استامینوفن یا بروفن؛ کدام یک؟

اگر یک روز فرزند شما کمی تب کرد. چه دارویی به او می دهید؛استامینوفن یا بروفن؟ هردوخوب است، ولی معمولاً در شروع درمان، استامینوفن ترجیح داده می شود.
حال اگر پای فرزندتان پیچ خورد و دردش ساکت نمی شد. به او کدام دارو را می دهید؟ این مسأله که برای کاهش درد در کودکان کدام مسکن مناسب تر است، نه تنها برای پدر و مادرها، بلکه گاهی برای پزشکان هم مورد سؤال بوده است. اما با انجام یکسری تحقیقات به نظر می رسد دیگر بتوان بروفن را به عنوان بهترین مسکن در کودکان معرفی کرد. در این پژوهش ،تأثیر بروفن، استامینوفن ساده و استامینوفن کدئین دار، سه نوع از معروف ترین مسکن ها، در سیصد کودک و نوجوان مراجعه کننده به بخش اورژانس یکی از بیمارستان های کودکان در شهر اتاوا واقع در کانادا مورد ارزیابی قرار گرفت. این کودکان که شش تا هفده سال سن داشتند و همگی دچار شکستگی استخوان یا پیچ خوردگی یا کشیدگی اندام ها شده بودند، در بدون ورود به اورژانس بصورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند و هر گروه یکی از سه داروی بالا را دریافت کرد. نیم ساعت پس از دریافت داروها، تأثیر آنها در کاهش درد، در هر سه گروه یکی از سه داروی بالا را دریافت کرد. نیم ساعت پس از دریافت داروها، تأثیر آنها در کاهش درد، درهر سه گروه تقریباً یکسان بود. ولی با گذشت یک ساعت از زمان تجویز دارو، کودکانی که بروفن دریافت کرده بودند، درد کمتری نسبت به دو گروه دیگر داشتند. به گفته ی پژوهشگران، بطور کلی در دردهای ناشی از جراحت و صدمه به اعضاء(تروما)، بروفن تأثیر بیشتری نسبت به استامینوفن دارد. اما چرا؟ دلیل این تفاوت چیزی نیست جز مکانیسم عملکرد این داروها. بروفن خاصیت ضد التهابی دارد. در حالی که استامینوفن و کدئین فاقد این تأثیر هستند.

مسکن های معروف
 

در کشور ما سه مسکن و تب بر، چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان، از بقیه بیشتر کاربرد دارند.

استامینوفن
 

معروف ترین داروی مسکن که در هر خانه یی پیدا می شود، چیزی نیست جز استامینوفن. این داروی محبوب و مؤثر که حدود یک قرن پیش ساخته شد.
حکم آچار فرانسه را دارد، هر کسی تب میکند، اولین توصیه، مصرف استامینوفن است. سرش درد می گیرد، باز استامینوفن توصیه می شود ، دست و پایش درد می گیرد، سراغ استامینوفن می رود و...
استامینوفن یک داروی ضد تب بسیار مؤثر است که با تأثیر بر مرکز کنترل حرارت بدن در هیپوتالاموس واقع در مغز، تب را کاهش می دهد. همچنین این دارو برای کاهش دردهای خفیف تا متوسط کاربرد دارد، ولی فاقد اثرات ضد التهابی است و به همین دلیل در مواردی که علت ایجاد درد، بروز التهاب در یک محل است، مثلاً در اثر ضربه،کبودشدگی،کشیدگی یا شکستگی، تأثیر آن در مقایسه با مسکن های ضد التهابی مثل بروفن کمتر است.
استامینوفن معمولاً به صورت قرص های 325 میلی گرمی در افراد بالغ مصرف می شود، ولی در اطفال معمولاً از قطره، شربت یا شیاف آن استفاده می شود و کاربرد اصلی آن هم کاهش تب است. نحوه ی تجویز استامینوفن در کودکان برحسب سن متفاوت است، مثلاً در کودکان شش تا 9 سال به صورت 320 میلی گرم هر چهار تا شش ساعت تجویز می شود، ولی در کودکان کم سن تر باید این میزان کاهش یابد. در ضمن باید این را بدانید که هرچند استامینوفن داروی کم خطر و مطمئنی است، ولی مصرف مقادیر زیاد آن می تواند به شدت به کبد آسیب برساند.

بروفن
 

بروفن که نام آن ایبو بروفن است، از معروف ترین داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی محسوب می شود که به صورت قرص و شربت وجود دارد. یکی از داروهای معروف این گروه عبارتند از آسپیرین است.
این گروه از داروها نه نتها اثر ضد تب دارند، بلکه با کاهش التهاب، در کنار مکانیسم های دیگر، درد را هم کاهش می دهند.
از جمله شایع ترین عوارض این دسته از داروها، ایجاد ناراحتی گوارشی، زخم و خونریزی معده است که البته این عوارض در مصرف کنندگان آسپرین بیشتر دیده می شود.

آسپیرین
 

اما آسپیرین که نام اصلی آن، استیل سالیسیلیک اسید یا «ASA »است، از هشتاد سال پیش به عنوان یک داروی مؤثر در کاهش درد بکار می رود. یکی از مهمترین عوارض آسپیرین، ایجاد ناراحتی های گوارشی و خونریزی معده است. از دیگر عوارض بسیار مهم و البته نه چندان شایع آسپیرین، ایجاد بیماری بسیار خطرناک کبدی در کودکان مبتلا به آبله مرغان یا سیار بیماری های ویروسی است.
بنابراین در موارد مشکوک به ابتلاء به آبله مرغان یا سایر بیماری های ویروسی نظیر آنفلوانزا به هیچ وجه از آسپیرین استفاده نکنید. بطور کلی توصیه می شود با وجودی که تهیه ی آسپرین به نسخه ی پزشک نیاز ندارد، به دلیل وجود داروهای مؤثری نظیر استامینوفن یا بروفن، بدون نظر پزشک از آسپیرین به ویژه در کودکان استفاده نکنید.

فراموش نکنید
 

نکته ی مهمی که در مورد داروهای فوق باید بدانید این است که این داروها صرفاً علایم بیماری نظیر تب و درد را کاهش می دهند، ولی عامل بیماری را از بین نمی برند. بنابراین هر چند این داروها بدون نسخه ی پزشک به فروش می رسند، ولی تنها می توانید در مواردی که علایم بیماری خفیف و محدود و علت آن هم مشخص است ،خودسرانه از این داروها استفاده کنید. در غیر این صورت مثلاً اگر کودک شما بدحال است، یا در کنار تب، علایمی نظیر گلودرد، سرفه ی شدید، سوزش ادرار، اسهال و...دارد، یا اینکه مثلاً محل وارد آمدن ضربه، دچار تورم و قرمزی و درد شدید شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم، آنتی بیوتیک مناسب یا سایر داروهای لازم را تجویز کند، زیرا همان طور که اشاره شد، استامینوفن و بروفن، عامل بیماری را از بین نمی برد و تنها علایم بیماری را بهبود می بخشند.
نکته ی مهم دیگر اینکه، اگر شما مصرف استامینوفن یا بروفن را برای کودک تان شروع کردید، ولی طی مدت دو تا سه روز تب یا درد او کاهش نیافت، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
منبع: هفت روز زندگی شماره(90)