دیابتی‌ها باید سالی دو بار آزمایش A1C بدهند
گفتگو با دکتر مجتبی ملک، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم
تقریبا همه کسانی که با دیابت و مشکلات ناشی از آن سر و کار دارند، می‌دانند آزمایش قند خون چه کمک بزرگی به این بیماران می‌کند. این آزمایش که تا چند سال پیش فقط در آزمایشگاه‌ها صورت می‌گرفت، این روزها خیلی ساده و با استفاده از یک دستگاه کنترل‌کننده قند خون (گلوکومتر) و یک قطره خون امکان‌پذیر است. اما آزمایشهای مربوط به قند خون نیز پیشرفت‌های زیادی کرده و یکی از این آزمایشهای نسبتا جدید، آزمایشی موسوم به هموگلوبین A1C است که به سرعت در حال فراگیر شدن بوده و به طور مشخصی کار پزشکان و بیماران را ساده‌تر کرده است. برای آشنایی با این آزمایش، به سراغ دکتر مجتبی ملک، فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم رفته‌ایم تا با این آزمایش بیشتر آشنا شویم.
آقای دکتر! آزمایشهای ساده قند خون که برای دیابتی‌ها انجام می‌شود، چه آزمایش‌هایی هستند؟
در حال حاضر، بیماران برای اندازه‌گیری قند خون یا به آزمایشگاه مراجعه می‌کنند یا از دستگاه‌های خانگی (گلوکومتر) برای اندازه‌گیری قند خون استفاده می‌کنند. روشهای آزمایشگاهی برای اندازه‌گیری قند خون دقیق‌تر از گلوکومتر است و بیماران هر چند وقت یک‌بار باید قند خون خود را در آزمایشگاه اندازه‌گیری کرده و صحت گلوکومتر را کنترل کنند. البته گلوکومتر برای مصارف خانگی وکنترل منظم قند در منزل، به‌خصوص تشخیص افت قند خون، بسیار مناسب است و در اختیار داشتن آن برای بیماران دیابتی (به خصوص، بیمارانی که انسولین دریافت می‌کنند) ضروری است. باید توجه داشت که به علت تفاوت تکنیکی روشهای آزمایشگاهی با گلوکومتر ممکن است اختلاف حدود 15 تا 20 درصدی در قند هم‌زمان با این دو روش دیده شود؛ مثلا قند خون گزارش شده 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر توسط آزمایشگاه ممکن است با گلوکومتر 115 گزارش شود.
آزمایش هموگلوبین A1C به زبان ساده چه آزمایشی است؟
بخشی از قند خون ما در بدن به هموگلوبین وصل می‌شود که میزان آن قابل اندازه‌گیری است. در حقیقت، «ای‌وان‌سی» روشی است که درصد هموگلوبین پیوندشده به قند را نشان می‌دهد. از آنجایی که طول عمر گلبول‌های قرمز حدود 2 تا 3 ماه است با اندازه‌گیری «ای‌وان‌سی» می‌توان وضیت کنترل قند را در 3ماه گذشته نشان داد. در بیماران دیابتی توصیه می‌شود که «ای‌وان‌سی» کمتر از 7 درصد و ترجیحا کمتر از 5/6 درصد نگهداری شود. هر چه‌قدر «ای‌وان‌سی» بیمار کمتر باشد، نشانگر کنترل بهتر و وضیت مطلوب‌تر در 3 ماه گذشته است.
آیا این آزمایش می‌تواند جایگزین قند خون ناشتا شود؟
همان‌طور که در بالا توضیح داده شد، قند خون ناشتا صرفا بیانگر وضعیت بیمار در آن روز است در حالی که «ای‌وان‌سی» نمایانگر وضعیت کنترل قند در 3ماه گذشته است؛ لذا اگرچه کنترل قند خون ناشتا برای رسیدن به «ای‌وان‌سی» مطلوب ضروری است ولی کافی نیست و بیماران سالانه باید 2 تا 4 بار جهت اطلاع از وضعیت کلی کنترل قند خون، «ای‌وان‌سی» را اندازه‌گیری کنند. اما برای تشخیص دیابت تاکنون از قند ناشتا یا قند دو ساعت بعد از مصرف 75 گرم گلوگز (که توسط آزمایشگاه به بیمار داده می‌شود) استفاده می‌شده؛ به طوری که دوبار قند خون ناشتای مساوی یا بالاتر از 126 یا قند دو ساعت بعد از مصرف 75 گرم گلوگز مساوی یا بالاتر از 200 دیابت اطلاق می‌شد. به تازگی «ای‌وان‌سی» بیشتر یا مساوی 5/6 درصد به عنوان معیار جدید دیابت اعلام شده است. به این مفهوم، «ای‌وان‌سی» برای تشخیص دیابت می‌تواند به عنوان جایگزین قند ناشتا به کار رود. اگرچه با توجه به سادگی و ارزانی اندازه‌گیری قند خون ناشتا همچنان روش اول توصیه شده برای تشخیص دیابت است.
تفاوت جواب‌های آزمایشگاهی این آزمایش در چیست؟ منظورم این است که جواب کاذب در چه مواردی روی می‌دهد؟
«ای‌وان‌سی» با روشهای مختلف و توسط کیت‌های مختلف اندازه‌گیری می‌شود که با توجه به اینکه از نظر تکنیکی اندازه‌گیری آن دشوار است، عوامل فوق باعث تفاوت در جواب‌ها می‌شود.
کیفیت آزمایشگاه هم در جوابی که می‌گیریم، تاثیر دارد؟
متاسفانه بله. آزمایشگاه‌های مختلف با توجه به این که از کدام روش اندازه‌گیری با چه تجهیزات و مواد اولیه‌ای استفاده می‌کنند و با توجه به توان نیروی انسانی‌شان با یکدیگر متفاوت‌اند.
آیا برای این آزمایش هم باید ناشتا باشیم؟
برای اندازه‌گیری «ای‌وان‌سی» به تنهایی نیاز به ناشتا بودن نیست ولی چنانچه همراه با قند خون ناشتا درخواست شود باید بیمار ناشتا باشد.
مقادیر ایده‌ال «ای‌وان‌سی» چیست؟
ای‌وان‌سی کمتر از 6/5 درصد، طبیعی است. بین 7/5 تا 4/6 درصد، در مرحله قبل از دیابت است و بالای 5/6 درصد یا بیشتر دیابت اطلاق می‌شود. ولی همان‌طور که اشاره کردم، در بیماران دیابتی توصیه می‌شود که «ای‌وان‌سی» کمتر از 7 درصد و ترجیحا کمتر از 5/6 درصد باشد. هر‌چه‌قدر «ای‌وان‌سی» بیمار کمتر باشد، نشانگر کنترل بهتر و وضیت مطلوب‌تر در 3ماه گذشته است.
منبع: http://salamat.com
ae
