تله نقض برجام، پیش پای ایران/ چرا باید منتظر تحریم‌های بی‌سابقه جدید باشیم؟/ آمریکا به دنبال تشدید بازرسی‌های آژانس است

رئیس جمهور ترامپ اگر چه با اکراه و سختی پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید کرد. با این حال اظهار امیدواری کرد که 90 روز دیگر تیم مشاوران او بتوانند عدم پایبندی ایران به این توافق را اعلام کنند. 

به نظر می رسد تلاش تیم سیاست خارجی ترامپ بر این معطوف شده است که آمریکا را طی ماه های آتی از توافق برجام بیرون بکشند، مساله ای که فقط  مختص به برجام و مفاد آن نیست، بلکه بخشی از آن ناشی از رویکرد ترامپ در مخالفت با توافق های چند جانبه و نیز ملی گرایی خاص او است.

بیرون آمدن ترامپ از این توافق یک نابودی کامل برای یکی از مهم ترین میراث های اوباماست که تبدیل به نماد توافق چند جانبه بین المللی در دوران او شد. نباید فراموش کنیم که پیش از این ترامپ از توافق ترنس پاسیفیک و پاریس نیز اعلام خروج کرد.

بسیاری از کارشناسان سیاست خارجی آمریکا، اعضای کنگره و مقامات آمریکایی معتقدند که بیرون آمدن آمریکا از این توافق می تواند به انزوای این کشور بیانجامد در حالی که هدف ترامپ از این اقدام به انزوا کشاندن ایران است. راهبرد پیشنهادی دیگر آمریکایی ها اما می تواند به افزایش تنش ها میان دو طرف منجر شود و در آن صورت است که هر لحظه باید منتظر شکسته شدن توافق از سوی ایران باشیم. به طور خلاصه می توان گفت در این راهبرد از یک سو در اجرای توافق هسته ای به ایران سخت گرفته می شود و از سوی دیگر به خاطر حقوق بشر و نیز فعالیت های ایران در منطقه این کشور شامل تحریم های جدید می‌شود.

رابرت لیتواک معاون مرکز ویلسون در واشنگتن می گوید: اگر آمریکا یک جانبه از این توافق بیرون بیاید، سایر کشورها در کنار ایران قرار می‌گیرند و آمریکا در این موضوع تک و تنها می ماند» دقیقا به همین خاطر است که باب کروکر رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا تاکید کرده بود که آمریکا می خواهد متحدانش در کنارش باشند به همین خاطر نمی خواهد نقض کننده برجام باشد.

وزارت خارجه آمریکا نیز چندی است در راستای همین سخت گیری در اجرای توافق هسته ای برنامه ریزی کرده و به زودی درخواست بازدید از برخی مکان های حساس ایران را به آژانس خواهد داد. از یک سو ایران نگران این است که بازدید از مراکز نظامی می تواند اسرار این کشور را برملا کند، از سوی دیگر مانع شدن بر سر این کار می تواند جامعه بین المللی را علیه این کشور بشوراند.

البته این رویکرد مخالفان سرسختی هم دارد. جان بولتون با اشاره به این که توافق ایران در برابر توافق پاریس که تقریبا همه کشورهای دنیا آن را امضا کرده اند عددی محسوب نمی شود گفته است بهترین راه بیرون آمدن از این توافق است. همان طور که گفته شد اما راهکار ماندن در توافق طرفداران بیش تری دارد. الکس واتنکا در این باره می گوید: آمریکا باید فکر بیرون آمدن از این توافق را هم از سرش بیرون کند. بهترین راه این است که در حالی که توافق به دقت توسط آمریکا رصد می شود، بر روی فعالیت های ایران در منطقه تمرکز کرد چرا که این فعالیت ها در دراز مدت آمریکا را با چالش هایی جدی روبه رو خواهد کرد. پرواضح است که آمریکا در برابر رویکردهای ایران در منطقه، و کشورهایی مانند یمن، لبنان و سوریه کاملا سردرگم است و هیچ راهبرد مشخصی برای مقابله با آن ندارد. آمریکا باید به جای مقابله با ایران در موضوع هسته ای که می تواند به بهتر شدن موضع ایران در جهان منجر شود باید با کمک متحدان پرشمار منطقه ای خود مانند ترکیه و کشورهای عربی، اتحادی قوی علیه سیاست های ایران در منطقه شکل دهد، چرا که در آن صورت دیگر لازم نیست هم به فکر سانتریفیوژهای ایران بود و هم تحرکاتش در منطقه.