آسیب شناسی چهارشنبه سوری:
یافته های پژوهشی نشان می دهد که تمامی آیین ها و یادمان هایی که مردم ایران در هنگامه های گوناگون بر پا می داشتند و بخشی از آنها همچنان در فرهنگ این سرزمین پایدار شده است، با منش، اخلاق و خرد نیاکان ما در آمیخته بود و در همه آنها، اعتقاد به پروردگار، امید به زندگی، نبرد با اهریمنان و بدسگالان و مرگ پرستان، در قالب نمادها، نمایش ها و آیین های گوناگون نمایشی گنجانده شده بود.
رفتار خشونت آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه نظیر آنچه که امروزه تحت نام چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم، در هیچ کدام از این آیین ها دیده نمی شود. بهتر است بگوییم، کسانی که با منفجر کردن ترقه و پراکندن آتش سلامتی مردم را هدف می گیرند، با تن دادن به رفتاری آمیخته به هرج و مرج روحی، آیین چهارشنبه سوری را تحریف کرده اند. پس امیدوارم دوستان عزیز با خواندن این مطالب، زیبایی این رسم کهن ایرانی را با انجام کارهای خطرناک و استفاده از وسایل خطرناک آتشبازی خراب نکنند. (سایت خبر آنلاین) با امید به چهارشنبه سوری زیبا، فرهنگ ساز و به دور از هر گونه خطر احتمالی.
چهارشنبه سوری دیروز، چهارشنبه سوزی امروز
اگر به مهندسی اسلامی در ساختار فرهنگی سده های گذشته ایران دقیق شویم، ویرایش هایی برخاسته از "نخبگی واقعی" را شاهد خواهیم بود که که پژوهنده را به یاد نوابغی چون میرداماد، فیض کاشانی، شیخ بهایی، ملاصدرا و علامه مجلسی می اندازد. دانشمندان مصلح اسلامی "هفت شین" ایرانی را با ظرافتی تامل برانگیز به "هفت سین" ایرانی تغییر دادند.
تمام آیین های ایرانی با آیین های اسلامی تلفیق و آمیزه ای زیباتر از پیش خلق شد و پیش روی مردم قرار گرفت و مردم نیز این فرهنگ غنی تر شده را با آغوش باز پذیرفتند حال اینکه خراب کردن بسیار آسانتر از ساختن بود ولی دانشمندان اسلامی می دانستند "گمگشتگی فرهنگی و تاریخی" چه عوارضی برای ملت بی هویت به بار خواهد آورد! چرا که ما "مسلمانان عرب" نبودیم؛ ما "مسلمانان ایرانی" بودیم.
این مهندسی دقیق و ظریف نخبگان را، در دعای اسلامی تحویل سال ایرانی و در بسیاری از مناسبات دیگر شاهدیم. در شب یلدا نیز صله رحم یکی از متعارفات یلداست.
تفال به حافظ و قرآن نیز باز در شمار رفتارهای اسلامی در این آیین ایرانی است. از سه دهه پیش برخی بدون اینکه نسخه ای برای چهارشنبه سوری بپیچند، راه آسان یعنی خراب کردن را برگزیده اند.آیا نباید از علمای نخبه سده های گذشته درس تلفیق اسلام در آیین تاریخی را بیاموزیم؟
پریدن از روی آتش یک آیین پر نشاط خانوادگی و فامیلی بوده که در واقع با هر بار انجام آن، از خدای یگانه، استمداد سلامتی می شود.ولی آن ستیزه ها و برگزیدن راه آسان، نسخه ای نبود که به فراموشی این آیین ایرانی مبدل شود بلکه این آیین قابل ویرایش ایرانی را ناخواسته به دست اغیار سپردیم تا آنان ویرایش دلخواه خود را بر آن اعمال کنند.
اینک شاهدیم که این سنت کهن به رفتارهای خشونت بار و تنفر انگیز و بیگانه مبدل شده است و بیننده آگاه به فرهنگ چهارشنبه سوری، اذعان خواهد داشت که منفجر کردن بمب های صوتی و آزار و اذیت های بیمارگونه، بیشتر به بد مستی اراذل و اوباش شباهت دارد تا به آیین مهرورزی و خردمندانه چهارشنبه سوری. در این روزگار مردمی را می بینیم که خشن ترین لباس های خود را می پوشند و با ظاهری شبیه به رمبو، بمب های صوتی و مخرب در دست و جیب، به استقبال خطرات جانی و مالی می روند. صدای آژیر آمبولانس ها و اتومبیل های پلیس را می شنویم.
گاه مردم آسیب دیده به مهاجمان فحاشی می کنند و گاه با آنان گلاویز می شوند.بسیاری از مردم عزیزان خود را در این روز در خانه حبس می کنند تا از گزند اوباش و اراذل در امان بمانند.
ادارات، سازمان ها و مراکز آموزشی، کارکنان و محصلین خود را زودتر ترخیص می کنند تا مبادا در غوغای این سنت به هم ریخته، آسیب ببینند.
به راستی اگر با «ماشین زمان»، یکی از شرکت کنندگان چهارشنبه سوری در چند دهه گذشته را به چهارشنبه سوری این ایام بیاوریم، واقعا چه تصوری از مراسم فعلی خواهد داشت؟ شاید فکر کند که بین دیوانگان یک محله، جنگی داخلی اتفاق افتاده است و اگر کسی به او بگوید که این همان آیین چهارشنبه سوری است مسلما هم به حال این سنت از دست رفته و هم به حال مردم محروم از چهارشنبه سوری واقعی، تاسف خواهد خورد. این فراز می تواند یک ایده آسیب شناسانه برای تولید یک فیلم سینمایی باشد که در جهت فرهنگ سازی این آیین ویران شده به کار گرفته شود. باور عمومی جامعه بر این است که چهارشنبه سوری سنتی مبتنی بر باورهای زرتشتیان است حال اینکه زرتشتیان روشن کردن آتش در کوی و برزن و پریدن از روی آن را گناه و عملی ناهنجار می دانند و چهارشنبه سوری متعارف در نزد ایرانیان را جزو آموزه های دینی خود نمی شناسند. این سنت دیرینه در میان باقیمانده اقوام آریائی رایج بوده و از سالیان بسیار دور تا امروز ادامه پیدا کرده است و اینک که دمل چرکین خشونت و دگرگونی نامطلوب، در این آیین کهن محرز شده است بیش از پیش ورود نخبگان فرهنگ ساز را به استمداد می طلبد. (روزنامه ابتکار)
آسیب شناسی چهارشنبه سوری:
سوختگی: در یک مراسم آتش بازی اولین مشکلی که به ذهن هر کسی می رسد سوختگی است. سوختگی در اثر بوته های خشک خیلی شدید نیست. اما سوختگی چهارشنبه سوری این روزها که انواع مواد محترقه استفاده می شود به این آسانی ها خوب شدنی نیست. طبق آمار حادثه دیدگان در چهارشنبه سوری سال گذشته بیش از همه دچار سوختگی درجه یک و سطحی شدند و پس از آن سوختگی درجه 2، پارگی، زخم و خراشیدگی و سوختگی درجه 3 که شدیدترین نوع سوختگی است، قرار دارد. سوختگی های ناشی از بازی با مواد محترقه خطرناک در چهارشنبه سوری دارای دو نوع عوارض هستند. برخی از آن ها به عنوان عوارض زود رس مطرح هستند و برخی در دراز مدت بر افراد عوارض ایجاد می کند. قطع عضو بدن از عوارض زودرس سوختگی ها است. عفونت ثانویه در محل زخم ناشی از سوختگی یک عارضه زودرس دیگر است. مشکلات روحی و عصبی از عوارضی است که فرد دچار سوختگی در طولانی مدت به آن مبتلا می شود.
نکته مهم: در صورتی که لباس شما آتش گرفت از دویدن خودداری کنید و بلافاصله بر روی زمین بغلتید. پتو وسیله مناسبی برای خاموش کردن فردی است که لباسش آتش گرفته. استفاده از آب هم در این مواقع کمک کننده است ولی هرگز با استفاده از کپسول های آتش نشانی اقدام به خاموش کردن افراد نکنید. بد نیست بدانید سوختگی ها به ویژه سوختگی هایی که از شدت بیشتری برخوردار است موجب دفع الکترولیت های بدن نظیر سدیم، پتاسیم بدن می شود که دفع این الکترولیت ها نیز منجر اختلال فعالیت کلیه ها خواهد شد. دفع الکترولیت های بدن موجب می شود که میزان اوره در بدن افزایش یابد که این امر موجب از بین رفتن کلیه ها و به تدریج موجب دیالیزی شدن فرد نیز می شود. برای جلوگیری از این مسئله در مراکز درمانی بیمار را تحت معالجه با سرم هایی قرار می دهند که به میزان مورد نیاز سدیم پتاسیم و سایر املاح را داراست با این وجود در برخی موارد درمان ها موثر واقع نمی شود و فرد کلیه خود را از دست می دهد.
آسیب های چشم: کوری چشم در صورت اصابت مستقیم ترکش های ناشی از انفجار مواد محترقه یکی از مواردی است که زیاد در چهارشنبه سوری دیده می شود. میزان کوری ها ایجاد شده به حدی است که عنوان نابینایی در چهارشنبه سوری را به خود اختصاص داده است. بر اساس آمار موجود 44 درصد از آسیب هایی که در این مراسم وارد می شود، در چشم راست، 73 درصد در چشم چپ و 91درصد در هر دو چشم است، که 26 درصد آسیب ها به دلیل نارنجک، 51 درصد به دلیل سیگارت و 6 درصد نیز به علت فشفشه اتفاق می افتد. هم چنین 58 درصد آسیب دیدگان مردانی با میانگین سنی 71 سال بوده اند. مراجعه سریع به چشم پزشک در صورت برخورد هر شیئی با چشم می تواند شدت ضایعه را کاهش دهد. در موارد خفیف با انجام مراقبت های طبی یا انجام اعمال جراحی می توان بینایی فرد را به او بازگرداند ولی متاسفانه در موارد شدید چاره ای جز تخلیه چشم باقی نمی ماند.
نکته مهم: بعد از هر گونه آسیب به چشم تنها کاری که باید بکنید آن است که چشم را با یک کاور، بدون آن که با خود چشم آسیب دیده تماس داشته باشد بپوشانید و بیمار را سریعا به یک مرکز چشم پزشکی بفرستید.
ضایعات پوستی و ریوی: باید توجه داشته باشید که هیچ ماده شیمیایی غیر خطرناکی وجود ندارد. نیترات پتاسیم، کلرات باریم، ارسنیک، نیترات سالیسیوم و پرکلرات پتاسیم به کار رفته در مواد محترقه و منفجره به علت ترکیب با اکسیژن و کربن همگی به نوعی خطرناک هستند و ممکن است حتی هنگام کار و تهیه، عوارضی را برای کارگران به همراه داشته باشد. به عنوان مثال مواد شیمیایی با پایه کلروکلرات به لحاظ درجه آتش گیری بسیار پایین ناراحتی های پوستی ریوی ایجاد می کند؛ حتی در مقیاس بالاتر آثار خونی را بجا می گذارند. دردهای شکمی، سرگیجه، حالت استفراغ و اسهال و در برخی موارد ناراحتی های تنفسی پیشرفته از آثار این مواد شیمیایی برای تولید کنندگان است. تماس با ترکیبات نیتراته سبب خوردگی پوست می شود. حساسیت های پیشرفته بر روی غشای پوستی و حتی در صورت جذب از راه پوست سوختگی های پیشرفته پوست از عوارض ترکیبات نیتراته است. ترکیبات ذوب شده نیترات پتاسیم و سدیم می تواند سوختگی های شدیدی را به وجود آورد، بیان کرد: خستگی های بسیار شدید، سرگیجه و تنفس کوتاه از عوارض تماس با این ترکیبات است این در حالیست که تماس تنفسی با ترکیبات سولفوره مسمومیت هایی را به بار خواهد آورد. تنفس پودرهای گوگردی هم آثار تنفسی، سرفه های شدید و تنگی نفس را در پی دارد. در صورتی که مواد شیمیایی با پوست شما برخورد کرد بلافاصله آن را با آب فراوان شستشو دهید و به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.
صداهای مرگبار: بسیاری از جوانان از ایجاد صداهای مهیب در این شب لذت می بند و به نوعی برای ایجاد صدای بلندتر با یکدیگر رقابت می کنند و اصلا فکر نمی کنند که صداهای مهیب و ناهنجار سبب بروز ناراحتی های روحی روانی، سکته های قلبی در افراد مسن و حتی سقط جنین در زنان باردار می شود.
نکته مهم: اگر پس از شنیدن صدای بلند ناهنجار دچار تپش قلب یا وزوزگوش یا کاهش شنوایی و علا یمی شبیه این شدید، تنها کاری که باید بکنید این است که در یک فضای آرام استراحت کنید. در صورتی که علا یم بیش از 42ساعت ادامه یافت به پزشک مراجعه کنید.
