غیبت مهدوی
حضرت سیدالشهدا علیه السلام در مورد عصر غیبت سال ها قبل از تولد حضرت مهدی علیه السلام فرمود:
«قائِمُ هذِهِ الْامَّةِ هُوَ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدی وَ هُوَ صاحِبُ الْغَیبَةِ وَهُوَ الَّذی یقْسَمُ میراثُهُ وَ هُوَ حَی»؛ [1]
قائم آل محمد صلی الله علیه و آله در میان امت اسلام، نهمین فرزند من است. او دارای غیبت است و میراثش در حالی که زنده است تقسیم خواهد شد.
امام حسین علیه السلام حتی به جریان غیبت صغری و کبری نیز اشاره کرده و یاد آور می شود که:
«لِصاحِبِ هذاالْامْرِ غَیبَتانِ احْداهُما تَطُولُ حَتَّی یقُولَ بَعْضُهُمْ: ماتَ، وَ بَعْضُهُمْ: قُتِلَ وَ بَعْضُهُمْ: ذَهَبَ. وَلا یطَّلِعُ عَلی مَوْضِعِهِ احَدٌ مِنْ وَلی وَلا غَیرِهِ الَّا الْمَولی الَّذی یلی امْرَهُ»؛ [2]
حضرت صاحب الامر مهدی موعود (عج) دو نوع غیبت خواهد داشت؛ یکی از آنها طولانی خواهد بود، به طوری که بعضی می گویند او از دنیا رفته است و بعضی دیگر می گویند کشته شده و عده ای نیز می گویند او قیام کرده و رفته است. امّا هیچ کس از دوست و دشمن به جای او اطلاع نخواهد یافت، مگر کارگزاران ویژه اش که مأمور اجرای فرامین آن بزرگوار هستند.
منزلت منتظران ظهور
امام حسین علیه السلام بعد از آنکه از غیبت طولانی آن گرامی پرده برداشته و از حضور نامحسوس حضرت مهدی (عج) در میان امت اسلام خبر می دهد، به مقام و منزلت منتظران راستین ظهور مهدی علیه السلام اشاره کرده و می فرماید:
از ما اهل بیت علیهم السلام دوازده نفر برای جانشینی رسول خدا صلی الله علیه و آله تربیت و هدایت شده ایم که اول آنان امیرمؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام است و آخرشان نهمین فرزند من، پیشوایی است که در راه حق قیام خواهد کرد. خداوند متعال به برکت وجود او زمین را بعد اینکه از مرده است زنده خواهد کرد و به دست توانای او برتری دین حق را بر تمامی آیین های موجود آشکار خواهد ساخت، گرچه مشرکان و مخالفان نخواهند.
در عصر غیبت او عده ای از دین اسلام فاصله گرفته و خارج می شوند و در همان عصر غیبت، گروهی دیگر بر اعتقادات راسخ خود ثابت و استوار می مانند و مورد شماتت و آزار قرار می گیرند. به آنان گفته می شود که: پس این وعده ظهور کی محقق خواهد شد اگر شما راست می گویید؟![3] آگاه باشید کسانی که در آن زمان بر آزارها و تکذیب مخالفان صبر کنند و در انتظار ظهور منجی عالم بشریت با تحمل رنج ها و مشقت ها اصرار ورزند، پاداش آنان همانند رزمندگان صدر اسلام است که در دفاع از اسلام به فرمان رسول خدا صلی الله علیه و آله به نبرد پرداخته اند.[4]
قطعی بودن ظهور
امام حسین علیه السلام برای آنکه به کسی شک و شبهه ایجاد نشود و طولانی بودن غیبت موجبات یأس و ناامیدی افراد را فراهم نیاورد، بر قطعی بودن ظهور مهدی علیه السلام تأکید کرده و با کمال قاطعیت فرمود:
«لَوْ لَمْ یبْقِ مِنَ الدُّنْیا الَّا یوْمٌ واحدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ ذلِک الْیوْمَ حَتَّی یخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلدی، فَیمْلَأُها عَدْلًا وَ قِسْطاً کما مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً، کذلِک سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّه یقُولُ»؛
اگر از عمر دنیا حتی یک روز هم باقی نماند، خداوند آن روز را آنقدر طولانی می کند تا مردی از فرزندانم ظهور نماید و دنیا را از عدل و داد پرکند؛ همان طوری که از ظلم و ستم و ناعدالتی پر خواهد شد. من از رسول خدا صلی الله علیه و آله این گونه شنیده ام. [5]
عشق به مهدی علیه السلام
روزی در محضر امام حسین علیه السلام از وجود مقدس حضرت ولی عصر علیه السلام سخن به میان آمد و از آن حضرت سؤال شد که آیا حضرت مهدی علیه السلام هم اکنون متولد شده است یا نه؟!
حضرت اباعبداللَّه علیه السلام فرمود:
«لا وَلَوْ ادْرَکتُهُ لَخَدَمْتُهُ ایامَ حَیاتی»؛
نه خیر هنوز متولد نشده است اگر من به حضورش می رسیدم تمام عمرم را به او خدمت می کردم.[6]
شور و نشاط مهدی علیه السلام
امام حسین علیه السلام در خبر دیگری در موضوع مهدویت به نشاط و شادابی امام زمان علیه السلام اشاره کرده و فرمود:
وقتی که امام زمان علیه السلام ظهور کند عدّه ای او را نمی شناسند، زیرا آن بزرگوار به صورت جوانی شاداب و توانا ظهور می کند و جوانی آن حضرت بعد از قرن ها نوعی آزمایش مردم می باشد؛ چرا که آنان به انتظار شخصی که سال های زیادی عمر کرده می باشند. [7]
ساده زیستی و قیام مقتدرانه
آنچه از اخبار و روایات بر می آید امام زمان علیه السلام به عنوان آخرین ذخیره الهی با اقتدار کامل قیام کرده و در مقابل ستمگران، زورگویان و مستکبران عالم به جهاد مسلحانه و مبارزه بی امان خواهد پرداخت؛ و تا برقراری قسط و عدل، احقاق حقوق محرومان مستضعفان و اجرای کامل دستورات الهی به مبارزه خود ادامه خواهد داد. امام حسین علیه السلام از این رویداد عظیم این گونه خبر می دهد:
«اذا خَرَجَ الْمَهْدی لَمْ یکنْ بَینَهُ وَ بَینَ الْعَرَبِ وَ قُرَیشٍ الَّا السَّیفِ وَما یسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوج الْمَهْدی؟! وَاللَّه ما لِباسُهُ الَّا الْغَلیظُ وَلا طَعامُهُ الَّا الشَّعیرُ وَ ماهو الَّا السَّیفِ وَالْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّیفِ»؛
آنگاه که مهدی (عج) ظهور نماید میان او و قوم عرب و قبیله قریش به جز شمشیر حاکمی نخواهد بود؛ چرا برای خروج مهدی علیه السلام عجله می کنید؟ به خدا قسم او لباس خشن پوشیده و غذایش نان جو خواهد بود. آن حضرت با شمشیر جهاد می کند و مرگ نیز در پرتو شمشیر است.[8] [یعنی پیروان او با ساده زیستی و مبارزه و مرگ همراه خواهند بود.]
امام حسین علیه السلام از مدت مبارزه و جهاد آن حضرت نیز خبر داده و به عیسی خشّاب که از حضرت مهدی علیه السلام می پرسید، چنین پاسخ داد:
«صاحِبُ الْامْرِ الطَّریدُ الشَّریدْ الْمَوْتُورُ بِابیهِ الْمُکنّی بِعَمِّةِ یضَعُ سَیفَهُ عَلی عاتِقِهِ ثَمانیةَ اشْهُرٍ»؛
حضرت مهدی (عج) پنهانی زندگی کرده و بعد از ظهور به خونخواهی پدرش قیام می کند و با کنیه عمویش خوانده می شود. شمشیرش را هشت ماه تمام بر دوش دارد.[9]
عصاره پیامبران الهی
بدون تردید وجود حضرت مهدی (عج) که جانشین پیامبران الهی و آخرین حجت خداوند متعال بر مردم جهان است، جامع فضائل و کمالات و خصوصیات رسولان خداوند و اولیاء حضرت حق است.
سالار شهیدان در گفتاری راهگشا به این نکته پرداخته و ویژگی های معنوی حضرت مهدی (عج) را بر می شمارد و می فرماید:
قائم آل محمد صلی الله علیه و آله میراث دار خصلت هایی از انبیاء بزرگ الهی است. از حضرت نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و ایوب و از حضرت محمد صلی الله علیه و آله اوصافی را در خود دارد.
طول عمر آن حضرت همانند طول عمر حضرت نوح است.
پنهانی بودن ولادت و دور ماندن از مردم شیوه ای است که از حضرت ابراهیم برایش به یادگار مانده است.
در خوف و ترس از جبّاران و غایب بودن طولانی از پیروان خود، شبیه حضرت موسی علیه السلام است.
سخنان پراکنده و مختلف مردم در عصر غیبت شبیه گفتگوهای آنان در مورد عیسی علیه السلام است.
فرج و پیروزی حضرت مهدی (عج) بعد از انواع ناملایمات و گرفتاری ها همانند ماجرای حضرت ایوب است.
امّا ویژگی آن حضرت از رسول خدا صلی الله علیه و آله قیام با شمشیر و تسلط بر دشمنان اسلام می باشد. [10] امام حسین علیه السلام در گفتار دیگری شباهت امام زمان (عج) را به رسول اکرم صلی الله علیه و آله این گونه بیان نمود:
حضرت مهدی (عج) روی زمین را بعد از آنکه مملوّ از ظلم و جور شد، پر از عدل و داد خواهد کرد و قیام او وقتی است که مدتی از عصر امامان قبل از او گذشته باشد.
همان طوری که رسول خدا صلی الله علیه و آله بعد از فاصله طولانی از عصر پیامبران پیشین به رسالت مبعوث گردید.[11]
عدالت مهدی علیه السلام
عدالت و دادگستری حکومت مهدوی از موضوعاتی است که همواره در مورد آن گفتگو می شود. این موضوع آن چنان قطعی و جا افتاده است که کسی در مورد ایجاد عدل و داد توسط آن بزرگوار ذره ای تردید و شبهه در خود راه نمی دهد و هر کسی بنابر اعتقاد خود به آن یگانه منجی بشریت و حکومت دادگسترش چشم دوخته و تمام مظلومان و محرومان عالم برای ظهورش لحظه شماری می کنند.
حضرت ابا عبداللَّه علیه السلام نیز در مورد عدالت مهدوی سخنانی دارد که با هم می خوانیم:
1- وقتی از امام حسین علیه السلام در مورد حضرت صاحب الزمان علیه السلام پرسیدند، آن حضرت فرمود:
«السَّابِعُ مِنْ وُلْدِ ابْنی مُحَمَّدِ بْنِ عَلی وَهُوَ الْحُجَّةُ بنُ الْحَسَنَ بْنِ عَلی بْنِ مُحَمِدِ بْنِ عَلی بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَدِ بْنِ عَلی ابْنی وَ هُوَ الَّذی یغیبُ مُدَّةً طَویلَةٍ ثُمَّ یظْهَرُ وَ یمْلَأُ الْارْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً»؛
او هفتمین پسر از نسل پسرم محمد بن علی است. او حجت خداوند و فرزند حسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی پسرم می باشد. او همان پیشوایی است که زمان طولانی غائب خواهد بود آنگاه ظاهر شده و زمین را بعد از گسترش ظلم و جور با عدالت پر خواهد کرد.[12]
2- قلع و قمع ستمگران و انتقام از ظالمان از مهم ترین برنامه های حضرت مهدی علیه السلام جهت گسترش عدل و داد در جامعه می باشد، به همین جهت امام حسین علیه السلام فرمود:
«یظْهِرُ اللَّهُ قائِمَنا فَینْتَقِمُ مِنَ الظَّالِمینَ»؛
قائم ما قیام می کند و از ستمگران انتقام می گیرد.[13]
رفاه و امنیت مهدوی
از خبرهای نوید بخش و سرور آفرین در گزارش ها و پیشگویی های احادیث در موضوع مهدویت، گسترش امنیت و رفاه عمومی در پرتو حکومت عادلانه امام زمان علیه السلام است. در روایات و دعاها به این نکته تأکید فراوان شده است؛ رفع فقرو محرومیت، ریشه کنی انواع بیماری ها و گرفتاری های مردم، افزایش امنیت و آسایش و آرامش تمام اقشار جامعه از جمله دستاوردهای حکومت عدل مهدوی خواهد بود.
وضع اقتصادی آن چنان بهبود می یابد که افراد نه تنها دغدغه مالی نخواهند داشت، بلکه برای بخشش و احسان اموال خود در راه خدا، مستحق و فقیری را نخواهد یافت. امام حسین علیه السلام دراین زمینه می فرماید:
«تَواصَلُوا وَتَبارُّوا، فَوَالَّذی فَلَقَ الْحَبَّةَ وَبَرَأَ النَّسَمَةَ، لَیأتینَّ عَلَیکمْ وَقْتٌ لا یجِدُ احَدُکمْ لِدینارِهِ وَلا لِدِرْهَمِهِ مَوْضِعَاً»؛
صله رحم کنید و به همدیگر نیکی نمایید قسم به خدایی که دانه را شکافت و موجودات را آفرید، برای شما عصری فرا می رسد که مردم آنچنان بی نیاز می شوند که کسی برای دینار و درهم خود جایی برای احسان و بخشش نمی یابد.[14]
حضرت اباعبداللَّه علیه السلام عضر ظهور را آن چنان زیبا و دوست داشتنی توصیف می کند که مردم به تمام نیکی ها و فضائل دست می یابند و تمام برنامه های اسلامی به طور کامل عملی شده و زشتی ها از میان می رود.
آن حضرت فرمود:
عصری که انتظارش را می کشید محقق نمی شود، تا اینکه عده ای از شما از عده دیگر به شدت متنفر شود. برخی از شما علیه برخی دیگر گواهی دهد و یکدیگر را مورد لعن و نفرین قرار دهید.
از امام حسین علیه السلام سؤال شد پس از ظهور چگونه خواهد بود، ایشان چنین پاسخ دادند:
تمام خیر و نیکی و زیبایی ها در آن زمان است. قائم ما قیام می کند و همه زشتی ها، فسادها، ناعدالتی ها، و اعمال ضد انسانی را ریشه کن می سازد.[15] در نهایت حضرت اباعبداللَّه علیه السلام از مدت حکومت مهدی علیه السلام خبر داده و فرمود:
«یمْلِک الْمَهْدِی علیه السلام تِسْعَةَ عَشَرَ سَنَةً وَاشْهُراً»؛
حکومت حضرت مهدی علیه السلام به مدت نوزده سال و چند ماه طول خواهد کشید. [16]
زندگی در عصر ظهور
از مواردی که امام حسین علیه السلام از علم و دانش بی کران خود بهره گرفت در صبح عاشورا بود. آن بزرگوار بعد از آنکه پندها، موعظه ها و اتمام حجت های خود را برای مردم بیان نمود، از رجعت دوباره خویش به دنیا خبر داد.
امام باقر علیه السلام در این زمینه می فرماید:
حضرت سید الشهدا علیه السلام قبل از شهادت خود خطاب به یارانش حدیثی را از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرد و فرمود:
روزی جدم به من فرمود: پسرم! تو در آینده نزدیک به سوی عراق سفر می کنی.
عراق سرزمینی است که پیامبران و جانشینان پیامبران از آنجا دیدار کرده اند. آن منطقه را عمورا می گویند.
تو در آنجا شهید خواهی شد و به همراه تو گروهی از یارانت که [از شوق شهادت و لذت ملاقات پروردگار] درد و رنج سلاح های جنگی را احساس نمی کنند، به شهادت می رسند.
رسول خدا صلی الله علیه و آله بعد از نقل حدیث به تلاوت آیه ای از قرآن پرداخت که:
«قُلْنا یا نارُ کونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْراهِیمَ»؛ [17]
به آتش گفتیم که برای ابراهیم سرد و سلامت باش!
ای حسین! آتش جنگ در راه اسلام نیز برای تو و هم رزمانت سرد و سلامت خواهد بود.
امام حسین علیه السلام پس از نقل سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله از آینده جهان خبر داده و فرمود:
به خدا قسم، اگر ما را بکشند ما به حضور پیامبرمان باز می گردیم و هر قدر خدا بخواهد در آن عالم می مانیم. سپس من اولین نفری هستم که زمین شکافته می شود و به همراه امیرمؤمنان علیه السلام و همزمان با قیام قائم آل محمد صلی الله علیه و آله و زندگی دوباره رسول خدا صلی الله علیه و آله به جهان باز می گردم. در آن هنگام گروهی از نیروهای آسمانی که برای اولین بار به زمین نازل می شوند برای یاری من خواهند آمد.
جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و گروهی از فرشتگان نیز به همراه آنان خواهند بود.
وجود مقدس حضرت محمد صلی الله علیه و آله و پدرم علی علیه السلام و من و برادرم و تمامی افرادی را که خداوند برای آنان منت گذاشته در حالی که سوار بر مرکب هایی از نور هستند که تا آن موقع کسی نظیرش را مشاهده نکرده به زمین نازل می شوند. در آن حال حضرت محمد صلی الله علیه و آله پرچم خود را برافراشته و به همراه شمشیرش به قائم آل محمد صلی الله علیه و آله می دهد.
بعد از آن تا زمانی که خدا بخواهد ما در روی زمین زندگی خواهیم کرد در آن زمان خداوند از مسجد کوفه چشمه ای از روغن و چشمه ای از شیر و چشمه ای از آب جاری خواهد کرد.
امیرمؤمنان علی علیه السلام شمشیر رسول خدا صلی الله علیه و آله را به من سپرده و مرا به سوی شرق و غرب می فرستد و هیچ دشمنی به سوی من نمی آید، مگر اینکه خونش را می ریزم و هیچ بت را رها نمی کنم، مگر اینکه آن را به آتش می کشم و سپس به سوی هند رفته و آن ناحیه را فتح خواهم کرد.
حضرت دانیال و حضرت یونس علیهما السلام به نزد امیر مؤمنان علی علیه السلام آمده و می گویند: خدا و رسول خدا راست گفته اند. خداوند آن دو پیامبر را به همراه هفتاد مرد به سوی بصره می فرستد که آنان دشمنان حق را سرکوب می کنند و گروهی را خداوند مأمور می کند تا ناحیه روم را فتح کنند. سپس من تمام جنبدگان حرام گوشت را از بین می برم تا در روی زمین فقط موجودات حلال گوشت و پاکیزه در روی زمین بماند.
در آن موقع به تمام یهود و نصاری و پیروان سایر ادیان و مکاتب، اسلام را عرضه می کنم، اگر اسلام را پذیرفتند از آنان تقدیر می کنم و اگر نپذیرفتند خداوند خون آنان را خواهد ریخت.
خداوند متعال برای هریک از شیعیان ما فرشته ای را می گمارد که گرد و غبار دنیا را از صورت هایشان زدوده و با زندگی و منزلت بهشتیشان آنان را آشنا می کند.
در آن عصر در روی زمین فردی نابینا، زمینگیر و بیچاره ای باقی نمی ماند، مگر اینکه خداوند متعال به برکت ما اهل بیت علیهم السلام همه آنان را از گرفتاری های دنیوی نجات می بخشد.
برکات آسمان ها به زمین نازل می شود تا آنجایی که درختان میوه از سنگینی میوه هایشان سر به زمین می نهند. میوه های تابستان در زمستان به دست مردم می رسد و میوه های زمستان را مردم در تابستان می خورند و این مصداق آیه شریفه است:
«وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیهِمْ بَرَکاتٍ مِّنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکنْ کذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یکسِبُونَ»؛ [18] و اگر اهل شهرها و آبادی ها ایمان می آوردند و تقوا پیشه می کردند، برکات آسمان ها و زمین را بر آنها می گشودیم ولی آنها حق را تکذیب کردند ما هم به کیفر اعمالشان مجازات کردیم.
خداوند در آن عصر به شیعیان ما عنایت می کند که چیزی در روی زمین و زیر زمین بر آنان پنهان نمی ماند، تا جایی که هر کدام از شیعیان ما اگر بخواهد از دانش اهل بیت باخبر شود، آنان آنچه را که می دانند او را آگاه می سازند. [19]
پی نوشت ها
[1] کمال الدین، ص 317.
[2] معجم احادیث المهدى علیه السلام، ج 3، ص 366.
[3] سوره یس، آیه 29.
[4] مقتضب الاثر، ص 23.
[5] کمال الدین و تمام النعمة، ص 318.
[6] ملحقات احقاق الحق، ج 29، ص 589.
[7] معجم احادیث المهدى علیه السلام، ج 3، ص 354. موسوعة کلمات الامام الحسین علیه السلام، ص 790.
[8] همان، ج 4، ص 37.
[9] الامامة و التبصرة، ص 115.
[10] کشف الغمه، ج 3، ص 329.
[11] معجم احادیث الامام المهدى علیه السلام، ج 3، ص 352.
[12] اثبات الهداة، ج 3، ص 569.
[13] همان.
[14] کلمات الامام الحسین علیه السلام، ص 661.
[15] کتاب الغیبة نعمانى، ص 206.
[16] فرهنگ سخنان امام حسین علیه السلام، ص 133.
[17] سوره انبیاء، آیه 69.
[18] سوره اعراف، آیه 96.
[19] الخرائج و الجرائح، ج 2، ص 848؛ بحارالانوار، ج 45، ص 80.
