بررسی رهیافت های گوناگون به دین در اینترنت با نگاه ویژه به اسلام

مقدمه

بشر از همان آغاز برای عقاید و باورهای خود ارزش بسیاری قائل بود و می کوشید دیگران را نیز با خود هم رأی کند. وجود تصاویری که از دوران باستان بر غارها بر جای مانده و نیز دیگر آثار گذشتگان، می تواند مؤید این امر باشد. بر همین اساس، انسان ها با شیوه های گوناگون به ترویج و تبلیغ باورهای خود می پرداختند. گاهی ترویج یک آیین با جنگ و تهاجم علیه قلمرو یک مملکت بود و گاهی با روش های گوناگون تبلیغی. تبلیغ بر له یا علیه هر چیز یا کسی سبب اقبال یا ادبار به آن چیز یا کس می شود. تبلیغات، ریشه در زندگی اجتماعی انسان ها دارد. این عمل در هر دوره از تاریخ بشر، با روش های گوناگونی انجام می شود و شیوه های تبلیغ با پیشرفت فنی بشر تغییر می کند؛ به گونه ای که تا پیش از اختراع خط، از تصاویر و نقوش برای این کار استفاده می شد و پس از پیدایش کتابت، با کاربرد نوشته هایی بر روی سنگ، پوست، یا پاپیروس به تبلیغ می پرداختند.

اختراع ماشین چاپ، پیدایش رسانه های جمعی همچون: روزنامه ها، سینما، رادیو و تلوزیون، هر یک مسیری جدید در تحول در امر تبلیغات به وجود آورد. از 1990 میلادی جهشی در امر تبلیغات رخداد و قلمروهای جدیدی برای آن گشوده شد. در این سال بود که اینترنت به صورت یک شبکه همگانی و جهان شمول درآمد. از همان آغاز پیدایش، اینترنت به مثابه وسیلهای در جهت تبلیغات به خدمت گرفته شد.

اینترنت و تبلیغ

تبلیغات اینترنتی به استفاده از این محیط به منزله کانال و وسیله ارتباطی برای ارسال تبلیغات در وب اشاره دارد. در واقع، تبلیغات اینترنتی نمایش نام ها و علائم تجاری، شعارها و تصاویر تبلیغاتی در پایگاه های پربیننده اینترنت است؛ به گونه ای که به تحقق اهداف تبلیغات بینجامد. تبلیغات اینترنتی برای اولین بار به صورت بنر در 27 اکتبر سال 1994 و در پایگاه هات وایر[1]نمایش داده شد. تبلیغ در اینترنت به اشکال گوناگون صورت می گیرد، مانند: بنرها، بنرهای دارای غنای رسانه ای، نامه های تجاری و تبلیغات مبتنی بر بازی.

مزیت های تبلیغ اینترنتی[2]

تبلیغ در اینترنت مزیت های بسیاری در مقایسه با تبلیغات سنتی دارد که از آن میان می توان موارد زیر را نام برد:

ایجاد ارتباط دو طرفه: تبلیغات اینترنتی ارتباطی دو سویه بین تبلیغ کننده و مخاطب ایجاد می کند. مخاطبان نه تنها تبلیغات را دریافت می کنند، بلکه قادرند سؤالات و نظرات خود را درباره محصولات با تبلیغ کنندگان مطرح کنند.

ایجاد پیوندی مستقیم به فهرست محتوای تبلیغی: تبلیغات اینترنتی با پیوند مستقیم، دسترسی به اطلاعات امور مورد تبلیغ مرتبط را برای مخاطبان فراهم می سازد. این قابلیت غالباً به مبادله امور مورد تبلیغ و افزایش تعاملات تجاری می انجامد.

توانایی هدف گیری ایستا و پویای مخاطبان: در تبلیغات اینترنتی از روش های متنوعی برای هدف گیری مخاطبان به منظور انتخاب، ارائه و نمایش تبلیغات به صورت ایستا یا پویا استفاده می شود. این روش ها ممکن است بر اساس محتوای صفحه، اطلاعات شخصی و مبادله پویای اطلاعات باشند.

دسترسی جهانی و شبانه روزی: تبلیغات اینترنتی دارای دسترسی جهانی است و در تمام روزهای سال و تمام ساعت روز در دسترس است که این سبب افزایش قابلیت مشاهده و گسترش بازار آن می شود.

ارسال، نگهداری و به روز رسانی آسان: تبلیغات اینترنتی دارای ویژگی نمایش، نگهداری و به روز رسانی آسان است که این به دلیل ماهیت دیجیتالی آن است. کاهش فرایند تهیه و اجرای تبلیغات، از جمله نتایج این ویژگی تلقی می شود.

قابلیت اندازه گیری و ردگیری بالا: تبلیغات اینترنتی به دلیل ماهیت دیجیتالی، از قابلیت ردگیری و اندازه گیری بالایی برخوردار است. از این قابلیت برای ارزیابی عملکرد و سنجش اثربخشی تبلیغات اینترنتی استفاده می شود.

طراحی پیام آگهی: به دلیل قابلیت هدف قرار دادن دقیق و مشخص مخاطبان، می توان پیام ها را برای جذب نیازها و خواسته های معین مخاطبان طراحی کرد. هنگامی که دقیقاً مخاطبان را شناسایی می کنیم، اطلاعات بهتری درباره نیازها و خواسته های آن ها به دست می آید. به این ترتیب، پیام آگهی ما بسیار جذاب تر خواهد بود.

تبلیغ ادیان در اینترنت

با توجه به مزایایی که برای تبلیغات اینترنتی گفته شد، دنیای وب را می توان وسیله ای مناسب برای ترویج دین شمرد. این فضای مجازی، جهانی دیگر است که ساکنان آن ویژگی خاصی دارند؛ به این معنا که آنها با هویتی کاملاً متفاوت از دنیای حقیقی با هم روبه رو می شوند؛ به گونه ای که نمی توان آن ها را چنان که در دنیای واقعی می شناسیم، شناخت. همین مخفی بودن هویت، فضایی به وجود آورده که اشخاص کارهایی را که در دنیای حقیقی از انجام آن شرم دارند، در اینترنت انجام دهند؛ زیرا این فضا برای آن ها همچون مکانی خلوت است که کس را یارای دیدنشان نیست. از این رو، ملحدان و مغرضان، این فضا را برای فعالیت های ضد دینی مناسب دیده و به اشاعه افکار و اندیشه های باطل می پردازند و ذهن مردم این جهان مجازی را به شبهات می آلایند. بر این مبنا، گویی برای این ساکنان باید پیامبری فرو فرستاده شود و آیین و عقیده درست را به آن ها بنماید. از همین رو، صاحبان عقاید و ادیان گوناگون از اینترنت به منزله بستری مناسب برای ترویج آیین خود سود می جویند. فناوری اطلاعات به طور عام و اینترنت به شکل خاص، بستری بی نظیر فراهم کرده که در آن دین پژوهی و معنویت طلبی بسیار آسان تر، بیشتر و مطلوب تر از گذشته شده است. بنا به گفته جرج بارنا[3]از هر 6 نفر کاربر اینترنت در جهان، دست کم، یک نفر در پی اطلاعات معنوی و مذهبی بوده است. در این زمینه آمارهایی وجود دارد که کمترین میزان دین پژوهی در اینترنت را در حد 25 تا 30 درصد کل کاوش های اینترنتی اعلام کرده اند و این نشانگر بازگشت و اقبال نسل جدید جهان به دین و معنویت، و همچنین بیانگر ضرورت بهره گیری از فناوری اطلاعات و اینترنت در این زمینه است.[4] همزیستی قابل توجه دین و فناوری اطلاعات تا آن جا است که امروز مذاهب و مکاتب مختلف برای تبلیغ و تسهیل در امور و مناسک مذهبی خویش، امکان عبادت سایبر یا آن لاین[5] را میسر کرده اند و سخن از ادیان مجازی به میان آمده است؛ ادیانی که اینترنت در شکل گیری آن ها نقش اول را داشته است. در حال حاضر، فعالیت هزاران وب سایت دینی و مذهبی که اطلاعات مرتبط با مذاهب را در دسترس عموم مردم دنیا قرار می دهد، شبکه ای از وبلاگ ها، فاروم ها یا تالارهای گفتگو که سؤالات مردم را پاسخ می دهند و همچنین ظهور فناوری هایی مثل شبکه های اجتماعی مجازی، پیام رسان ها، خبرخوان های اینترنتی و کتابخانه های مجازی و الکترونیکی، سبب شده است مردم به منابع و کتب مقدس دینی دسترسی راحت تری داشته باشند.

کلیسای واتیکان در سال 1997 میلادی جایگاه خاصی در شبکه اینترنت داشت و استفاده از این فضا در آغاز برای آنان از طریق گردآوری اطلاعات و توسعه و گسترش رایزنی ها و دیدگاه های مسئولان دینی کلیسایی برای ارائه اقدامات رسمی شان صورت می گرفت. در 22 نوامبر سال 2001، پاپ ژان پل دوم، اولین نامه الکترونیکی خود را برای 50 راهب ارسال کرد. در اوایل همان سال، کلیسای ملی استرالیا در جهت جذب بیشتر مردم برای حضور در مراکز و محافل مذهبی، از ابزار نوظهوری به نام اینترنت بهره برد و افرادی که روزهای یکشنبه نمی توانستند به هر علتی در مراسم دعای کلیسا شرکت کنند، ساعاتی را از اینترنت به طور رایگان استفاده می کردند.

چیزی نگذشت که کلیساهای پروتستان آمریکا نیز اقدام به راه اندازی پایگاه هایی کردند که در آن به شکل همزمان افراد می توانستند با استفاده از اینترنت در دعاهای روز یکشنبه کلیسا شرکت کنند؛ بدون آن که نیاز به طی کردن مسافت و حضور فیزیکی در کلیسا داشته باشند. همچنین واتیکان در سال 2002 میلادی دو سند پیاپی را در باره استفاده از فضای اینترنت با عناوین «کلیسا و اینترنت» و «اخلاق و اینترنت» صادر کرد. اسقف کن کلسی، یکی از نخستین کشیشان اینترنتی در مصاحبه ای با آسوشیتدپرس در اوایل سال 2003 گفت: کلیسای اینترنتی جامعه ای جدید و به عبارتی، خلق سرزمینی جدید است. ما در کلیسای اینترنتی تمام کارهای جامعه دینی را انجام می دهیم؛ به طور مثال، عبادت های روزانه، خواندن کتاب مقدس، حضور کشیش برای گفتگو و تسکین و حتی ثبت اعترافات گناهکاران در این جامعه الکترونیکی تحقق یافته است. چند ماه بعد ربکا سامرز، مسئول مرکز شورای کاتولیکی کانزاس سیتی نیز از راه اندازی جامعه اینترنتی ادیان خبر داد و گفت که آن ها بودجه قابل توجهی برای این جامعه مجازی که به گسترش تعالیم مسیح و حفظ مسیحیان در جهان کمک خواهد کرد، اختصاص داده اند.[6]

دسترسی شبانه روزی به کشیش هایی که ساعت ها با مراجعان چت می کنند، موسیقی های مذهبی که در تمام ساعات قابل شنیدن است، استفاده از کتابخانه ها و مقالات و تحقیقات آکادمیک و علمی و همچنین شرکت در دعاهای دسته جمعی و خواندن کتاب مقدس، از جمله متداول ترین امور کلیساهای اینترنتی است. با این دیدگاه ها بسیاری از نوشته های اعتقادی مسیحیت توسط کشیشان، راهبان و وابستگان به گروههای مختلف دینی که حاکی از آرا، نظرات و اطلاعات شخصی خودشان بود، در این فضا پدیدار گشت. بر این اساس، در آماری که در سال 2004 میلادی گرفته شده، مسیحیت دارای 29506 پایگاه اطلاع رسانی در فضای سایبر بوده است. امروزه پایگاه های متنوع و گوناگونی در اینترنت وجود دارند که با رویکردهای مختلف به طور خاص به دین می پردازند.[7] از این دست پایگاه ها در اینترنت بسیارند و هر روز نیز بر شمار آن ها افزوده می شود.

تبلیغات منفی (quack)

برخی از پایگاه ها که به گونه خاص به دین می پردازند، علاوه بر معرفی و تبلیغ عقیده خود، باورهای ادیان دیگر را تخریب می کنند و در واقع، به تبلیغ علیه ادیان دیگر می پردازند. این کار به شیوه های گوناگون انجام می پذیرد؛ به این گونه که یا پایگاه تخریبکننده به عنوان و اسم پایگاه دیگری بر ضد دین دیگر تبلیغ می کند؛ یا در قالب و عنوان همان دین بر علیهضد آن سخن می گوید. برخی دیگر از پایگاه ها نیز به صراحت به تبلیغ علیه ادیان خاص یا دین به طور کلی می پردازند.

این نمونه ها در فضای اینترنت به قدری بسیار است که برخی کارشناسان از آن به جنگ مجازی بین ادیان تعبیر می کنند. «جان فرانسوا ماییر» در کتاب «اینترنت و دین» به پایگاه های مسیحی اشاره می کند که افزون بر تبلیغ دین مسیح، با پایگاه های اسلامی رقابت می کنند. بر اساس آمار سال 2004 تعداد پایگاه های اسلامی 1791 مورد بوده است که همین تعداد پایگاه، موفقیت هایی را در راه تبلیغ دین در کشورهای افریقایی و غربی کسب کرده و در نتیجه، حس رقابت را در میان پایگاه های ادیان دیگر برانگیخته است.

البته در نمونه هایی این رقابت ها رنگ خصومت به خود می گیرد و یک پایگاه با اهداف گوناگون در پی تخریب ادیان دیگر بر می آید. فعالیت هایی نظیر: تبلیغ عقاید باطل به نام اسلام، ترویج باورهای تحریف شده و ایجاد شبهات در عقاید مردم، از جمله کارهای این دست پایگاه ها است. تحقیق انجام شده از سوی دانشگاه الازهر نشان می دهد که بیش از ده هزار پایگاه اینترنتی سرگرم فعالیت تخریبی علیه دین مبین اسلام و مسلمانان هستند. از نمونه های این گروه ها «هاگانا»[8]است.[9] این بررسی که به وسیله «دکتر سید مرعی» استاد دانشکده تربیت دانشگاه الازهر انجام گردیده و در مجله روزالیوسف[10] منتشر شده، میزان هزینه اختصاص یافته برای این پایگاه ها را بالغ بر یک میلیارد دلار در سال ارزیابی کرده است. برخی از سازمان های صهیونیستی، جزو نخستین نهادهایی بودند که به اهمیت بهره گیری از اینترنت برای بسط و نشر افکار ضد اسلامی شان پی بردند. بنا بر آنچه در این بررسی آمده، رویکرد اصلی برخی از پایگاه های اینترنتی مزبور، روا داشتن جسارت و اهانت به ساحت پیامبر گرامی اسلام(ص) و خدشه دار ساختن قرآن کریم است. گردانندگان برخی از پایگاه های دیگر اقدام به نگارش سوره ها و آیاتی شبیه آیات قرآنی می کنند که آکنده از سخنان هرزه و بی اساس و در واقع، نشانگر کینه آنان نسبت به اسلام و مسلمانان است.

در این بررسی همچنین خاطر نشان شده که برخی از پایگاه های اینترنتی، کلمات و عبارات قرآنی مشهور را با خطوط عربی و در شکل خوک، سگ و دیگر حیوانات، در صفحه اصلی خود درج می کنند. برخی از این پایگاه ها که در این تحقیق به عنوان «پایگاه های نژادپرستانه» توصیف شدند، مدام مسلمانان را به ارتکاب اعمال تروریستی، خونریزی و نژادپرستی متهم می کنند و در این میان، پایگاه های اینترنتی ضداخلاقی و مستهجن، اقدام به درج آیات قرآنی در حواشی صفحه اصلی خود می نمایند. در بعضی دیگر از پایگاه های اینترنتی ویژه مد، کلمات و آیات قرآنی در حواشی لباس های ارائه شده نقش بسته است.[11]

پایگاه های اسلامی موجود؛ کاستی ها و ضرورت ها

چنان که گذشت، پایگاه های اینترنتی گوناگونی در باره اسلام وجود دارد. بعضی از این پایگاه ها فقط در برهه ای از زمان مؤثر بوده و برخی هنوز هم تأثیر فراوانی بر کاربران خود دارند. اما با پیشرفت فناوری ها در زمینه اینترنت، و به وجود آمدن راهکارهای متنوع در زمینه جذب مخاطب، گونه های مختلف ارائه محتواهای دینی هم تنوع یافته است و شاید بهتر باشد این پایگاه ها نیز به این مسائل توجه بیشتری کنند.

در زیر به برخی از مهم ترین پایگاه اسلامی اشاره می شود:

1.پایگاه حوزه www.hawzah.net

اطلاع رسانی در زمینه علوم اسلامی از جمله: قرآن، عقاید، اسلام، احکام، اخلاق، فرهنگ و تمدن، آشنایی با حوزه های علمیه و کتابخانه و مجلات. زبان: فارسی.

2.شبکه آل البیت www.al-shia.com

قرآن، شیعه، احکام، حدیث، اهل بیت، اجتماعی، ارتباط با علمای شیعه، زندگی نامه بزرگان شیعه، بانک پرسش و پاسخ و تعداد قابل توجهی کتاب و مقاله. زبان: فارسی، عربی، انگلیسی، اندونزیایی، تای، روسی.

3.پایگاه الاسلام www.al-islam.org

کلیات اسلام، قرآن، چهارده معصوم، عقاید و احکام، تاریخ و کتابخانه بسیار مفصل در موضوعات مختلف اسلامی. زبان: انگلیسی، عربی، سواحلی.

4.پایگاه رافد.www.rafed.net

کتابخانه بزرگ، مقالات اعتقادی، مجلات فرهنگی، کتابخانه صوتی، بخش حوادث و وقایع، بخش زن و کودک و معرفی شهرهای اسلامی. زبان: عربی، اردو، انگلیسی.

5.مؤسسه دارالحدیث www.hadith.net

پایگاه تخصصی ویژه احادیث اهل بیت، منابع حدیثی شیعه، پژوهش های حدیثی، دانستنی هایی از احادیث و دارای بخش پرسش و پاسخ در مورد احادیث. زبان: فارسی، عربی، اردو، انگلیسی، فرانسوی.

6.پایگاه مجمع جهانی اهل بیت (ع) www.ahl-ul-bayt.org

معرفی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، انتشارات مجمع، آثار هنری (تابلو) درباره ثقلین، ارائه گزارش فعالیت های این مرکز درباره فقه شیعی و دارای بخش مجلات و کتابخانه. زبان: فارسی، عربی، ترکی، انگلیسی، اسپانیایی.

7.پایگاه امام علی(ع) www.imamalinet.net

اندیشه امام علی(ع)، سیره امام علی(ع)، شیعه امام علی(ع)، نهج البلاغه با سه ترجمه و یک شرح، الغدیر، کتابخانه، امام علی(ع) در قرآن و سنت، امام علی(ع) از منظر دیگران و فضایل امام علی(ع). زبان: فارسی، عربی، انگلیسی.

8.پایگاه الکوثر www.alkawthar.com

کتابخانه (مجموعه ای از کتاب های اسلامی)، درباره اهل بیت(ع)، معرفی علما و بزرگان، معرفی حوزه علمیه به همراه بعضی دروس آن، مباحث فقهی به صورت موضوعی، تصاویری از علما و اماکن مقدس. زبان: عربی.

9.پایگاه عقاید www.aqaed.com

کتابخانه صوتی، جلسات عقایدی، تعداد زیادی کتب عقایدی، کتاب هایی در رد شبهات، پاسخ به پرسش های عقایدی، مناظرات، کتاب هایی درباره اهل بیت، شیعه در کشورهای مختلف دنیا. زبان: عربی.

10.شبکه بلاغ www.balagh.net

قران، اهل بیت، کلام و اعتقادات، فقه و احکام، نظام سیاسی اسلام، مقالات، کودک و نوجوان. زبان: فارسی، انگلیسی.

11.پایگاه شیعه www.shia.org

اطلاعاتی در زمینه اسلام، چهارده معصوم(ع)، معرفی بعضی شخصیت های دینی، متن و ترجمه بعضی از دعاهای روز و هفته، مقالات اسلامی و ارائه ترجمه منابع متنی اسلامی مانند: قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه. زبان: انگلیسی.

12.شبکه الامام http://al-imam.net

ادعیه و زیارات، مجموعه ای از تصاویر، تقویم اسلامی، اشعار اسلامی، اهل بیت، اشعار اسلامی، معجزات اسلامی به همراه تصاویر و سخنرانی های اسلامی.

زبان: عربی، انگلیسی.

13.آستان قدس رضوی www.aqrazavi.org

زندگی نامه مختصر حضرت امام رضا(ع) و معرفی مفصل حرم مطهر رضوی، و آستان قدس و کلیه اماکن وابسته به آن. زبان: فارسی.

14.پایگاه اسلام ناب www.islam-pure.de

زندگی نامه و تألیفات و مطالب گوناگون درباره آیت الله خامنه ای، معرفی مراکز دیگر. زبان: انگلیسی.

15.پایگاه فدک www.fadak.org

اهل البیت(ع)، قرآن، شبهات و رد آن ها، ادعیه و زیارات، علما و بزرگان. زبان: عربی. حضور پایگاه های مزبور در فضای جهانی اینترنت، در ارائه و عرضه اسلام بسیار مؤثر است؛ اما این پایگاه ها هم به لحاظ کمیت و هم از حیث کیفیت برای مقابله با پایگاه های متخاصم و ضد دین کافی نیستند؛ هم باید بر تعداد آن ها و هم به لحاظ محتوا بر غنای آن ها افزود.

راه کارهای مقابله با هجمه تبلیغاتی در اینترنت

در بستر فناوری امروز، رسانه ها به قدری توسعه یافته اند که به گفته الوین تافلر در کتاب موج سوم، انقلاب اطلاعاتی رخ داده و اطلاعات از هر طرف ما را احاطه کرده است. از این رو، جوامع روز به روز به سمت اطلاعاتی شدن پیش می روند. در این موج اطلاعات اگر نتوانیم تولید اطلاعات داشته باشیم، نه تنها عقب افتاده ایم، بلکه محکوم به تقلید و پیروی از دیگران می شویم. این مسأله در بینش و زندگی افراد که با توجه به فرهنگ ما بینش دینی است، تأثیر می گذارد. اگر نتوانیم تولید اطلاعات پاک برای مخاطبان رسانه ها داشته باشیم، قطعاً مخاطبان جذب اطلاعات باطلی می شوند که به لباس پاک درآمده است. برای مقابله با این سیل تهاجم ها و تخریب ها باید به طور منطقی و هوشمندانه راهکاری اندیشید. در اینجا رهیافت هایی چند ارائه می شود:

ایجاد پایگاه های تخصصی در باره اسلام به همه زبان های زنده دنیا؛ به گونه ای که در گستره های وسیع اسلام به شکل تخصصی و خاص مطلب ارائه کنند تا جویندگان مسائل دینی به پاسخ پرسش های مهم خود در زمینه اسلام دست یابند.

ایجاد پایگاه هایی که تمام اصول طراحی در آن رعایت شده باشد(به اصطلاح کاربر پسند باشد)؛ به عبارت دیگر، پایگاه های اسلامی باید به مسأله جذابیت های بصری در طراحی پایگاه های خود توجه داشته باشند تا بتوانند کاربران را در نگاه اول جذب کنند و آن گاه با ارائه محتوایی دلپذیرتر، آن ها را مدت زمان بیشتری در پایگاه نگهدارند. کاربردپذیری را در پایگاه های اسلامی افزایش دهند تا بتوانند کاربران را که نقش بسیار مهمی در پویایی یک پایگاه دارند، از نظر سهولت استفاده به خود جذب کنند. در درج محتوای پایگاه ها بسیار دقیق باشند و بکوشند مطالب را به شکل تعاملی ارائه کنند.

پایگاه هایی به شکل شبکه های اجتماعی اینترنتی ایجاد کنند و بکوشند تالار گفتگویی برای همه مخاطبان- چه موافق دین و چه مخالف آن-ایجاد کنند تا در فضای گفتگو و مباحثه به پرسش ها و شبهات پاسخ مناسب و درخور داده شود؛ چنانکه خداوند در آیه: «ادْعُ إِلی سَبِیلِ رَبِّک بِالحْکمَهِ وَ الْمَوْعِظَهِ الحْسَنَهِ وَ جَدِلْهُم بِالَّتی هِی أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّک هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِیلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِین.»(نحل/125) به این مطلب امر کرده است. از این رو، برای این که بتوانیم در جهان پرآشوب اینترنت که مملو از آرای مادیگرایانه و ضد انسانی است و بشر را به سوی مسخ شدگی می راند، اندیشه ناب اسلامی را ترویج دهیم و به رسالت تبلیغ دین خود کمک کنیم، باید با آگاهی از فناوری های نوین کار در دنیای سایبر، وارد عرصه نبرد با مهاجمان به عقیده و باور مردم شویم و به دین خدا یاری رسانیم. قرآن کریم می فرماید: «یأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِن تَنصُرُواْ اللَّهَ ینصُرْکمْ وَ یثَبِّتْ أَقْدَامَکم.»(محمد/7)

در این روزگار برای تبلیغ و گسترش باورهای انسان ساز اسلامی نیازی به مهاجرت های طولانی و صرف زمان نیست؛ بلکه می توان بدون طی مسیر به دور افتاده ترین مناطق دنیا پیام خود را منتقل کرد. ایجاد وبلاگ ها به منزله منابر مجازی، استفاده از امکانات چندرسانهای برای آموزش فرایض دینی، امکان تهیه کتب الکترونیکی در زمینه امور اعتقادی و عرضه آن در اینترنت، ایجاد نرم افزارهای اسلامی برای استفاده در گوشی های تلفن همراه، از جمله کارهایی است که میتوان برای مقابله با هجوم فرهنگ ها و عقاید منحرف انجام داد.

پی نوشت ها:

[1] http:\\www.hotwire.com\archive.

[2] این بخش با کمی تصرف و تلخیص از پایگاه http://www.mgtsolution.com/olib/476314662.aspx آورده شده، تاریخ دسترسی< 22/ 11/ 2009 >.

[3] George Barna رئیس گروه بارنا و از محققان و متخصصان برجسته نظرسنجی است.

[4] http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1693432, < 22/11/2009>تاریخ دسترسی

[5] Online Worship.

[6] جهانگیری سهروردی، یحیی، «مسجد مجازی، تحول و نوآوری در مسیر ایران در سال 1404»، ره آورد نور، ش 23، پیاپی 40، تابستان 1387.

[7] از میان این پایگاه ها می توان به این نمونه ها اشاره کرد: Muslim Directory http.

http.The United Reform Church

www.adherent.com

www.fontbonne.edu/libserv/fgic/contents.htm

www/clas.ufl/edu/users/gthursby/rel