فلوراید؛ تیغ دولبه

فلوراید، یکی از عناصر معدنی موجود در طبیعت است که در صورت رسیدن مقدار مجاز آن به بدن انسان از محیط، می تواند در امر پیشگیری و کنترل پوسیدگی دندان بسیار مؤثر باشد. همچنین دریافت اضافی آن نیز عوارضی به دنبال خواهد داشت.

فلوراید چیست؟
 

یکی از عناصر موجود در طبیعت است که در محیط به صورت یون فلوراید باقی نمانده و به صورت فلورین یافت می شود. بی تردید، فلوراید یکی از عوامل بسیار مهم در کنترل و پیشگیری از پوسیدگی دندان، هم در کودکان و هم در نوجوانان بوده است. مطالعات وسیع، نشان داده است که خواص ضد پوسیدگی فلوراید به روش های مختلف اعمال می گردد:
1- افزایش مقاومت نسج دندان به پوسیدگی
2- کاهش پتانسیل پوسیدگی زایی پلاک دندان

منابع فلوراید در طبیعت کدام است؟
 

مهمترین منبع دریافتی فلوراید به بدن انسان از آب آشامیدنی است. میزان استاندارد آن 1P.P.M می باشد که متأسفانه در آب اصفهان کمتر از این میزان یافت می شود.
چای تازه دم در صورتی که در قوری چینی تهیه شود، حاوی فلوراید می باشد. بادمجان و غذاهای دریایی از دیگر منابع مهم حاوی فلوراید هستند.

چگونه از فلوراید استفاده کنیم؟
 

بطور کلی دو روش استفاده از فلوراید وجود دارد:
روش سیستمیک - روش موضعی.

روش سیستمیک:
 

1-فلوراید آب آشامیدنی، مناسب ترین و ایده آل ترین روش پیشگیری از پوسیدگی می باشد. میزان اپتیمم آن برای کاهش پوسیدگی 0/7 تا 1/2 P.P.M (برحسب آب و هوای منطقه) است. در نواحی گرم، مقدار مصرف روزانه ی آب نوشیدنی بالاتر بوده و بطور طبیعی فلوراید آن باید پایین تر باشد و برعکس. مقادیر بالاتر فلوراید آب، دندان ها را بدشکل می سازد و آب این گونه مناطق باید دفلوریده شود. در مناطقی که فلوراید آنها کمتر از میزان اپتیمم است، ساکنان آن باید مکمل فلوراید دریافت نمایند.
2- مکمل فلوراید. به شکل قرص و قطره می باشد و فقط برای کودکانی که غلظت فلوراید آب آشامیدنی آنها کمتر از حد مجاز می باشد و با توجه به سن کودک، تحت نظر دندانپزشک تجویز می گردد.

روش موضعی:
 

1- فلورایدتراپی توسط دندانپزشک. او محلول دهان شویه، ژل یا وارنیش های تغلیظ شده فلوراید را بر اساس ریسک و شدت پوسیدگی به کار می برد. فلورایدتراپی حرفه ای درافراد فاقد پوسیدگی و یا دارای پوسیدگی خفیف، هر 6 ماه یک بار انجام شده و در پوسیدگی های متوسط و شدید، فواصل مصرف آن کمتر می باشد. پس از فلورایدتراپی به مدت 30 دقیقه نباید به کودک اجازه خوردن و نوشیدن داده شود.
2- فلورایدی که توسط خود بیمار استفاده می شود؛ شامل خمیردندانهای حاوی فلوراید و دهان شویه های فلوراید می باشد.

خمیردندان های حاوی فلوراید:
 

بی شک شایعترین و وسیع ترین روش استفاده از فلوراید موضعی، خمیر دندان می باشد. توصیه می شود در کودکان بالای 3 سال از اینگونه خمیردندان ها استفاده شود در کودکان زیر 6 سال بایستی با نظارت والدین و با احتیاط مصرف شود. (به اندازه یک نخود).

دهان شویه های فلوراید:
 

مصرف این دهان شویه ها برای کودکان زیر 6 سال، به علت عدم توانایی در کنترل بلع، توصیه نمی شود، مگر اینکه استفاده ی سیستمیک فلوراید مورد نظر باشد. استفاده از دهان شویه ها در موارد پوسیدگی های متوسط و یا برای افراد با ریسک بالای پوسیدگی توصیه می گردد. در بیشتر مطالعات، دهان شویه 0/2 درصد سدیم فلوراید به شکل هفتگی و0/05 درصد سدیم فلوراید به صورت روزانه (قبل از خواب و پس از مسواک زدن دندانها) توصیه می گردد.

عوارض جانبی فلوراید:
 

استفاده از میزان بالای فلوراید به شکل سیستمیک، مشابه هر داروی دیگری عوارضی را در پی خواهد داشت. به ویژه در کودکان، مصرف سیستمیک فلوراید باید با احتیاط باشد.

علائم مسمومیت حاد با فلوراید:
 

تهوع، استفراغ و درد شکم می باشد.

مسمومیت مزمن با فلوراید (فلوروزیس دندانی):
 

عبارت است از جذب مقادیر اضافی فلوراید درطی یک دوره طولانی در زمان تکامل دندان ها.
عامل اصلی آن، مصرف آب آشامیدنی حاوی مقادیر بالای فلوراید در نوزادان و کودکان طی 6 سال اول زندگی است.

در خفیف ترین شکل فلوروزیس: خال یا لکه های کوچک سفید مات روی مینای دندان ها دیده شده و با شدت گرفتن آن، لکه ها قهوه ای شده و به تدریج فرورفتگی ایجاد می شود.
 

منبع: نشریه پیام پزشک، شماره 55..