آنچه درباره بازیافت نمی‌دانستید
اگرچه قدمت زیادی ندارد اما همه با این شکل از بازیافت شهری آشنا هستند: «نمکی!» از داخل خانه صدایش را می‌شنیدیم که از کوچه فریاد می‌کشید تا برایش نان خشک ببریم. در عوض نان خشک، نمک می‌داد.
البته با پیشرفت تکنولوژی، پلاستیک جای نمک را گرفت و به جای نمک، سبد و سایر محصولات پلاستیکی رد و بدل می‌شد. این یکی از رایج‌ترین شکل‌های بازیافت (محصولات نان) در کشور ما بود. جالب است بدانیم بسیاری از مواد پلاستیکی که در عوض نان داده می‌شد خود، محصولاتی بازیافتی بودند. ظرف‌های پلاستیکی رنگارنگی که با کمی دقت می‌شد، نشانه‌های بازیافتی بودن از جمله کدورت و لکه‌دار بودن آنها را تشخیص داد. امروزه تولید محصولات پلاستیکی بازیافتی بسیار گسترده شده و توسط بسیاری از کارگاه‌های غیر رسمی انجام می‌شود.
آیا استفاده از این محصولات بی‌خطر است؟
پس از یک خرید ساده، حداقل 6 یا 7 کیسه در دست خریدار قرار می‌گیرد. فروشندگان برای هر جنس یک کیسه می‌گذارند و بسیاری از این کیسه‌ها رنگی است. استفاده از مواد پلاستیکی بازیافتی برای مصرف مواد غذایی بسیار خطرناک است. این پلاستیک‌های بازیافتی عموما به کود و سایر زباله‌های همراه آنها آغشته هستند و ممکن است این آلودگی‌ها به صورت ذرات غیرشفاف درون پلاستیک مشخص باشد. پلاستیک توانایی نگهداری رنگ و مواد اضافی درونش را ندارد و این مواد در مواجهه با مواد خوراکی از پلاستیک جدا و وارد غذا می‌شوند. متاسفانه در بسیاری از کارگاه‌ها پلاستیک‌ها را به اندازه کافی گرم نمی‌کنند و در دمای 100 تا 120 درجه به مدت کمی قرار می‌دهند و سپس محصولات را از آن تهیه می‌کنند. این فرآیند باعث می‌شود که کیسه‌ها به عنوان یک منبع متحرک آلودگی عمل کنند.
آیا پلاستیک بیماری‌زاست؟
خود پلاستیک از آنجایی که محلول در آب نیست، سمیت بسیار کمی دارد. این ماده اگر هم وارد بدن شود بدون هیچ تغییری از بدن دفع می‌شود. اما پلاستیک‌ها، معمولا حاوی مواد افزودنی هستند که می‌توانند سمی باشند. به عنوان نمونه مواد پلاستیکی انعطاف پذیری که در تولید اسباب‌بازی‌ها و بسته بندی مواد غذایی به‌کار می‌روند در حالت اولیه ترد و شکننده هستند. برای اینکه ماده اولیه آنها (معمولا پی‌وی‌سی) به حالت انعطاف‌پذیر درآید مواد افزودنی به آن اضافه می‌شود. بسیاری از انواع مواد افزودنی سمی هستند و در تماس با مواد غذایی باعث آلودگی می‌شوند. به همین دلیل امروزه مصرف بسیاری از مواد افزودنی در صنعت پلاستیک‌سازی ممنوع شده است. علاوه بر این بعضی از موادافزودنی به پلاستیک، اثرات هورمونی بر بدن دارند و می‌توانند تغییرات هورمونی در بدن به‌وجود بیاورد. از طرف دیگر ممکن است مواد اولیه تولید پلاستیک به خوبی با هم ترکیب نشوند و ذراتی از آنها درون پلاستیک باقی بماند. بسیاری از انواع مواد اولیه پلاستیک هم سمی هستند. به‌عنوان نمونه یک نوع ماده اولیه به نام BPA+ که در صنعت پلاستیک‌سازی به کار می‌رود ساختمانی شبیه هورمون استروژن دارد. این ماده اگر همراه مواد غذایی وارد بدن شود می‌تواند اثرات هورمون استروژن را در بدن تقلید کند. در تحقیقات روی حیوان‌ها نشان داده شده است که مواجهه با این نوع پلاستیک باعث افزایش وزن، افزایش خطر ابتلا به بیماری قند و بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.
پلاستیک‌های سرطان‌زا
تقریبا همه ما بوی ماشین نو را حس کرده‌ایم. اگر هم ماشین نو نداشته‌اید، کافی است ماشین کهنه را مدتی زیر نور آفتاب پارک کنید تا بوی پلاستیک درون ماشین را پر کند. این بو ناشی از ماده‌ای به نام بیس (2 اتیل اکسیل آدیپات) است. این ماده خطرناک از مواد پلاستیکی نو هم استشمام می‌شود و می‌تواند سرطان‌زا باشد. یک نوع ماده اولیه تولید پلاستیک که در صنعت تولید پی‌وی‌سی به‌کار می‌رود، وینیل کلراید نام دارد. این ماده از طرف سازمان بهداشت جهانی به‌عنوان یک ماده سرطان‌زا معرفی شده و در سال 2010 انجمن دارو و غذای آمریکا برای تحقیق روی این ماده 30 میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده است.
مواد غذایی و پلاستیک
اگر می‌خواهید از پلاستیک برای نگهداری مواد غذایی استفاده کنید، به نکات زیر توجه کنید. هیچ‌گاه از پلاستیک‌های بازیافتی برای مواد غذایی استفاده نکنید. پلاستیک‌های بازیافتی آلوده و فاقد علامت استاندارد هستند. از پلاستیک‌های سفید استفاده کنید. پلاستیک قابلیت نگهداری رنگ را ندارد. وقتی پلاستیک رنگی در مجاورت مواد غذایی قرار می‌گیرد، رنگ از پلاستیک خارج و وارد غذا می‌شود. ظروف پلاستیک نباید کدورت داشته باشند یا حاوی ذرات غیرهمگن باشند. وجود ذراتی با رنگ‌های غیرمعمول نشانه بازیافتی بودن جنس است. حتی با رعایت تمام این نکات باز هم بهتر است از پلاستیک‌های قابل جذب، کیسه‌های کاغذی یا کیسه‌های چند بار مصرف استفاده کنید.
بازیافت پلاستیک از چه زمانی انجام می‌شود؟
مولکول‌های تشکیل‌دهنده پلاستیک برای مقاومت در برابر عوامل دمایی و محیطی طوری به هم متصل شده‌اند که مقاومت زیادی را به‌وجود می‌آورند. این مقاومت باعث می‌شود که در برابر فرسودگی در طبیعت هم مقاوم باشند و صدها سال طول می‌کشد تا یک قطعه پلاستیکی دوباره جذب طبیعت شود. تا پایان دهه 1950، بیش از یک میلیارد تن پلاستیک در دنیا تولید شد که ممکن است تا صدها سال یا هزاران سال در کره زمین باقی بماند. در بسیاری از موارد حتی سوزاندن پلاستیک‌ها هم دود سمی به‌وجود می‌آورد که مانع از انجام این کار می‌شود. راهی برای رهایی از این همه زباله وجود نداشت. به همین دلیل کشورهای غربی به فکر استفاده مجدد از محصولات پلاستیکی افتادند. از سال 1955 بازیافت و استفاده مجدد از مواد زباله‌های پلاستیکی در آمریکا و چند کشور غربی شروع شد. متاسفانه بازیافت پلاستیک نسبت به بازیافت سایر زباله‌ها بسیار پر هزینه است. چرا که فرآیند بازیافت انواع مختلف پلاستیک‌ها متفاوت است. زباله‌های پلاستیکی ابتدا باید بر اساس نوع پلاستیک از هم تفکیک شوند. این کار را به سختی می‌توان به صورت اتوماتیک انجام داد و باید از کارگرانی استفاده کرد که با دیدن و به کمک دست زباله‌های را تفکیک می‌کنند. این فرآیند بسیار پرهزینه است.
پلاستیک قابل جذب چیست؟
امروزه اشکال جدید از کیسه ساخته شده است که در مواجهه با نور و اکسیژن تجزیه می‌شوند. این نوع کیسه‌ها معمولا دوام کمتری دارند و در شرایط طبیعی زودتر از بین می‌روند. در انواعی از کیسه از نشاسته استفاده می‌شود. استفاده از نشاسته باعث می‌شود که کیسه قابل فرسایش شود و مانند بسیاری از مواد دیگر با قرار گرفتن در طبیعت به مرور زمان به آب و گاز کربنیک تجزیه شود. اما این نوع کیسه‌ها بسیار گران‌قیمت هستند و به‌طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته‌اند.
راه‌حل دیگر
استفاده از کیسه‌های چند بار مصرف برای جلوگیری از مصرف بی‌رویه کیسه‌های پلاستیکی گسترش یافته است. اگرچه این کیسه‌ها در رنگ‌های جذاب و طرح‌های زیبا ساخته و روز به روز گسترده‌تر می‌شوند اما مطالعات اخیر نشان می‌دهد که بسیاری از این کیسه‌ها آلوده‌اند.
این کیسه‌ها حاوی مقادیر زیادی سرب هستند. مسمومیت با سرب می‌تواند در کودکان اختلال یادگیری به وجود آورد و در بزرگسالان موجب ناتوانی جنسی شود. البته غلظت سرب موجود در این کیسه‌ها به اندازه‌ای نیست که به مواد غذایی منتقل شود اما دور ریختن این کیسه‌ها باعث آلودگی محیط‌زیست می‌شود و دیگران را در معرض مسمومیت با سرب قرار می‌دهد.
منبع:www.salamat.com