی قفسه سینه درخواست می‌کند و اگر سرفه بیمار همراه با خلط باشد، نمونه خلط را برای ارزیابی آزمایشگاهی، گرفته و برای همکاران آسیب‌شناسی خود برای تشخیص وجود سلول‌های بدخیم می‌فرستد.
در مراحل بعدی ممکن است سی‌تی‌اسکن درخواست کند تا وجود توده‌ای در ریه و منطقه دقیق آن مشخص شود. چون در سی‌تی‌اسکن خوش‌خیم یا بدخیم بودن توده معلوم نمی‌شود، پزشکان برای تایید یا رد بدخیم و سرطانی بودن توده مشخص شده و ارتباط آن با علایم بیمار، از آن نمونه‌برداری می‌کنند.
نمونه‌برداری به یکی از این سه روش ممکن انجام گیرد:
• برونکوسکوپی: از طریق آندوسکوپ، داخل مجرای هوایی مشاهده و نمونه‌برداری می‌شود.
• نمونه‌برداری با سوزن: هنگامی که با برونکوسکوپی نمی‌توان نمونه‌برداری کرد، از این روش استفاده می‌شود.
• توراکوتومی جراحی و باز کردن قفسه سینه: یک عمل جراحی بزرگ با بیهوشی عمومی است که وضعیت سرطان ریه به طور کامل بررسی می‌شود و البته برای مواردی است که شک به این بیماری بسیار زیاد است. اگر پزشک تشخیص دهد که همراه علایم و نشانه‌های بیمار که حاکی از سرطان ریه است، غدد لنفاوی یا کبد او هم بزرگ شده است، ممکن است تصمیم بگیرد که از این مناطق هم نمونه‌برداری کند.
اگر سرطان ریه تشخیص داده شود، پزشکان چگونه آن را درمان می‌کنند؟
درمان سرطان ریه براساس طرح درمانی برای هر فرد و براساس نیاز اوست. طرح درمانی براساس نوع سرطان ریه، اندازه و محل تومور و مرحله بیماری مشخص می‌شود. پزشکان به طور معمول سن، تاریخچه پزشکی و وضعیت کلی سلامت بیمار را نیز در نظر می‌گیرند. در اصل سه روش درمانی وجود دارد: جراحی؛ برای زمانی که می‌توان همه تومور را برداشت. پرتودرمانی؛ برای تخریب سلول‌های بدخیم در محل تشکیل آن که ممکن است بیمار به مدت چند هفته و هفته‌ای حدود پنج روز به بیمارستان یا مرکز پرتوتابی مراجعه کند. شیمی‌درمانی؛ برای از بین بردن سلول‌های سرطانی که به نقاط دیگر به جز ریه منتشر شده‌اند. برای هر بیمار ممکن است یک روش یا ترکیبی از روش‌های درمانی در نظر گرفته شود.
در هنگام جراحی برای درمان سرطان ریه، چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا همه ریه برداشته می‌شود؟
پرسش خوبی مطرح کردید. این پرسش در حقیقت نگرانی بسیاری از بیماران و خانواده‌های آنهاست. در اصل سه روش جراحی وجود دارد که براساس عواملی که در طرح درمان گفتم برای هر بیمار مبتلا به سرطان ریه به طور خاص در نظر گرفته می‌شود. برداشتن بخش کوچکی از ریه یا برش مثلثی یا قطعه‌ای، لوبکتومی که در آن یک لوب یا یک بخش آناتومی ریه برداشته می‌شود و پنومونکتومی که در آن تمام یک ریه برداشته می‌شود.
عوارض جانبی درمان سرطان ریه شامل چه مواردی است؟
البته براساس اینکه چه روش درمانی برای بیمار در نظر گرفته شود که آن هم براساس عوامل گوناگون و مدت و شدت متغیری دارد، فرق می‌کند اما به صورت کلی اگر جراحی باشد، درد پس از عمل رایج‌ترین عارضه است و در موارد پرتودرمانی و به ویژه شیمی‌درمانی این عوارض ممکن است به وجود آید:
خستگی، قرمزی، خشکی، حساسیت و خارش پوست در محل درمان یا تزریق ماده شیمی‌درمانی، خشکی و زخم گلو، ریزش مو، تهوع و استفراغ و کاهش یا از دست دادن اشتها.
به عنوان کلام آخر چه توصیه‌ای دارید؟
امروزه تحقیقات جدیدی در زمینه تشخیص و درمان به موقع انجام گرفته است اما باید تمرکز ما بر پیشگیری از ابتلا به سرطان ریه باشد. با نکشیدن یا ترک سیگار، اولین و مهم‌ترین گام را در این زمینه برمی‌داریم در غیر این صورت هر پیشرفت دیگری در تشخیص و درمان حتی در صورت وجود، هزینه بهداشتی فرد، خانواده و جامعه را افزایش می‌دهد.
منبع: http://www.salamat.com
/ج
