خون شامل گلبول های شناور به نام گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پادتن است. این گلبول ها در مایعی به نام پلاسما شناورند و از طریق آن انتقال می یابند. البته این مایع حاوی پروتیین ها، چربی ها، قندها، ویتامین ها، فلزات و ... می باشند.
هر نوع اختلالی در کار این گلبول ها مشکلاتی را برای بدن فرد به همراه دارد که ممکن است علت بروز آن مختلف باشند.
از جمله اختلالات می توان به انواع کم خونی اشاره نمود.اگر هموگلوبین خون که توسط گلبول های قرمز خون حمل می شود بنا به دلایلی کم نشود کم خونی عارض می گردد.
کم خونی چیست؟
کم خونی ممکن است ناشی از اختلال در تولید گلبول های قرمز خون و یا افزایش تخریب این گلبول ها باشد. اختلال در تولید گلبول های قرمز ممکن است در اثر کمبود آهن، بیماری های مزمن مانند نارسایی مزمن کلیه، کمبود فولیک اسید و ویتامین «ب 12»، تالاسمی، آسیب به مغز استخوان و ... بروز کند.
کمبود آهن در بدن در اثر دریافت ناکافی این ماده و کمبود تغذیه ای و اختلال بدن در جذب آن ایجاد می شود. کم خونی کمبود آهن درخانم ها بسیار دیده می شود. خانم ها در دوران حاملگی و شیردهی به آهن بیشتری نیاز دارند. هم چنین ممکن است فرد در اثر قاعدگی شدید، و یا مشکل دیگری در بدن آهن بدن را از دست بدهد. در این شرایط اگر کمبود آهن بدن فرد تأمین نگردد، او با بیماری کم خونی ناشی از کمبود آهن مواجه خواهد شد.
همان طور که گفته شد در صورت تخریب گلبول های قرمز خون و افزایش آن، فرد با کم خونی رو به رو می شود. این مشکل ممکن است ناشی از بیماری های ارثی (کم خونی سلول داسی شکل، بیماری هایی مانند فاویسم و ...) و یا بیماری های اکتسابی (در اثر مصرف برخی داروها، برخی عفونت ها، فعال شدن سیستم ایمنی بدن، بزرگ شدن طحال و ...) باشد.
علایم کم خونی در افراد متفاوت است و بسته به سن بیمار و وضعیت جسمانی او متغیر است. به طور مثال علایم کم خونی در افرادی که به بیماری خاصی مانند بیماری های قلبی دچار اند، با شدت متفاوتی بروز می کند. همه علایم کم خونی ممکن است در یک فرد دیده نشود. هم چنین علایم این بیماری ممکن است با بیماری های دیگری مشترک باشد به همین دلیل در صورت مشاهده علایم زیر در فرد، مراجعه به پزشک جهت تشخیص نهایی ضروری است.
علایم ونشانه های کم خونی
- سردرد
- خستگی زودرس
- ضعف و بی حالی
- تپش قلب
- بی اشتهایی
- اختلال در حافظه
- احساس سبکی در سر
- اختلال در تمرکز
- بی حوصلگی
- سیاهی چشم ها مخصوصاً هنگام بلند شدن از زمین
- قرمزی زبان
- ریزش موها
- رنگ پریدگی
- قاشقی شدن ناخن ها
- ترک گوشه لب
برای درمان کم خونی،یافتن علت بروز آن حایز اهمیت است. در واقع پزشک پس از انجام آزمایش های لازم، نوع کم خونی و علت آن را تشخیص داده و درمان را شروع می کند. در واقع اقدام جهت درمان کم خونی بدون در نظر گرفتن علت بروز آن نمی تواند موثر واقع شود. لذا عامل بروز کم خونی جهت درمان آن بسیار لازم است.
منبع:نشریه تغذیه و سلامتی شماره 79