همواره آیین ها و ادیان مختلف با هدف همبستگی میان پیروان و هویت بخشی به جریان اجتماعی خود، ایامی را در سال مشخص کرده و پیروان خویش را ملزم به شرکت در این اجتماعات می کنند.یکی از پیامدهای اینگونه تجمعات، نمود جهانی و به نوعی تبلیغ آن جریان اجتماعی است که معمولا در جامعه جهانی تاثیر گذار است.
عید پاک[1] روز دینی مسیحیان
بعنوان نمونه مسیحیان روز «عید پاک» که سابقه ای دیرینه دارد را همه ساله بعنوان مهمترین روز دینی خود،جشن می گیرند.این روز در تقویم مسیحیان،تعطیل است و پیروان دین مسیح با حضور در کلیساها مراسمات مختلفی را برگزار و به جشن و سرور می پردازند.
کارناوال یهودی ها در«پوریم»[2]
پوریم نام یکی از اعیاد بزرگ مذهبی در دین یهود است. یهودیان روز چهارده وپانزده آدار در تقویم عبری را«پوریم» نامیده وآن را جشن می گیرند.[3] در این مراسمات که در کنیسه ها برگزار می شود،یهودیان همراه با خواندن کتاب استر[4] به جشن می پردازند. بعد از مراسم کودکان ونوجوانان یهودی نقاب و لباس های رنگارنگ می پوشند و در اسرائیل و شهرهای یهودی نشین کارناوال شادی راه می اندازند.این مراسم با استفاده از استبداد رسانه ای یهود بصورت گسترده تبلیغ واطلاع رسانی می شود.
اما مسلمانان...
همه ساله حدود 5/5میلیون مسلمان از سراسر دنیا نیز در ایام حج به مکه سفر کرده و مناسک دینی خود را انجام می دهند اما بواسطه محدودیت های اعمالی از سوی حکومت،هیچگاه اسلام ناب محمدی ومعارف علوی نتوانسته در حج آنگونه که بایسته است تبلیغ و تبیین شود.اسلامی که اگر زیبایی های آن به سمع دیگران برسد،به فرموده امام رضا(ع)؛ناگزیر به تبعیت از ما-اهل بیت- روی خواهند آورد.[5] لذا اجتماع بزرگی که می تواند ظرفیتی جهت همبستگی شیعیان باشد به خط مقدم شبهه افکنی علیه مذهب اثنی عشری تبدیل شده.
«اربعین»، فرصتی طلایی
خلا وجود اجتماعی عظیم وبین المللی در میان شیعیان را حضور میلیونی در ایام اربعین پر می کند. کربلا می تواند«نماد» تبلور وحدت وبیعت با امام باشد که «نمود»ی جهانی خواهد داشت.شروع جاذبه مغناطیس حسینی در روز اربعین است، این همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن های متمادی در دل من و شما هست[6]
لذا در حج اگر نمی توان پیام مقدس شیعه را به نحو احسن منتشر کرد، در کنگره عظیم حسینیان و با حضور پرشکوه شیعیان، می توان آن را جهانی کرد.در واقع حج حسینیان در کربلا و سعی بین صفا ومروه آنها در بین الحرمین و لباس احرام آنها، لباس عزای سیدالشهدا می باشد.
پیاده روی موضوعیت دارد
بنا به فرموده امام عسکری(ع)؛یکی از نشانه های مومن-که در این روایت مقصود شیعه است-ریارت سیدالشهدا در روز اربعین می باشد.[7] زیارتی که با پای پیاده رفتنِ آن هم «موضوعیت» دارد. چرا که امام صادق(ع) به یکی از دوستان خود می فرماید: قبر حسین(ع) را زیارت کن و ترک مکن. پرسیدم: ثواب کسی که آن حضرت را زیارت کند چیست؟ حضرت فرمود: کسی که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود خداوند به هر قدمی که برمی دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو می فرماید و یک درجه مرتبه اش را بالا می برد.[8] ایشان در جای دیگری می فرمایند: کسی که به قصد زیارت امام حسین(ع) از منزلش خارج شود اگر پیاده باشد، خداوند بابت هر قدمی که برای زیارت اباعبدالله بر می دارد، یک حسنه می نویسد و یک سیئه از او محو می کند. وقتی که به حرم می رسد، خداوند او را جزء صالحین برگزیده می نویسد. وقتی مناسک او تمام شد، خداوند نام او را جزء فائزین می نویسد. وقتی می خواهد بازگردد یک فرشتۀ الهی در مقابل او قرار می گیرد و می گوید: رسول خدا(ص) به شما سلام می رساند، و پیغام می دهد (مژده می دهد): عملت را از سر بگیر که تمام گناهان گذشته ات بخشیده شده است.[9]
سنت پیاده روی، سابقه ای تاریخی دارد
از جهتی جریان پیاده روی برای زیارت سیدالشهدا در روز اربعین سابقه ای تاریخی نیز دارد؛ زیارت کربلا با پای پیاده در زمان «شیخ انصاری»[10] رسم بوده است، اما در برهه ای از زمان به فراموشی سپرده می شود که در نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا می شود.ایشان آخرین بار در سال 1319 هجری با پای پیاده به زیارت حرم أباعبدالله حسین(ع) رفت.
با اینکه زیارت سید الشهدا(ع) در اکثر برهه های تاریخی به سختی انجام می شد و جان زائران در خطر بود، اما با این وجود زائران، عاشقانه خطرات را به جان می خریدند و به پابوسی امام حسین(ع) در روز اربعین نائل می شدند.
تمرین سبک زندگی اسلامی
ناگفته نماند در این ایامِ سراسر شور توأم با معرفت و در مسیر«طریق الحسین» که از شهرهای مختلف به کربلا منتهی می شود،شیعیان همدیگر را فقط با این دو عنوان می شناسند،«زائر الحسین» یا «خادم الحسین» که این خود شیوه ومظهری از سبک زندگی اسلامی است.
حالات زیبای زائران در ارتباط معنوی با وجود مقدس سیدالشهدا،برخورد کریمانه خادمان هیئات-که کاملا مردمی برپا شده اند-،به منظور پذیرایی،ایثار واحترام به همدیگر،رعایت حال بزرگان و پیرغلامان حسینی، تکریم سادات و در نهایت فیض قرائت زیارت اربعین در کنار مضجع نورانی امام حسین(ع) از جمله آثار وبرکاتی است که می توان برای مسافران این سفر نورانی بر شمرد.
نقش وجایگاه زائرین سیدالشهدا
نفس زیارت سید و سالار شهیدان از مصادیق تعظیم و بزرگداشت شعائر الهی[11] و از جلوه های محبت و دوستی با اهل بیت و از موارد عمل به آیه مودت[12] است.زائرین سیدالشهدا قبل از همه وارد بهشت می شوند[13] و با زیارت سید الشهدا گناهانشان محو وعمرشان طولانی و روزیشان زیاد وغم واندوهشان برطرف می شود.[14]
درپایان متذکر می شوم این سنت قدیمی که پس از به درک واصل شدن دیکتاتور عراق، چند صباحی است به تکاپو افتاده، اگر آسیب شناسی فرهنگی نشود،قطعا آثار منفی در پی خواهد داشت چرا که هر پدیده ای را آفتی تهدید می کند.[15]
پی نوشت:
[3] در این مراسمات شیرینی های مخصوصی با دانه های خشخاش توزیع می شود
[5] عن الامامُ الرِّضا علیه السلام: «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْیا أمْرَنا،»[قال الرّاوی:] فَقُلْتُ لَهُ: «فَکَیْفَ یُحْیِی أمْرَکُمْ؟» قالَ: «یَتَعَلَّمُ عُلُومَنا و یُعَلِّمُها النّاسَ، فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا.» میزان الحکمة، ج 8، ح 13797.
[6] آیت الله سید علی خامنه ای، اول فرودین سال 1385
[7] بحار الانوار،علامه مجلسی،ج98،ص348
[8] کامل الزیارات،ابن قولویه،ص134 (عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَیْمُونٍ الصَّائِغِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یَا عَلِیُّ زُرِ الْحُسَیْنَ وَ لَا تَدَعْهُ. قَالَ قُلْتُ: مَا لِمَنْ أَتَاهُ مِنَ الثَّوَابِ؟ قَالَ مَنْ أَتَاهُ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَی عَنْهُ سَیِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً؛)
[9] همان، ص132-«مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ص، إِنْ کَانَ مَاشِیاً، کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَی عَنْهُ سَیِّئَةً، حَتَّی إِذَا صَارَ فِی الْحَائِرِ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُصْلِحِینَ الْمُنْتَجَبِینَ، حَتَّی إِذَا قَضَی مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِینَ، حَتَّی إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص یُقْرِؤُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ: اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَی»
[11] قرآن کریم،سوره حج،آیه32«ذَلِک وَمَن یعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَی الْقُلُوبِ»
[12] همان،سوره شوری،آیه23«ذَلِک الَّذِی یبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسْأَلُکمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی وَمَن یقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکورٌ»
[13] کامل الزیارات،ابن قولویه،ص448
[15] غرر الحکم، ص431 (قال الإمامُ علیٌّ علیه السلام: لکلِّ شی ءٍ آفةٌ...)
