آبروی روحانیت، آبروی اسلام و انقلاب
سعی استعمار در تمام عالم اسلام این بود که یا علمای دین را از بین ببرد و از صحنه خارج کند، و یا این که هویت واقعی آنها را مخدوش و بی خاصیت کند. در بعضی از کشورها، جامعه ی روحانیت، محدود به یک مرکز و دفتر کوچک شد که برخی از کارهای نه چندان مهم را انجام می داد و با زندگی روزمره ی مردم ارتباطی نداشت و فرد روحانی حتّی نمی توانست به تعلیم دین مبادرت ورزد.
در جوامعی که نابودی روحانیت ممکن نبود، سعی می کردند این قشر را به قدرتها و دربارهای فاسد و حکومتهای جایر وابسته کنند. آخوندهای وابسته ی درباری که این همه در بیانات امام عزیز از آنها به بدی و نفرت یاد می شد، به اسلام و مسلمین خیلی خیانت کردند. امام سجاد(ع) به یکی از اشخاص نام آور زمان خود فرمود: «می بینم گردن خودت را برای ستمگران محور آسیاب قرار دادی، تا آنها مظالمشان را بر گرد محور گردن تو بگردانند و با تکیه به تو، به مردم ظلم کنند». آن عالمی که توجیه کننده ی ظلم دستگاههای فاسد باشد، از خود آن دستگاهها خطرناکتر است. آن روحانیتی که مبتنی بر اهداف استکبار عمل کند، زشت ترین و پلیدترین ایادی او به حساب می آید؛ چون با ظاهر حق، باطن باطل را ترویج می کند.
استکبار سعی کرد با پول و تطمیع و فشار، در طول نزدیک به دو قرن، این پدیده ی خطرناک را در کشورهای اسلامی رواج دهد. البته دراین راه کاملاً هم موفق نبود؛ به خاطر این که در تمام دنیای اسلام - مخصوصاً ایران - جامعه ی روحانیت در مواضع حق و قاطع خویش ایستاد و در ایران انقلاب عظیم را به راه انداخت و نظام مرتفع جمهوری اسلامی را به وجود آورد و پرچم اسلام را در دنیا برافراشت و این دین را عزیز کرد.
اگر روحانیت در کشور ما جلودار این قضیه نبود، نهضت همه گیر نمی شد و نیروها در راه اسلام به کار نمی افتاد. در دنیای اسلام هم علمایی را می شناسیم که در سخت ترین شرایط و دشوارترین فشارها، حق گفتند و دنبال آن حرکت کردند. اینها کسانی بودند که به خاطر حمایت از جمهوری اسلامی و امام(ره) و انقلاب، فشارهای سختی را در کشور خود تحمل کردند. یقیناً این افراد، جزو بندگان صالح خدا هستند و پرچمی را به اهتزاز در آوردند که آبروی روحانیت را حفظ کرد.
کسانی هم هستند که نقطه ی مقابل اینها عمل کردند و ضرر زیادی به اسلام زدند. اینها وسیله ی توطئه و نفوذ و تبلیغات دشمن هستند. مردم مسلمان دنیا باید از شر آنها به خدا پناه ببرند و آنها را «الدّ الخصام» مفاهیم و ارزشهای اسلامی بدانند.
تکلیف ما جامعه ی روحانیت - که بنده هم طلبه یی در این مجموعه ی عظیم روحانی هستم - این است که هرچه توان داریم، بر استحکام معنوی جامعه ی علمی روحانیت بیفزاییم. علمای محترم در این زمینه، عملاً و فکراً و مشیاً و زیاً وارد شوند؛ زیرا آبروی روحانیت، آبروی اسلام و انقلاب - بخصوص آبروی امام - است.
بیانات در مراسم بیعت روحانیون استان مازندران و اصفهان و طلاب کشورهای خارجی 4/4/1368
آبروی شیعه مرهون آبروی روحانیت
یک وقتی به مناسبتی خدمت امام رسیدیم؛ صحبت راجع به یک روحانی بود که یک تخلفی کرده بود و امام با ما مشورت می کردند که با او چگونه رفتار شود. من به ایشان مفصل گفتم که این پیروزی شما در انقلاب، محصول هزار سال آبروی روحانیت شیعه است - والّا چرا باید وقتی یک مرجع به میدان آمد، مردم این طور به دنبالش بیایند و جانشان را فدا کنند، که در نهضت امام بزرگوار ما کردند. هزار سال آبروی شیعه متراکم شد تا به اینجا رسید که یک مرجعی مثل امام بزرگوار ما که جرئت داشت، شجاعت داشت، قابلیت داشت، روح فداکاری و آگاهی به زمان داشت، پا بگذارد وسط میدان، و مردم هم به دنبالش بیایند - حالا بعضی از این هم لباسهای ما مثل موریانه ای که در یک بنایی بیفتد، دارند این آبروی هزارساله را ذره ذره می خورند و از بین می برند؛ ایشان هم این معنا را تصدیق کردند. واقع قضیه همین است. باید مراقب باشیم ما جزو آن موریانه ها نباشیم. خدای نکرده هر عملِ زشت و وقیح و یک کار نامناسبی که از یکی از ماها سربزند، رخنه ای در آن ذخیره ی ارزشمند هزار ساله ی روحانیت و علمای شیعه است.
بیانات در دیدار روحانیون استان سمنان 17/8/1385
نقش علماء در ایمان و اعتقادات مردم
بنده مکرر عرض کرده ام که ما نباید خیال کنیم آبروی نسل فعلی روحانیت موجب این شد که مردم به سمت انقلاب اسلامی گرایش پیدا کنند. نه؛ این اشتباه است. بلکه آبروی هزار ساله ی روحانیت، که یک ذخیره ی تمام نشدنی بود، موجب این پیروزیها و موفقیتها گردید. این آبروی هزارساله، عبارت است از آن اعتباری که در طول قرنهای متمادی، از علم و تقوای علمای بزرگ به دست آمده است. یعنی علامه ی حلی در این مجموعه نقش دارد؛ محقق نقش دارد؛ مجلسی نقش دارد؛ شهیدین نقش دارند، شیخ طوسی نقش دارد، سید مرتضی نقش دارد؛ شیخ انصاری نقش دارد؛ علمای بزرگ در قرنهای متمادی در نجف نقش دارند؛ بزرگان قم نقش دارند؛ مرحوم حاج شیخ نقش دارد، و مرحوم آقای بروجردی نقش دارد. یعنی هزاران انسان برگزیده، عمرهایشان را به طهارت و تقوا گذراندند، مجموعه های علمی سطح بالا به وجود آوردند و آثار علمی ارائه دادند، تا بتدریج یک جامعه و یک ملت را به روحانیت - به صورت بنیادین - معتقد کردند. این نیست که عده ای؛ مردم یک عهد و زمان و نسلی، کسی را بخواهند، اما نسل بعد نخواهند. وقتی که محبتی، بنیادی و عمیق شد، به مثابه ی خصال انسانی، از نسلی به نسل دیگر به ارث می رسد. مثل محبت حسین بن علی علیه الصّلاةوالسّلام، یا محبت اهل بیت علیهم الصّلاةوالسّلام. اینها خصوصیاتی نیست که یک نسل داشته باشد و نسل دیگر بخواهد تحصیل کند. نه؛ اینها تحصیل کردنی نیست. اینها از نسلی به نسل دیگر به ارث می رسد و در تعلیمات پدران، در تربیت مادران، در نوازش مربیان و در لالایی دایه ها برای کودکان، خودش را نشان می دهد. بنیادین شدن یک موضوع به این معناست و اعتقاد به روحانیت در جامعه ی ما، بنیادین بوده و هست.
وقتی چنین چیزی وجود دارد و چنین اثری مثل انقلاب برآن مترتب است، پیداست که دو حادثه ی بزرگ مورد انتظار است. انقلاب هم که شوخی نیست! تشکیل جمهوری اسلامی که شوخی نیست! این، یعنی تهدید همه ی قدرتمندان و قلدرهای دنیا! پیروزی انقلاب یعنی بیدار شدن یک میلیارد و اندی مسلمان، از خواب چند صدساله. این، یعنی ناگهان در همه ی کشورهای اسلامی، جمعی از روشنفکران مسلمان و دانشمندان و توده ی مردم بلند شوند، مشتها را گره کنند و شعار احیای اسلام را مطرح نمایند. پیروزی انقلاب یعنی اینها! پیروزی انقلاب این نیست که چهار افسر، دست به کودتای نظامی بزنند؛ دولتی را ببرند؛ یکی دیگر را بیاورند؛ بعد هم عده ای دیگر بیایند آن دولت را ببرند و دیگری را بیاورند! قضیه ی پیروزی انقلاب اسلامی که این گونه نیست! پیروزی انقلاب اسلامی، یعنی برافراشته شدن پرچمی که قدرتمندان دنیا برای پایین کشیدن آن، زحمت بسیاری کشیده بودند؛ پول بسیاری خرج کرده بودند؛ تدبیرهای بسیاری اندیشیده بودند؛ انسانهای بسیاری را کشته بودند و خیلی کارها کرده بودند. ناگهان انقلاب اسلامی پیروز شد و با پیروزی آن، همه ی نقشه های قدرتمندان باطل گردید. همه آن قدرتمندان، معطل و سرگردان شدند و منافعشان مورد تهدید قرار گرفت. این است معنای پیروزی انقلاب اسلامی.
لذا، وقتی که این آبرو و این سرایت دین و روحانیت در بین مردم، چنین اثر بزرگی می تواند داشته باشد، پس دو موضوع بزرگ، مورد توقع است: یکی این که ما، اعقاب آن اسلاف مطهر و عالم و مقدس، باید آبروی آنها را حفظ کنیم. به خاطر این که اگر این کار انجام نگیرد و این نسل، آبروی گذشتگان را حفظ نکند، همان چیزی که نهادین و بنیادین شده بود، بتدریج زایل خواهد شد و از بین خواهد رفت. این، طبیعت قضیه است. حال به چه نحو باید آبرویشان را حفظ کنیم؟ این خود داستان مفصلی است.
اولاً آنها عالم بودند؛ ما هم باید سعی کنیم علم آنها را پیش ببریم. علم آنها میراث بزرگ و مهمی است. چهار نفر آدم که درکی از مسائل حقوقی و فقهی اسلام، یا از فلسفه ی اسلامی، یا از کلام اسلامی ندارند - ولو صورتاً در رشته ای تبحری داشته باشند - اگر اهانت و تحقیر می کنند، به اینها نگاه نکنید. فقه اسلام و در میان فقه اسلام، فقه شیعه، از لحاظ پیشرفتها و دقتهای عالمانه برای کسانی که اهل فن و فهمند، موضوع شگفت آوری است. شوخی نیست که انسانی مثل صاحب جواهر بنشیند، یک دوره فقه را از اول تا به آخر، با آن همه دقت و تحقیق، به تنهایی بنویسد و یک دایرةالمعارف را به تنهایی در حقوق اسلامی پدیدآورد! این، به معجزه اشبه است. همین طور است شیخ انصاری. همین طور است صاحب ریاض. همین طورند بقیه ی علمای بزرگ، از متقدمین و متأخرین. شیخ مفید دویست تألیف دارد. علامه ی حلی نزدیک به سیصد تألیف دارد. خواجه نصیرطوسی یک طور دیگر. شیخ طوسی یک طور دیگر. اینها، برای کسانی که اهل فنند، خیلی حرف و معنی دارد. البته اگر یک آدم جاهل و بی معلومات و نادان، در جایی مشغول گردن کلفتی باشد و یک حقوقدان بزرگ از آن جا عبور کند، برای او با یک نفر آدم بی سواد فرقی ندارد. اگر یک پزشک بزرگ از آن جا عبور کند، برای او با یک آدم نادان یکسان است. تشخیص او که ملاک نیست؛ تشخیص اهل فن ملاک است. علم شیعه، علم والایی است که از حیث کمی و کیفی خیلی زیاد و خیلی بزرگ است. نگاه نکنید به کسانی که می ایستند و تحقیر می کنند و می گویند که «علمای شیعه کاری نکردند». شما نمی فهمید که چه کار کردند. «سخن شناس نئی جان من، خطا این جاست.» این طور نیست که هرکس بتواند جایی بایستد و به میزان، نقدی بگذارد که خودش اهلش نیست. این که روش علما نیست؛ روش سفهاست.
علم آنها زیاد بوده است. جامعه ی علمی امروز اگر بخواهد آن میراث را گرامی بدارد و آن آبرو را حفظ کند، باید در علم جلو برود و پیشرفت پیدا کند. حوزه های علمیه در یک میدان و علمای در غیر حوزه های علمیه، در میدان دیگر. فرض بفرمایید که شما در رشته وعظ و تبلیغ تلاش می کنید. بسیار خوب؛ گفته ها و گفتارها باید عالمانه باشد. از سخن سست باید پرهیز شود. از منبر بی مطالعه باید اجتناب شود. بهترین گفته ها و آخرین گفته های جدید درباره ی مسائل اسلامی، باید دانسته شود. البته ممکن است چهار منبر کمتر برویم؛ اشکال ندارد. انسانی که خوب بخواهد بگوید، ناچار است کمتر بگوید: «لاف از سخن چو در توان زد - آن خشت بود که پر توان زد.» اگر درش را بخواهیم پیدا کنیم، البته باید زحمت بکشیم؛ چاره ای نیست. آن کس که فرضاً در دانشگاهها مشغول تبلیغ و کار مخصوص روحانی است یا در ارتش و یا در سپاه مشغول تلاش روحانی است، باید نیاز فکری آن مجموعه و مخاطبین خودش را هوشمندانه و زیرکانه بشناسد. باید ببیند مخاطب او چه عقده و ابهام و سؤالی در ذهن دارد؛ ولو به زبان نیاورد. باید عالمانه آن مشکل را حل کند. اگر می تواند، خودش حل کند و اگر نمی تواند پیش عالمتر از خودش برود و مشکل را حل کند. این گونه است که سطح علم بالا می رود. هر کس در هر جایی که مشغول است - ولو مشاغلی که مستقیماً به کار علم و درس و تحصیل ارتباطی ندارد؛ مثل مشاغل قضایی - باید به این مسائل توجه کند. البته مشاغل قضایی، عالمانه است؛ اما به کار تحصیل و پیشرفت علمی، به طور مستقیم ارتباطی ندارد. یکی قاضی است؛ حقوقدان اسلامی است؛ باید به دقت کار و تلاش کند تا حکم واقعی الهی را در مورد آن واقعه و حادثه بیابد.
این، در باب علم. در باب قدس و تقوا هم معلوم است دیگر؛ عالمی که حرص به دنیا داشته باشد مردود است. عالمی که از محرمات اجتناب نداشته باشد، مردود است. نه این که عالم نباید از تمتعات زندگی بهره ببرد؛ اما مراتبی هست که انسان در آن مراتب، باید حقاً و انصافاً از تمتعاتی چشم بپوشد. علما هم مثل بقیه ی مردم، باید از تمتعات معمولی زندگی بهره ببرند؛ همان گونه که خداوند درباره ی پیغمبر فرمود: «قل انما انا بشر مثلکم.» اما این دو چیز - حرص به دنیا و عدم تورع از حرام - ممنوع است. این که حرص به دنیا در عالم احساس شود - ولو به حسب ظاهر فعل حرامی هم نکند؛ اما همین طور از چپ و راست دنبال این باشد که بتواند مال دنیا را جمع کند - ضدِ قدس است. یا این که خدای نکرده تورع از حرام نداشته باشد و دیده شود که برایش غیبت کردن آسان است، دروغ گفتن آسان است، و خدای نکرده ارتکاب بعضی از محرمات گوناگون آسان است. پس، این نسل موظف است چه از راه علم و تداوم رشته ی علمی و پیشرفت علمی و چه از لحاظ حفظ اعتبار تقوایی و قدسی، آبروی اسلاف را حفظ کند.
کسانی که می خواهند جمهوری اسلامی را بی آبرو کنند، اگر شده است تهمت می زنند و دروغ درست می کنند تا قدس و علم روحانیت را ضایع کنند. اینها خبرهای دروغ می دهند، حوادث دروغ جعل می کنند و موضوع کوچکی را بزرگ می کنند، برای این که آبروی روحانیت را در نظر مردم ببرند. پیداست این آبرو برای آنها خیلی اهمیت دارد. می دانند که اگر این آبرو باشد یا نباشد چقدر تفاوت دارد. بعضی نیز همین را فرموله می کنند، لباس علمی و بحث استدلالی به آن می پوشانند - گویا بحث علمی می کنند - که «بله؛ در حوزه ی علمیه، علم و تقوا نیست!» نه آقا؛ انصافاً تقوا و قدس، در بین این قشر، به نسبت، از همه ی قشرهای دیگر بیشتر است. شما نگاه کنید ببینید این طلّاب حوزه ی علمیه، درآمد و حقوقشان چقدر است؟ امروز بیشترین حقوق حوزه ای یک طلبه ی فاضل - نه طلبه ای که امروز وارد حوزه شده؛ آن هم حوزه ی قم که بالاترین حوزه هاست - که زن و چند بچه دارد و سالها درس خوانده است، از متوسط حقوق کارگران و کارمندان این کشور به مراتب کمتر است. یعنی از نصف هم کمتر است. نصف متوسط حقوق کارگران از همه ی حقوق یک طلبه ی فاضل ما در حوزه ی علمیه ی قم - حالا مشهد را نمی گویم؛ اصفهان را نمی گویم؛ شهرهای کوچک را نمی گویم؛ قم را می گویم که مرکز است - بیشتر است! اما درعین حال، با تقوا و طهارت زندگی می کند. خوب، قدس یعنی چه؟ ورع یعنی چه؟ بی اعتنایی به دنیا یعنی چه؟ یعنی همین. البته آدمهای ناباب هم هستند؛ آدمهای قالتاق هم همه جا هستند. اما اکثریت و شکل غالب در میان طلاب همین است که ما مشاهده می کنیم. این برجستگیهاست که اگر در طول سالهایی که طلبه مشغول انجام مسؤولیتهاست در او باقی بماند، واقعاً علو مقام و علو درجه است.
این، آن حادثه و مطلب اول که قشر روحانی باید خودش به فکر خودش باشد؛ به فکر آن ذخیره باشد؛ به فکر آن آبرو باشد. قاعدتاً هم هست؛ اما می شود بر آن آبرو افزود؛ همچنانی که امام بزرگوار ما، آن هم بر آبروی هزار ساله ی روحانیت افزود. امام، آبروی روحانیت را از زمان شیخ مفید تا امروز - هرچه بود - مضاعف کرد و بالا برد. قدرت روحانیت را در مقابله با بدیها و ظلم و جور نشان داد؛ که یک عالم چگونه می تواند وارث موسی و عیسی و ابراهیم علیهم السّلام و پیغمبر خاتم صلی اللَّه علیه وآله وسلم باشد. اف بر کسانی که قدر این نقش عالی آن بزرگوار را نمی دانند و خیال می کنند نسبت به روحانیت، دلسوز یا علاقه مندند! اف بر جهالت و بر غفلت اینها، که چطور نمی دانند و نمی فهمند ارزیابی صحیح چگونه است!؟
بیانات در دیدار جمعی از روحانیون 25/11/1371
روحانیت مجموعه ای پاک و سالم و قابل اعتماد
مردم ما همیشه قداستی برای روحانیت قائل بوده اند و بحمداللَّه، امروز هم قائلند. مردم، روحانیت را مجموعه ای پاک و سالم و قابل اعتماد می دانند. می بینیم دشمن، از تجربه های خود در این زمینه، استفاده می کند. دشمن می فهمد که باید روحانیت را در چشم مردم، از حیثیت و اعتبار انداخت. همه ی تلاششان این است! تبلیغات می کنند، دروغ می گویند، اگر مسأله کوچکی را در جایی پیدا کنند، چندین برابر بزرگ می کنند و برای این که روحانیت را از چشم مردم بیندازند، خوبیها و گذشتها و فداکاریها را نمی گویند. علم و دانش روحانیت را انکار می کنند و تقوای آنها را منکر می شوند؛ همچنان که پنجاه سال، در دوران رژیم پهلوی هم از این کارها می شد. روحانیت، که مجموعه ای علمی و تقوایی است، به وسیله بلندگوهای رژیم پهلوی، فاقد علم و تقوا معرفی شده بود. امروز هم همان تبلیغ کذا انجام می گیرد. اینها مجموعه کارهایی است که دشمن انجام می دهد.
بیانات در دیدار جمعی از مهمانان خارجی 18/11/1371
علمای شیعه در ایران، ذخیره عظیمی از حیثیت عمومی
علمای اسلام - بخصوص علمای شیعه در ایران - ذخیره ی عظیمی از حیثیت عمومی به وجود آوردند، که آن ذخیره توانست این انقلاب را به پیروزی برساند. اگر کسی خیال کند که این انقلاب عظیم با آن قدرت روحی و آن صلابت معنوی امام - که آن طور که ما دیده ایم و تجربه کرده ایم، در هزاران هزار انسان، یکی آن طور پیدا نمی شود - بدون آن اعتقاد معنوی عمیق مردم ایران به علما - که این ذخیره، همین اعتقاد است - ممکن بود با همان رهبری پیروز بشود، مطمئن باشید اشتباه کرده است. اگر آن ذخیره ی ایمان عمیق نسلهای پی درپی نمی بود، هیچ دستی نمی توانست به صورت خلق الساعه چنین انقلابی را به وجود بیاورد و به پیروزی برساند.
امام، یکی از همان سلسله ی اطیاب بود؛ یکی از همان کسانی بود که خود بر این ذخیره، سهم بسیار عظیمی را اضافه کرد؛ به روحانیت و به رهبران اسلامی آبرو داد؛ اما از آن ذخیره، این بزرگوار حداکثر استفاده را در جای خود و به نحو صحیح انجام داد.
بیانات در دیدار جمعی از روحانیون استان بوشهر 11/10/1370
ظرف آبرو و حیثیت روحانیت شیعه
من یک وقت خدمت امام عرض کردم که در این انقلاب و در پیروزی آن، تمام ذخیره ی آبروی هزارساله ی روحانیت به کار آمد. این طور نبود که فقط روحانیت نسل حاضر و شخص امام بزرگوار (رضوان اللَّه تعالی علیه) به تنهایی این کار را کرده باشند. آن آبرویی که امام ما پیدا کرد، ناشی از هزار سال سابقه ی خوب علمای شیعه در بین مردم بود. شیخ طوسی و سید مرتضی و علمای بزرگ فیمابین آن دوره تا دوره ی ما، هر کدام قطره یی بر این ظرف آبرو و حیثیت روحانیت شیعه اضافه کردند. مجموع این آبرو به کار آمد، تا این انقلاب پیروز شد. ایشان این حرف را تصدیق فرمودند.
بیانات در دیدار جمعی از روحانیون استان لرستان 30/5/1370
گذشت و فداکاری، سبب درخشندگی چهره ی روحانیت شیعه
آنچه امروز در صحنه ی جمهوری اسلامی به وسیله ی روحانیت ظهور کرده است، نمی شود آن را به حساب روحانیون زمان و عصر ما گذاشت و گفت روحانیون این زمان، این هنر را کرده اند. این طور نیست. آنچه روحانیون این زمان انجام دادند، استفاده ی خوبی بود که از ذخیره ی هزارساله ی آبروی روحانیت کردند. روحانیت شیعه، در طول هزار سال به مرور دهور، گنجینه ی عظیمی از آبرو و حیثیت و وزانت به وجود آورده بود و در عصر ما، آن بزرگمرد عظیم الشأن، آن امام بزرگوار و شخصیت استثنایی و دیگر کسانی که در کسوت روحانیت بودند و در این راه حرکت کردند، از آن گنجینه بهترین استفاده را کردند.
اما این طور نیست که این ذخیره تمام نشدنی باشد. اوّلاً باید این ذخیره حفظ شود، ثانیاً بر آن افزوده گردد. اگر خدای نکرده بر اثر بی توجهیها، غفلتها، وقت نشناسیها، وظیفه نشناسیها و منحرف شدن از خط معمولی روحانیت در طول هزار سال، آن ذخیره ی هزارساله آسیب ببیند؛ آن الماس گرانبهایی که بر اثر گذشت قرنها و عصرها و دوره ها و مجاهدتها و اخلاصها به وجود آمده بود، خدشه دار شود، یا بشکند، باز روزگار زیادی لازم خواهد بود، تا بشود آن چنان ذخیره یی را فراهم آورد. پس، در این روزگار، اولین بایدِ ما معممان و متزییان به زی علم و روحانیت، حفظ آن آبرو و حیثیت هزارساله است که بحمداللَّه در طول دوران انقلاب، این آبرو مضاعف شد و چهره ی روحانیت شیعه، به خاطر گذشت و فداکاری، درخشندگی پیدا کرد.
بیانات در دیدار جمعی از روحانیون 22/12/1369
تلاش روحانیت شیعه در تبلور نظام اسلامی
من دو سه سال پیش، به مناسبتی خدمت حضرت امام(رضوان اللَّه تعالی علیه) رسیدم تا پیشنهادی را در میان بگذارم. به ایشان عرض کردم که به اعتقاد من، پیروزی این نظام، فقط به آبروی روحانیتِ زمان ما انجام نگرفت؛ بلکه آن سرمایه یی که ما خرج کردیم تا این انقلاب - که واقعاً معجزه بود - به پیروزی برسد، عبارت از آبروی ذخیره و نقد روحانیت شیعه، از زمان شیخ کلینی و شیخ طوسی تا زمان ما بود. امام هم در آن روزی که این مطلب را عرض کردم، مطلب را تلقی به قبول کردند، معلوم بود که نظر شریف خود ایشان هم همین می باشد و این واقعیتی است.
ما اگر آن ریشه ی تاریخی را نداشتیم، مردم آن محبت و اعتماد را به ما نداشتند و به اشاره ی روحانیت حرکت نمی کردند؛ به طوری که بیایند و جان و فرزندانشان را در راهی قربانی کنند. مگر آسان است؟ آن پشتوانه و ذخیره وجود داشت و حالا هم در نظام جمهوری اسلامی تبلور پیدا کرده است.
بیانات در دیدار جمعی از روحانیون در آستانه ی ماه محرّم 11/5/1368
