مقدمه
همواره یکی از مؤلفه های مهم در میزان موفقیت یک پایگاه اینترنتی، توانایی پایگاه در جذب مخاطب می باشد. برای درک بیشتر این مطلب می توان گفت که تعداد مخاطبان یک پایگاه، به منزله «شمارگان» یک روزنامه(نسخه کاغذی) می باشد و همان گونه که افزایش تعداد نسخه های منتشرشده از یک روزنامه، دلیل بر محبوبیت بیشتر آن است، افزایش تعداد بازدیدکننده یک پایگاه هم، به منزله موفقیت آن پایگاه به شمار می رود؛ با این تفاوت که در فضای مجازی، این شمارگان به میزان بازدید از صفحات پایگاه و عمدتاً صفحه اول آن، اختصاص می یابد؛ البته استخراج این آمار در مقایسه با آمار انتشار یک روزنامه، بسیار سخت تر و به تعبیری غیر قابل مقایسه است. به همین علت، طی سالیان اخیر پایگاه هایی در فضای مجازی ایجاد شده اند که هدف خود را تعیین میزان مراجعه کاربران به پایگاه ها قرار داده اند. از جمله مهم ترین این پایگاه ها می توان به: گوگل آنالایتیکز(google analytics)، الکسا و وبگذر اشاره کرد.
اما در میان این پایگاه ها، شاید بتوان گفت که پایگاه الکسا به علت ویژگی های خاص و منحصر به فردش، در بین پایگاه های همنوع خود، بیشترین مرجعیت را برای رتبه بندی وب سایت ها پیدا کرده است؛ تا آنجا که این پایگاه طی مدت زمان شروع فعالیتش توانسته جایگاه مناسبی را برای رتبه بندی پایگاه های اینترنتی اخذ نماید و نظر صاحبان پایگاه ها را برای تحلیل و استفاده از آمار و اطلاعات ارائه شده توسط این پایگاه به سوی خود جلب کند.
الکسا(Alexa) چیست؟
الکسا(Alexa)، عنوان سرویسی است وابسته به پایگاه amazon.com که با هدف رتبه بندی پایگاه های اینترنتی در نشانی Alexa.com ارائه می شود. این پایگاه در سال 1996م توسط دو کارآفرین وب به نام های Brewster Kahle و Bruce Gilliat تأسیس شد که نام این پایگاه برای ادای احترام به کتابخانه اسکندریه مصر (Royal Library of Alexandria)، به عنوان یکی از بزرگ ترین منابع دانش و با در نظر گرفتن این تفکر که دنیای اینترنت قابلیت تبدیل شدن به چنین محلی را دارد، از 5 حرف ابتدای کلمه Alexandria گرفته شده است.
اهمیت رتبه و ترافیک یک پایگاه
تمام پایگاه هایی که در اینترنت فعالیت می کنند، همواره در صدد جذب مخاطب و افزایش رتبه و ترافیک پایگاه شان هستند و برای رسیدن به این منظور، از روش های مختلفی بهره می برند؛ اما اگرچه ترافیک نقش شریان حیاطی مهم را برای یک پایگاه ایفا می کند و مهم ترین عامل موفقیت آن به شمار می رود، ولی باید توجه داشت که کیفیت ترافیک به مراتب مهم تر از کمیت آن می باشد. اگر چه ممکن است که افزایش بازدید یک پایگاه از چند نفر در روز به چند صد نفر در روز امری فوق العاده هیجان انگیز باشد و در نگاه اول همان چیزی باشد که برای یک پایگاه ایده آل انتظار می رود، ولی در صورتی که بازدید کنندگان به دنبال چیزی غیر از آنچه در پایگاه عرضه می شود باشند، جز اینکه در درازمدت ترافیک این پایگاه از دست می رود، حاصل دیگری نخواهد داشت.
بنابراین، توجه به اینکه کاربران بعد از ورود به پایگاه چه رفتاری را از خود نشان می دهند و آیا دوباره به پایگاه مراجعه می کنند و یا اینکه به دلیل وجود اشکالات فنی و یا عدم دستیابی به اطلاعات مورد نظرشان برای همیشه پایگاه را ترک می کنند، از مهم ترین نکاتی است که در کنار رتبه یک پایگاه باید مورد توجه قرار بگیرد.
شیوه های علمی رتبه بندی پایگاه ها
از نظر علمی، رتبه بندی پایگاه ها بر اساس سه شاخص: رابط کاربری(User interface)، محتوا و دسترس پذیری صورت می پذیرد. در رتبه بندی بر اساس رابط کاربری، عواملی نظیر: لینک های در دسترس، میزان و تعداد به روز شدن، پیوندهای پایگاه، طراحی، چیدمان و کم حجم بودن، از جمله عواملی است که در رتبه بندی پایگاه ها تأثیرگذار می باشد.
همچنین پایگاه ها بر اساس حوزه فعالیت شان و نوع اطلاعاتی که به کاربران ارائه می دهند، در گروه هایی مانند: خبری، تبلیغاتی، فروش و یا اطلاع رسانی طبقه بندی می گردند.
در رتبه بندی بر اساس شاخص دسترس پذیری نیز عواملی مانند: سرشاخه های اطلاعاتی(متا دیتا) موجود در یک پایگاه، احتمال دسترسی به پایگاه در هر زمان، وجود موتور جستجوی قوی داخل پایگاه و یا تعداد کاربرانی که یک پایگاه می تواند هم زمان پوشش دهد، به عنوان شاخص های ارزشیابی و رتبه بندی پایگاه ها در نظر گرفته می شوند.
شیوه الکسا در رتبه بندی پایگاه ها
پایگاه الکسا از میان روش های موجود در رتبه بندی پایگاه ها، بر اساس بخش محدودی از شاخص دسترس پذیری مانند: تعداد بازدید کنندگان، تعداد صفحات بازدید شده توسط کاربران و زمان ماندگاری کاربران، اقدام به رتبه بندی پایگاه ها می نماید.
راهکار های الکسا در استخراج رتبه پایگاه ها
پایگاه الکسا برای استخراج آمار و اطلاعات پایگاه های اینترنتی، از روش های گوناگونی بهره می گیرد؛ برخی از این روش ها محرمانه می باشد.
یکی از متداول ترین راه هایی که الکسا در راستای نفوذ در وب و استخراج آمار و اطلاعات و در نهایت، رتبه بندی پایگاه ها به کار می گیرد، استفاده از ابرازی به نام «تولبار الکسا» می باشد.
در این روش که با همکاری مستقیم کاربران اینترنت انجام می گیرد، «تولبار الکسا» جهت بارگزاری در مرورگر اینترنت کاربران، در اختیار آن ها قرار گرفته و نقش یک حلقه واسط بین پایگاه الکسا و پایگاه های اینترنتی را ایفا می کند. با این روش، پایگاه الکسا در برابر اطلاعاتی که به کمک این نوار ابزار در اختیار کابران خود قرار می دهد، از تعاملاتی که هر کاربر در وب دارد، در جهت جمع آوری اطلاعات با ارزش وب و غنی نمودن بانک اطلاعاتی خود استفاده می نماید.
البته منبع اطلاعات الکسا، تنها به این مورد ختم نمی شود و الگوریتم های نوین دیگری نیز در رتبه بندی پایگاه ها توسط الکسا به کار گرفته می شوند که از آن جمله می توان به ابزارک نمایش بازدید الکسا (Alexa Traffic Widget) اشاره کرد.
اصطلاح «Widget» به طور خلاصه به برنامه های کوچک قابل اجرا در صفحات وب گفته می شود که با وجود سادگی و ظرافت، می تواند پردازش هایی را مدیریت یا اطلاعات آماری خاصی را جمع آوری کند.
مزیتی که این روش در مقایسه با «تولبار الکسا» دارد، این است که با بارگذاری صفحه، این ابزار به طور خودکار اجرا شده و اقدام به استخراج اطلاعات می نماید. از این رو، با استفاده از آن بسیاری از بازدیدهایی که تا پیش از این خبری از آن ها به الکسا نمی رسید، زیر ذره بین قرار می گیرد. البته باید توجه نمود که اطلاعات این ابزارک، در درجه اهمیت کمتری از «تولبار الکسا» قرار دارند.
آیا اطلاعات الکسا درست و قابل اطمینان هستند؟
همان گونه که اشاره شد، پایگاه الکسا به صورت مستقیم و در تعامل با صاحبان پایگاه ها اقدام به استخراج آمار و اطلاعات پایگاه ها نمی نماید؛ بلکه بیشترین تکیه این پایگاه، روی اطلاعات ارسال شده از سوی کاربرانی است که نوار ابزار الکسا را نصب کرده اند.
بنابراین، نمی توان به صورت کامل به اطلاعات این پایگاه اعتماد کرد؛ چرا که ممکن است بیشتر کاربران یک پایگاه بدون نصب تولبار الکسا از آن دیدن کنند و در مقابل، پایگاهی دیگر به دلیل نوع فعالیتش، بازدیدکنندگان خاصی داشته باشد که غالب آن ها «تولبار الکسا» را نصب کرده باشند.
به عنوان مثال، پایگاه هایی که میزبان مخاطبان حرفه ای وب هستند، رتبه الکسای بهتری نسبت به سایر پایگاه ها دارند؛ چرا که به علت نوع اطلاعات و فعالیت این افراد نسبت به افراد عادی، احتمال اینکه آن ها «تولبار الکسا» را نصب کرده باشند، بیشتر از افراد عادی است.
از این گذشته، حتی در برخی از موارد ممکن است تحلیل های صورت گرفته توسط این پایگاه نیز دقیق نباشد؛ به عنوان مثال، الکسا آمار تبادل لینک یک پایگاه را بر اساس حرکت کاربران بین پایگاه های مختلف محاسبه می کند؛ مثلاً اگر یک کاربر از وب سایت A به وب سایت B مراجعه کند، الکسا تصور می کند که سایت A به سایت B لینک داده است؛ در حالی که ممکن است چنین اتفاقی نیفتاده باشد.
به هر حال، اگرچه الکسا برای استخراج اطلاعات پایگا ها و تحلیل آن ها از ابزار و شیوه های مختلف جمع آوری اطلاعات بهره می گیرد، اما آنچه به عنوان رتبه توسط این پایگاه اعلام می گردد، در واقع، عددی است تقریبی که از ترکیب و آنالیز خودکار اطلاعات دریافتی توسط این پایگاه حاصل می شود. از این رو، باید هنگام مقایسه رتبه پایگاه های مختلف در الکسا، میزان خطای احتمالی را در نظر گرفت.
آیا می توان الکسا را فریب داد؟
اگرچه پایگاه الکسا به عنوان یک مرجع معتبر، در محاسبه رتبه پایگاه ها بسیار دقیق و وسواسی عمل می کند، اما متأسفانه باید گفت که جواب این سؤال، مثبت است.
با وجود اینکه بسیاری از مردم عادی و کاربران معمولی اینترنت، اصولاً به رتبه وب سایت ها به عنوان یک اصل نگاه نمی کنند و قبل از هر چیز، کیفیت و رویکرد پایگاه ها باعث مراجعه آنان به پایگاه های مورد بازدید می گردد، اما با این حال، متأسفانه روش هایی برای فریب دادن الکسا در جهت ارتقای رتبه توسط صاحبان پایگاه ها وجود دارد.
این پایگاه ها با در نظر گرفتن شیوه خاص الکسا در استخراج اطلاعات و همچنین عوامل تأثیرگذار در رتبه بندی پایگاه ها و در جهت رسیدن به مقاصد سودجویانه خود، اقدام به استفاده از شیوه های غیر حرفه ای و متقلبانه برای ارتقای رتبه خود در این پایگاه می نمایند.
به عنوان مثال، پایگاه های بسیاری در فضای مجازی وجود دارند که تنها منبع درآمد آن ها، از طریق تبلیغات و کسب آگهی است. از این رو، برخی از این پایگاه ها برای اینکه به مشتریان احتمالی خود ثابت کنند که دارای رتبه بالایی در الکسا هستند و بازدیدکنندگان روزانه بسیاری دارند، با استفاده از این شیوه های غیرحرفه ای، رتبه پایگاه خود را ارتقا داده و از این روش فریب کارانه آگهی های بیشتری را از مشتریان دریافت می کنند.
این گونه پایگاه ها، به جای اینکه کیفیت و میزان اقبال کاربران برای شان اصل باشد، به فکر کمیت و به موازات آن، افزایش میزان بهره وری و سودآوری پایگاه شان هستند! بنابراین، رتبه الکسا برای آن ها از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار بوده و از هیچ فرایندی برای دستیابی به این هدف رویگردان نیستند؛ حتی اگر روش های فوق، نوعی روش دروغین و یا متقلبانه باشد!
برخی از شیوه های متقلبانه در ارتقای رتبه الکسا
از جمله شیوه های مرسوم در ارتقای کاذب رتبه الکسا، باز کردن همزمان چندین پایگاه طی یک بازده زمانی کوتاه(مثلاً 5 ثانیه) می باشد که در نتیجه، با استفاده از این روش، ترافیک پایگاه متقلب به صورت مجازی افزایش پیدا می کند. در این روش، هر چند وب سایت متقلب، با ایجاد ترافیک مصنوعی تعداد بازدیدکننده خود را افزایش می دهد؛ اما در واقع، هیچ موفقیتی غیر از ارائه آمار غلط و فریب الکسا نصیب پایگاه نمی نماید.
یکی دیگر این روش های متقلبانه، فرستادن IP های فراوان به سوی وب سایت هدف می باشد. در این روش، پایگاه متقلب با بارگذاری کدهایی در سایت خود، به صورت کاذب و کاملاً دروغین، آی پی های جعلی تولید کرده و روانه فضای مجازی می کند. متصدیان این پایگاه ها، در واقع، قصد دارند با این روش، الکسا و یا حتی گوگل را متقاعد کنند که پایگاه آن ها بازدیدکننده فراوانی دارد:غافل از اینکه این روش، اگرچه در ابتدا باعث بالا بردن رتبه پایگاه می شود، اما پس از مدتی الکسا و گوگل متوجه این حقه شده و حتی ممکن است پایگاه مورد نظر را در فهرست سیاه قرار داده و برای همیشه از گوگل و یا وب سایت الکسا حذف و محروم کنند.
به هر حال، صاحبان این پایگاه ها باید توجه داشته باشند که افزایش کاذب رتبه الکسا، نه تنها موقتی است و با پایان دادن به این روش کاذب، رتبه پایگاه شان نزول پیدا می کند، بلکه این افزایش رتبه، نقش مؤثری در محبوبیت پایگاه نداشته و شاید بیشترین کسی که از افزایش رتبه خوشحال شود، خود مدیر پایگاه باشد و نه بازدید کنندگان!
پربازدیدترین پایگاه های ایرانی بر اساس رتبه بندی الکسا
بررسی پایگاه های برتر معرفی شده توسط الکسا و همچنین مطالعه و تحلیل آمار و اطلاعات ارائه شده توسط این پایگاه، نقش بسیار مهمی در شناسایی نیاز مخاطبان، استخراج اشکالات فنی و محتوایی پایگاه ها و همچنین شناسایی و برطرف کردن خلأ های موجود در فضای مجازی را بر عهده دارد.
به همین منظور، تحقیقی بر روی پانصد پایگاه پربازدید ایرانی معرفی شده توسط پایگاه الکسا انجام گرفت که نتایج این تحقیق نشان دهنده روند رو به افزایش استفاده از روش های کاذب و غیر پسندیده و به تعبیر صحیح تر متقلبانه و سودجویانه در بالا بردن رتبه الکسایی برخی از این پایگاه ها بود؛ به طوری که با وجود جای خالی بسیاری از پایگاه های فعال و ممتاز موجود در فضای وب، نام پایگاه هایی دیده می شد که هیچ شهرتی در فضای مجازی نداشتند!
همچنین در این بررسی مشخص شد که اگر چه ممکن است برخی از پایگاه ها برای رسیدن به مقاصد خاص خود اقدام به فریب پایگاه الکسا کرده و به موفقیتی کاذب و موقتی دست پیدا کنند، اما علل و عوامل اصلی موفقیت پایدار و دائمی یک پایگاه را باید در شاخصه هایی مانند: نوع محتوا، رفتار و خواسته کاربران، خدمات ارائه شده و بستر فنی و گرافیکی پایگاه جستجو کرد؛ نه چیز دیگر!
پایگاه های خدماتی در صدر پربازدیدترین پایگاه های ایرانی
در این تحقیق که در شهریور ماه 1392 انجام گرفت، پایگاه ها بر اساس حوزه فعالیت شان به شش گروه اصلی شامل: «خدمات اینترنتی»، «خبری و اطلاع رسانی»، «انجمن و شبکه های اجتماعی»، «سرگرمی و تفریحی»، «علمی» و «فرهنگی و مذهبی» طبقه بندی گردیدند.
این بررسی ها نشان می داد که پایگاه هایی که در حوزه خدمات اینترنتی فعالیت می کنند، با فراوانی 54 درصد، بخش اعظمی از پایگاه های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص داده اند که از مهم ترین خدماتی که توسط این پایگاه ها به کاربران ارائه می گردید، می توان به: تجارت الکترونیک، دانلود، آپلود، خدمات بانکی، جستجو، خدمات تلفن همراه، پست الکترونیک و آموزش مجازی اشاره کرد.
همچنین حضور گسترده پایگاه هایی که در این حوزه به ارائه سرویس های مرتبط با وب از قبیل: ارائه ابزارهای اینترنتی، مدیریت وبلاگ و وب سایت یا دسترسی به اینترنت پرداخته بودند، با فراوانی 9.4 درصد، نشان دهنده اقبال ویژه کاربران ایرانی به استفاده از اینترنت و حضور گسترده و تأثیر گذار آن ها در فضای مجازی می باشد.
از دیگر نکات قابل توجه در این حوزه، می توان به وجود نوسان شدید در رتبه برخی از پایگاه ها به علت مراجعه گسترده کاربران آن ها برای دریافت خدمات در مقاطع زمانی خاص اشاره کرد؛ به عنوان مثال، پایگاه سازمان سنجش در برخی از روزهای سال، با هجوم گستردۀ تعداد زیادی از کاربران مواجه می شود و این پایگاه در جدول الکسا رتبه صعودی پیدا می نماید و یا پایگاه های بانکی در مقاطع زمانی خاص، از جمله در روزهای پایانی سال، به دلیل ارائه برخی خدمات با مراجعه قابل توجهی مواجه می شوند که در طول سال تداوم ندارد.
استقبال ویژه کاربران ایرانی از تجارت الکترونیک و دانلود در فضای مجازی
در حوزه خدمات اینترنتی، پایگاه هایی که در زمینه تجارت الکترونیک فعالیت می کردند، 15 درصد از پایگاه های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص داده بودند که این خود نشان دهنده روند رو به افزایش تجارت الکترونیک در فضای مجازی و توجه ویژه کاربران ایرانی به این مقوله می باشد. در این پایگاه ها خدمات متنوعی به کاربران ارائه می گردد که از مهم ترین آن ها می توان به: خرید و فروش کالا و خدمات، درج آگهی، کسب درآمد، استخدام و تخفیف گروهی اشاره کرد.
همچنین در حوزه خدمات اینترنتی، نام 19 پایگاه بانکی نیز به چشم می خورد که این، نشان از گسترش بانکداری الکترونیکی در ایران و توجه ویژه کاربران ایرانی به این مسأله دارد؛ تا آنجا که حتی می توان گفت انجام امور بانکی از طریق اینترنت به تدریج در میان کاربران ایرانی جای خود را باز کرده و به فعالیتی عمومی تبدیل شده است.
توجه ویژه کاربران ایرانی به مقوله دانلود، از دیگر نکات حایز اهمیت در حوزه خدمات اینترنتی می باشد؛ به گونه ای از میان پانصد پایگاه پربازدید ایرانی، 7.6 درصد از آن ها در این زمینه فعالیت می کنند که عدم توجه به مسأله مالکیت معنوی و ضعف قانون حق نشر(کپی رایت) در کشور، وجود بعضی از تحریم ها در تهیه ابزار و نرم افزار های مورد نیاز و همچنین پایدار نبودن سرعت اینترنت در کشور را می توان از عمده ترین علل و دلایل مراجعه کاربران به این پایگاه ها بر شمرد.
لزوم توجه ویژه به موتورهای جستجوی ایرانی
توزیع گسترده محتوای اینترنتی در فضای وب و گسترش روزافزون پایگاه های اینترنتی، لزوم استفاده کاربران از موتورهای جستجو برای دستیابی به خواسته هایشان را چند برابر نموده است؛ تا آنجا که همین مسأله باعث شده است که در حوزه خدمات اینترنتی موتورهای جستجو، 4.4 درصد از پایگاه های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص دهند.
در بررسی انجام گرفته مشخص شد که اگرچه در این حوزه نام برخی از موتورهای جستجوی ایرانی مانند: «جس جو» نیز به چشم می خورد، اما به علت ضعف در موتورهای جستجوی ایرانی، موتور جستجوی گوگل رتبه اول پایگاه های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص داده و «یاهو» در رتبه دوم قرار گرفته است.
از این رو، با توجه به اهمیت موتورهای جستجو به عنوان دروازه ورودی اینترنت، خوشایند نیست که سهم صنعت وب ایرانی از موتورهای جستجوی برتر ایرانی در این حد محدود و یا غیر کارآمد باشد؛ چرا که کاربران عمدتاً به وسیله موتورهای جستجو در اینترنت گشت وگذار می کنند و حتی گاهی اوقات این موتورهای جستجو هستند که مخاطبان را به سمت وسویی خاص هدایت می کنند.
میزان استفاده کاربران ایرانی از پایگاه های خبری و تفریحی و سرگرمی
در ادامه این تحقیق، مشخص شد که پایگاه هایی که در حوزه خبر و اطلاع رسانی فعالیت می کنند با در اختیار گرفتن 22 درصد از پربازدیدترین پایگاه های ایرانی، رتبه دوم این گروه بندی را به خود اختصاص داده اند.
به نظر می رسد که مهم ترین علت گرایش ویژه کاربران ایرانی به دریافت اخبار و اطلاعات از طریق اینترنت، به دلیل وجود برخی از ویژگی های برجسته و خاص خبرگزاری های اینترنتی مانند: استفاده از ابزار چند رسانه ای در انتقال محتوا، مشارکت کاربران، عدم محدودیت زمانی و مکانی و تنوع در اطلاع رسانی نسبت به سایر رسانه ها باشد.
همچنین در بررسی انجام گرفته مشخص شد که پایگاه هایی که در حوزه سرگرمی فعالیت می کنند، 12 درصد از پایگاه های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص داده اند که یکی از علل موفقیت برخی از این پایگاه ها، استفاده از مطالب و خبرهای جنجالی و جذاب برای جذب مخاطبان می باشد.
در حوزه شبکه های اجتماعی و انجمن های گوناگون نیز این پایگاه ها، 6 درصد از این آمار را به خود اختصاص داده بودند که علت این امر هم به دلیل جذابیت این پایگاه ها در خصوص تعامل افراد با یکدیگر و همچنین تبادل اطلاعات بین آن ها می باشد.
جایگاه پایگاه های مذهبی در میان پایگاه های پربازدید ایرانی
امروزه گسترش فرهنگ و تبلیغ ادیان از یک مقوله درون گفتمانی فراتر رفته و حتی در فضای مجازی هم به صورت گسترده به آن پرداخته می شود؛ اما متأسفانه با وجود فعالیت تعداد بسیار زیاد پایگاه ها و وبلاگ های دینی در شبکه جهانی اینترنت، جای خالی پایگاه هایی که به صورت اختصاصی در حوزه فرهنگ و مذهب فعالیت می کنند، در میان رتبه بندی الکسا کاملاً احساس می شود؛ به طوری که در میان پانصد پایگاه پربازدید در ایران، تنها 8 پایگاه با رویکرد مذهبی و فرهنگی حضور دارند که این تعداد، تنها درصد بسیار ناچیزی از کل پایگاه های برتر الکسا را تشکیل می دهد.
اگرچه در ابتدای امر ممکن است این گونه برداشت شود که علت عدم حضور جدی پایگاه های فرهنگی و مذهبی در میان پایگاه های پربازدید ایرانی، به جهت فعالیت گسترده همین چند پایگاه موفق در این حوزه و برآورده کردن نیاز کاربران توسط آن ها می باشد؛ اما واقعیت چیز دیگری است!
در تحقیق انجام گرفته مشخص شد که حتی در میان برترین پایگاه های مذهبی فعال در این حوزه، برخی از این پایگاه ها در کنار برخی از ویژگی های ممتازی که در حوزه تولید و گردآوری محتوا و ارائه خدمات ویژه به کاربران دارند، اما عمده دلیل موفقیت خود را مدیون گستردگی و تنوع در پرداختن به مسائل و موضوعاتی فراتر از مذهب و فرهنگ هستند.
به عنوان مثال، پایگاه اطلاع رسانی تبیان به عنوان یکی از موفق ترین پایگاه های ایرانی، در راستای برآورده کردن نیازهای گسترده کاربران اینترنت و همچنین در جهت جذب و حفظ آن ها، شبیه به یک فروشگاه زنجیره ای عمل کرده و فراتر از اطلاعات مذهبی و فرهنگی به حوزه های متنوعی از اطلاعات مانند: ورزش، روان شناسی، فناوری اطلاعات، اقتصاد و سیاست نیز پرداخته است. همچنین بخشی از خدمات خاص ارائه شده توسط این پایگاه مانند: مشاوره، دانلود، بازی، فروشگاه و نظرسنجی، بیشتر در جهت تأمین نیاز مخاطبان اینترنت است تا تأمین مستقیم اهداف فرهنگی و مذهبی پایگاه.
تولید محتوای دینی توسط کاربران
همچنین بررسی انجام گرفته نشان می دهد که در زمینه تولید محتوای مذهبی و فرهنگی توسط کاربران، اگرچه نام پایگاه هایی مانند: پایگاه «گفتگوی دینی» و «افسران جوان جنگ نرم» به چشم می خورد، اما با وجود این، باز هم کافی به نظر نمی رسد؛ چرا که اولاً: تولید محتوا - هر چند توسط کاربران صورت گرفته باشد - اگر هدفمند نباشد، سبب می شود که نوشته ها و تولیدات بیشتر به سوی دل نوشته ها و یادداشت های شخصی بروند تا اینکه بخواهند در مسیر تعالی فرهنگ و مذهب تأثیرگذار باشند.
ثانیاً: اگر چه تولید محتوا توسط کاربران ممکن است بیشتر از تولید محتوا توسط یک تیم ثابت و متمرکز مورد مقبولیت و توجه عامه مردم قرار بگیرد و باعث ترغیب و کنجکاوی آن ها برای درک و فهم موضوعات فرهنگی و دینی گردد، اما به علت اینکه عمده مطالب پایگاه های فعال در این حوزه، با اعتقادات کاربران در ارتباط می باشد، لازم است که در راستای جلوگیری از تبعات منفی احتمالی حاصل از این مسأله مانند: ایجاد شبهات نوظهور و یا ارائه اظهار نظرهای غیر کارشناسی، نظارتی ویژه، همه جانبه و مستمر بر روی محتوا و فعالیت این گونه از پایگاه ها صورت پذیرد.
به هر حال، پرداختن به علل و عوامل اصلی تأثیرگذار در عدم موفقیت پایگاه های فرهنگی و مذهبی و یافتن راه کارهای برون رفت از این مسأله، نیازمند بحث کارشناسی و گسترده می باشد؛ ولی شاید بتوان از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در موفقیت پایگاه های مذهبی به مواردی مانند: توجه ویژه به نیازها و درخواست های مخاطبان، تولید و گردآوری محتوا متناسب با نیاز و حوصله مخاطب، استفاده از ابزار و شیوه های نوین عرضه اطلاعات، فراهم کردن زمینه مشارکت کاربران در تولید و نقد محتوا و همچنین شناسایی و ارائه خدمات ویژه به کاربران اشاره کرد.
نتیجه
در پایان، باید متذکر شد که اگرچه آمار ارائه شده توسط پایگاه الکسا تقریباً مبتنی بر محاسبات فرضی و احتمالی است و کاملاً دقیق و منطبق با واقعیت نمی باشد، اما نباید پایگاه الکسا و رتبه آن را دست کم گرفت! چرا که به هر حال، خواسته یا ناخواسته، رتبه الکسا جای خود را در بین کاربران باز کرده و اهمیتی نسبی در عرصه وب و مخصوصاً تجارت الکترونیک پیدا کرده است؛ تا جایی که این پایگاه، یکی از معتبرترین رتبه بندی ها را در دنیای مجازی به خود اختصاص داده است.
از منظری دیگر، باید توجه داشت که توجه به ارتقای رتبه الکسا نباید مدیران پایگاه را از هدف اصلی شان که همانا شناخت نیاز مخاطبان پایگاه و ارائه محتوای مطلوب و متناسب با نیاز آن ها است، باز دارد؛ بلکه اطلاعات و آمار ارائه شده در پایگاه الکسا، یک فرصت عالی را برای مدیران پایگاه ها فراهم می سازد تا با تجزیه و تحلیل اطلاعات ارائه شده، مطالب مورد علاقه مخاطبان پایگاه را تهیه کرده و با بهترین شیوه به آنان عرضه نمایند؛ چرا که تنها با استفاده از مطالب مفید، جامع و کاربردی است که می توان مخاطبان را جذب پایگاه کرده و رتبه پایگاه را به صورت سالم و بدون تقلب – هر چند با سرعت کم – ارتقا داد و هیچ گاه نگران پایین آمدن رتبه و یا حذف شدن پایگاه در پایگاه های مرجعی مانند گوگل یا الکسا نبود.
