منشا تولید صدا حنجره است و مؤثرترین قسمت حنجره، تارهای صوتی هستند که مهم ترین نقش را در تولید صدا دارند. صدای تولید شده با تارهای صوتی که صوت با فرکانس پایه ای گفته می شود، کیفیت کلام را ندارد. این صوت اولیه با عبور از قسمت های مختلف حلق، دهان و بینی که در اصطلاح آن را تونل صوتی گویند، فرم کلامی پیدا می کند. فرکانس پایه ای حنجره در خانم ها 240 هرتز است.
یعنی 240 بار در ثانیه این تارها به لرزش در می آیند و در آقایان این فرکانس 140 هرتز می باشد. علت اختلاف اصلی بین صدای آقایان وخانم ها همین تفاوت فرکانس پایه ای است و به همین دلیل صدای خانم ها زیرتر از آقایان است. درست است که با گذشت زمان ظاهر انسان ضعیف می شود و صدا هم از این امر مستثنا نیست، اما می توان شرایط مناسبی را برای حفظ کیفیت صدا فراهم کرد. ایجاد صدا به 2 عامل بستگی دارد:
1-حجم هوای ذخیره شده در ریه در موقع بازدم
2-توانایی عضلات تارهای صوتی و منضمات آن که با مشاوره با متخصصان آسیب شناسی گفتار و انجام تمرینات ورزشی و تنفسی می توان بر این کاستی ها فائق آمد. استفاده ازدخانیات در سنین بالا آسیب شدیدی به حنجره وارد می کند.
گرفتگی صدا در خانم ها تحت عوامل مختلفی صورت می گیرد
تغییرات هورمونی در دوران تخمک گذاری، حاملگی و دوران یائسگی هر کدام می تواند موجب تغییر صدا شود. عامل تغییرات روحی و خلقی که در ساعات مختلف روز رخ می دهد و گفتنی است که اولین تظاهرات و تغییرات روحی و خلقی در کیفیت صدا اثرگذار است. در صورت بروز بیماری های التهابی حنجره، بهبودی به علت بالا بودن فرکانس پایه ای و رعایت نکردن استراحت صوتی با تأخیر رخ می دهد. همچنین صحبت کردن بیش از حد با تلفن، حنجره را خسته می کند و مخصوصاً در زمان بیماری لارنژیت باعث تأخیر در بهبودی می شود. همچنین استفاده بیش از حد از مواد شوینده شیمیایی و همچنین لوازم آرایشی و استنشاق انواع عطر و اسپری عامل مؤثر گرفتگی صدا در خانم هاست. لازم به ذکر است استفاده از داروهای محرک، تأثیر نامطلوب برلایه های مخاطی محافظتی حنجره دارد و در برخی موارد این تغییرات در خانم ها غیر قابل برگشت است و باعث تغییر صدای ماندگار خواهد شد.
گرفتگی صدا و حرفه ای ها
افرادی که حرفه آنها به صحبت کردن وابسته است، باید بیش از افراد معمولی به حفظ و سلامتی صدای خود توجه کنند. چنانچه فردی در موقع سرمازدگی استراحت صوتی را رعایت نکند و با شدت و بلند صحبت کند، باعث خونریزی های کوچک در تارهای صوتی می شود که تدریجاً این تغییرات به علت رعایت نکردن بهداشت حنجره به گره صوتی تبدیل می شود که نیاز به عمل جراحی دارد. تعداد کمی از مدرسان در ساعات استراحت و پس از تدریس از سیگار استفاده می کنند که بسیار مضراست، زیرا بیشترین آسیب تارهای صوتی در مواقع خستگی و خشکی مخاط پوششی تارهای صوتی رخ می دهد که به مدرسان توصیه می شود با مصرف آب باعث افزایش رطوبت و لطافت تارهای صوتی شوند و از آسیب های متعدد در امان باشند. اما چند کلامی با آنهایی که می خواهند صدای حرفه ای داشته باشند: صدای حرفه ای دارای شرایط خاصی از نظر فیزیولوژی و آناتومی تارهای صوتی و همچنین توانایی های ویژه است که پس از بررسی های دقیق با تمرینات صحیح می توان این توانایی را افزایش داد. در غیر این صورت، صرفاً به دلیل یک میل و تفکر احساسی و تمرینات ناصحیح و غیر استاندارد توانایی ذاتی و اصلی حنجره مختل شده و تغییرات غیر قابل جبران در تارهای صوتی ایجاد می کند. نکته دیگر این که بعضی افراد با تقلید صدای خواننده های حرفه ای در زمان کوتاهی کیفیت صدای واقعی خود را از دست می دهند که این اتفاق در بعضی قاریان و مداحان دیده شده است. به این افراد توصیه می شود با ارزیابی های دقیق و بررسی توانایی های حنجره و مشورت با کارشناسان قدم به ورطه صوت حرفه ای بگذارند.
گرفتگی صدا در کودکان
گرفتگی صدا در کودکان جز تعداد محدودی که به صورت مادرزادی است، بیشتر اکتسابی است و قابل ذکر است که گریه یک پدیده طبیعی است و نمی تواند ایجاد آسیب در حنجره کند. جیغ زدن های ناگهانی کودکان که بیشتر منشا خلقی دارد و علت اصلی آن اختلالات و ناهنجاری های رفتاری در خانواده است، می تواند نقش مهمی در گرفتگی صدای اطفال داشته باشد. سرفه های شدید نیز ناشی از بیماری های التهابی ریه، حلق و سینوس که به طور ناقص درمان شده است یا وجود عامل آلرژی در محیط زندگی و یا آلرژی به مواد غذایی در کنار تقلید از صداهای مختلف شخصیت های تلویزیونی یا دیگران نیز می تواند به وارد آمدن آسیب هایی به حنجره منجر شود. شایان ذکر است که تشخیص به موقع گرفتگی صدا در کودکان و درمان بهنگام، دربهبودی مؤثر است.
گرفتگی صدا ناشی از تروما
امروزه با افزایش آمار تصادفات و نزاع ها آمار آسیب و ترومای حنجره بالا رفته که بیشترین آنها مربوط به تصادفات اتومبیل است. دراثراستفاده نکردن از کمربند ایمنی در هنگام تصادف صورت و گردن به فرمان اتومبیل برخورد می کند و باعث آسیب گردن مخصوصاً حنجره که برجسته ترین عضو گردن است، می شود در نزاع ها و استفاده غیر صحیح از فنون ورزش های رزمی نیز همان اتفاق و آسیب به گردن و حنجره وارد می شود. علامت اولیه این عارضه تنگی نفس است که به درجات مختلف صورت می گیرد و مصدوم باید به بخش اورژانس منتقل شود. علامت دیگری که به علت شکستگی غضروف حنجره ایجاد می شود؛ ادم و خونریزی زیر مخاطی است که پس از حادثه رخ می دهد وعوارض ناشی از آن شامل گرفتگی صدا، تنگی نفس و احساس در هنگام بلع غذا است. نکته قابل توجه در زمان کمک رسانی به این گونه مصدومان، خودداری از جابه جایی و کشش گردن آنها است.
گرفتگی صدا در سرطان حنجره:
شناخت بیشتر ما از یک بیمار با سرطان حنجره فردی است که قدرت تکلم ندارد و با یک دستگاه با صدای خاصی صحبت می کند و سوراخی در جلوی گردن برای تنفس دارد. نکته قابل توجه این است که این بیماران اگر چه از نظر عارضه سرطان بهبود کامل یافته اند و بیماری آنها مسری نیست، اما آشنایی بیشتر مردم با این بیماری لازم است به نحوی که چنانچه فردی دچار گرفتگی صدا و عدم بهبودی آن در 3 هفته شد باید به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند تا با معاینات دقیق و بررسی های لازم و با تشخیص و بررسی نسج مخاط حنجره، علت گرفتگی صدا مشخص شود ودر صورتی که احتمال عارضه سرطان ابتدایی حنجره، مطرح شد، با انجام معاینات دقیق تر تحت بیهوشی عمومی و با استفاده از میکروسکوپ و انجام بیوپسی ( نمونه برداری از سنج) به تشخیص صد درصد رسیده و با استفاده میکروسکوپ و جراحی به درمان عارضه سرطان ابتدایی حنجره پرداخت. گاه با استفاده از روش پرتودرمانی می توان درمان را کامل کرد و می توانیم مطمئن باشیم که درمان بدون از دست دادن حنجره انجام پذیرفته است. متأسفانه بیماران مبتلا به عارضه سرطان ابتدائی با بی توجهی، باعث پیشرفت عارضه سرطان به قسمت های مختلف حنجره می شوند که به ناچار نیاز به اعمال جراحی وسیع تر و با نقص عضو بیشتر می شود.
منبع:نشریه دنیای سلامت، شماره55.
/ج