زیارت مقبول چه ویژگی هایی دارد؟

 زیارت، آداب دیدار با روح های پاک و الگوهای کمال و آیینه های حق نماست. زائر، خود را در برابر وجودهای والا و پیشوایان معصومی دیده، با اعتراف به نقص خود و کمال آن اولیای الهی، به فضایل آنان اشاره می کند، و درودهای خود را نثارشان نموده و پیوند خویش را با آنان و با راه و تعالیم و فرهنگشان، ابراز می دارد. از این رو، نخستین شرط زیارت، «ادب» است، و ادب هم در سایه معرفت و محبّت، پدید می آید.

حجت الاسلام و المسلمین سید علی طباطبایی در گفتگو با سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری حوزه، خود به بیان معنای حقیقی زیارت و دستورات کاربردی در هر چه بیشتر بهره بردن زائر از این سفر معنوی پرداخته اند.

آمادگی برای حضور

یکی از بااهمیت ترین آداب زیارت در مشاهد مشرفه، ذوات قدسی معصومین علیهم السلام حضور در محضر قدسی آن هاست که زائر باید این حضور را در حرم حفظ کند؛ ماندن در حرم موضوعیت ندارد، بلکه آنچه موضوعیت دارد، حضور اوست؛ زائر با ادب، زائری است، به هر میزان در حرم است، به همان اندازه حضور واقعی داشته باشد و وقتی فکرش در حال پراکنده شدن بود، از حرم بیرون بیاید؛ زیرا باید حضور در محضر معصوم(ع) حفظ شود.

 آماده تشرف

هنگام تشرف به حرم باید طوری آمادگی داشته باشد که احساس کند غیر از او و غیر از آن امام معصوم، کسی در حرم نیست، این مهم نیازمند معرفت و طهارت درون است، زائر واقعی وقتی وارد حرم می شود، نه جمعیت و نه آیینه و طلا او را مشغول می کند، بلکه با این دید وارد می شودکه فقط او در محضر امام(ع) است.

اذن ورود حقیقی

 اذکار اذن ورود به حرم یک امر مقدس اعتباری و لفظی است، زائر می خواهد با این الفاظ بدون اجازه وارد حرم نشود و در عرف مردم، اگر شخصی بدون خواندن اذن وارد حرم شود، او را بی ادب می دانند، اما برای اولیاء الهی مسئله اذن ورود، یک امر تکوینی و قلبی است.

بیان مطلب:

اولیاء الهی در پرتو آن نورانیت باطنی و معرفت شهودی، هنگامی که به مشاهد مشرفه وارد می شوند، با یک جریان عظیم مغناطیس از نور و ملکوت، نه در مقام تخیل و توهم، بلکه در مقام شهود و حضور مواجه می شوند، نزدیک شدن به حرم، برای ایشان کار آسانی نیست به طوری که هر چه به حرم نزدیک می شوند، این جریان عظیم مغناطیس ملکوت آن ها را در فشار بیشتری قرار می دهد، گویا توانایی جلو رفتن ندارند، لذا یک اذن ورود خاص برای ایشان لازم است؛ اذن ورود اولیا به صرف خواندن الفاظی محقق نمی گردد بلکه اذن ورود ایشان تکوینی است، بگونه ای که یک انس خاصی پیدا می کنند تا بتوانند وارد حرم شوند؛ بعضی از اولیاء الهی بگونه ای هستند که اگر بخواهند بدون اذن تکوینی وارد حرم شوند، قالب تهی می کنند.

این از باب آن است که قرآن کریم در آیه 23، سوره زمر فرمود: «َ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذینَ یخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلینُ جُلُودُهُمْ وَ قُلُوبُهُمْ إِلی ذِکرِ اللَّه » این ها در ابتداء  َ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُهم هستند و لرزه بر اندام دارند، یعنی بر اثر آن عظمت و آن هیمان معنوی طوری است که بدن و اندام ایشان به لرزه در می آید، لذا اذن ورودی می خواهند که کم کم آرام می شوند.

 ابتدا آن عظموت لرزه بر اندام این زائر می اندازد و آهسته آهسته، انسی می گیرد و آن تجلی اسماء جلالی، تبدیل به تجلی اسماء جمالی می گردد و زائر سالک در دفعات بعدی تشرف، آرام می گیرد و زمزمه درونی او این است که:

کسب معرفت حقیقی

 این که در مشاهد مشرفه می خوانیم: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَقِدُ حُرْمَةَ نَبِیک صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ فِی غَیبَتِهِ کمَا أَعْتَقِدُهَا فِی حَضْرَتِهِ وَ أَعْلَمُ أَنَّ رَسُولَک وَ خُلَفَاءَک عَلَیهِمُ السَّلَامُ أَحْیاءٌ عِنْدَک یرْزَقُونَ یرَوْنَ مَقَامِی وَ یسْمَعُونَ کلَامِی وَ یرُدُّونَ سَلَامِی،البلد الأمین و الدرع الحصین، ص: 276» این مطالب حقیقت است و مجاز نیست؛ یرَوْنَ مَقَامِی یعنی تو مقام مرا می بینی و می دانی چکاره ام؛ در عین حالی که من هرکاره هستم و تو میدانی کلام و صدای مرا می شنوی؛ و جواب سلام مرا می دهی، منتهی باید مقدمات علمی و معرفتی آن حل شود، یک زائر سالک اگر معرفت علمی او حل شد او به این حقیقت پی می برد.

آن چه در این اذن ورود می خوانیم، باید آن معرفت علمی حل شود و از طرفی دیگر آیا بنا است که تا آخر عمر هرگاه که به یکی از این مشاهد شریفه وارد می شویم، همیشه باید بگوییم  یرَوْنَ مَقَامِی وَ یسْمَعُونَ کلَامِی وَ یرُدُّونَ سَلَامِی؟! بالأخره آیا روزی باید برسد که ما هم از گوش جانمان جواب امام(ع) را بشنویم یا نه؟! به همین مقدار قانع باشیم که او کلام ما را جواب می دهد، با این که باید به مقامی برسیم که کلام امام(ع) را بشنویم؟ بودند و هستند اولیاء الهی که سلام امام را می شنوند منتهی شنیدن؛ شنیدن برزخی است.

زیارت مودبانه

 انسان باید سعی کند مؤدبانه زیارت کند و ادب مناسب هر یک از این ذوات قدسی را هم باید از خود این ذوات قدسی مسألت کند، به پیشگاه ایشان عرض کند، من می خواهم شما را مؤدبانه زیارت کنم، اما آن را هم می خواهم از خود شما مسألت کنم ادب مناسب آستان قدس شما چیزی است که این را هم خودتان باید بدهید.

نکته آخر:

زیارت به نیابت از امام زمان(عج)

یک زائر مؤدب در هر یک از مشاهد مشرفه که مشرف می شود، باید به این نکته توجه کند و اول بار که به حرم مشرف می شود، به نیابت از امام زمان علیه السلام مشرف شود، چون هر کار نیابت بردار را انسان می تواند نسبت به ولیعصر و امام زمان(عج) داشته باشد؛ چه نیک است که انسان اول بار که وارد حرم می شود، به نیابت حضرت زیارت کند و اگر این نیابت توجه داشت در اذن ورود بسیار راحت تر می تواند وارد شود.