سفر در دنیای پارچه ها: پارچه هایی زیبا از سراسر جهان [قسمت دوم]

با یک نگاه به تن‌پوش انسان در تمام طول تاریخ بشر می‌توان اطلاعاتی فراتر از تصور به دست آورد: جایگاه اجتماعی، ثروت، طبقه، رتبه نظامی و مواردی از این قبیل. پارچه به‌طور تاریخی در هر منطقه و کشور منحصربه‌فرد بوده و گاهی اوقات عیناً با عناصر سرزمین و مردمان آن منطقه در پیوند است.
حتی امروزه در جامعه‌ای جهانی که می‌توان فاصله نیویورک تا چین را در 14 ساعت پیمود، تمام گروه‌های مردمی دارای رازهای نهفته در طرح‌ها، رنگ‌ها و تاروپود خود بوده و منتظر هستند تا به دست ما کشف شوند. با بنیتا همراه شوید تا چند نمونه شگفت‌انگیز از این رازها را بررسی کنیم.

پتو و قالیچه‌های ناواهو

 (©Marshall Segal/Flickr, Creative Commons)

گفته می‌شود ناواهو بافی صدها سال قبل زمانی که قبیله ناواهو درس‌هایی از بومیان پوبلو در نیومکزیکو و آریزونا فراگرفتند آغاز شد. دکتر مارک سابلت، رئیس گالری Medicine Man می‌گوید ناواهو نمایانگر زن عنکبوتی بوده که یکی از خدایان بافندگی را به او آموزش داده است. تصاویر عنکبوتی شکل از ناواهو بافی ریشه در این افسانه دارد.

زمانی که ساکنان اولیه به آمریکا آمدند و قبایل آمریکایی بومی را در سراسر جنوب شرق یافتند، ناواهو برای بافت پتو مورداستفاده قرار می‌گرفت، اما در اوایل قرن بیستم، ناواهو قالیچه بافی را به‌جای پتو بافی برای مبادله با ساکنان در حال ورود آغاز کرده بود.

سابلت می‌گوید قالیچه‌ها برای فروش تولید می‌شدند، هرچند پتوهای مورداستفاده برای زین اسب به‌منظور استفاده شخصی ساخته شده و هنوز نیز توسط برخی از بافندگان تولید می‌شود. تمامی قالیچه‌های ناواهو از جنس پشم هستند. تا 50 سال قبل پشم از گوسفندان به دست می‌آمد. امروزه تنها 15 درصد از پشم به‌صورت دستی ریسیده می‌شود. بیشتر پشم امروزی از مناطق بازرگانی و یا فروشگاه‌های تجاری به دست می‌آید.

الگوها در قالیچه با توجه به منطقه جغرافیایی در اطراف مناطق بازرگانی جنوب غرب متفاوت است: قالیچه‌های آب سوخته معمولاً دارای الگوهای الماس شکل با رنگ‌های قهوه‌ای تیره و نارنجی سوخته هستند، درحالی‌که قالیچه‌های گانادو با رنگ‌های قرمز و مشکی مات به همراه رگه‌های سفید تزئین شده‌اند.

سوزنی (سوزن‌دوزی)

(©Maryjo/Flickr, Creative Commons)

ریشه پارچه سوزنی به کشور ازبکستان رسیده و طرح محلی آن به صدها سال قبل بازمی‌گردد. پس از پایان عصر اتحادیه جماهیر شوروی در قرن بیستم، قلاب‌دوزی در شهرهای غربی بورخارا، نوراتا و سایر شهرهای ازبکستان رواج یافت. نقوش گل‌دار با نام سوزنی به خاطر طبیعت خشک منطقه انتخاب شده و قلاب‌دوزی خانه‌ها و باغچه‌ها را به تصویر می‌کشد. اگرچه سوزنی از ازبکستان سرچشمه می‌گیرد، اما امروزه گروه‌هایی از بافندگان زن و مرد در حال بافت این پارچه در کشور همسایه، تاجیکستان، هستند.

پارچه کِنت

(©Rachel Strohm/Flickr, Creative Commons)

مردمانی که افسانه مربوط به پارچه کنت را سینه‌به‌سینه نقل می‌کنند می‌گویند در قرن هجدهم، دو مرد آشانتی در غنا در حال شکار بودند که یک عنکبوت در حال تنیدن تار را دیدند. آن‌ها که مجذوب زیبایی تارهای او شده بودند، به خانه بازگشته و اولین کنت را بافتند و آن را به پادشاه پیشکش کردند. پادشاه درخواست کرد که این پارچه سیاه‌وسفید با ابریشم رنگی بافته شود.

اریک بواکی ییادوم، مدیر مرکز کنت می‌گوید ما تورهای کنت بافی را ارائه کرده و تاریخ بافت آن را به بازدیدکنندگان نشان می‌دهیم. ما تمامی مراحل بافت کنت را به بازدیدکنندگان معرفی کرده و اجازه می‌دهیم که آن‌ها نیز با دست‌های خود مراحل بافت نظیر نخ‌ریسی، تاب دادن، نساجی و بافت کنت را تجربه کنند. در پایان این تور، بازدیدکنندگان حتی شروع به دوختن پارچه کنت در قالب لباس رایج در غنا و پوشیدن آن خواهند کرد.

خَدی هندی

(©Austin Yoder/Flickr, Creative Commons)

برای درک خدی، بسیار مهم است که نگاهی گذرا به زندگی ماهاتما گاندی و اشغال هند توسط بریتانیا در قرن‌های 19 و 20 میلادی بیندازیم. گاندی در اواخر قرن نوزدهم در هند و به هنگام فرمانروایی بریتانیا متولد شد و شاهد اشغال هند با تعداد اندکی از کارها برای مردم و وابستگی به مد بریتانیا بود. بریتانیا بر مردم هند حکومت می‌کرد و شهروندان هندی نیز با استفاده از مدهای بریتانیایی، تولید پارچه‌های خود با قدمت بیش از صدها سال را رها کرده بودند. به این معنی که کار کمتری برای هندی‌هایی که به تولید پارچه خود وابسته بودند وجود داشت.

گاندی، مؤسس و رهبر صلح‌جوی کنگره ناتال هندوستان، پارچه خدی را پوشیده و خود به‌شخصه بافت آن را ترویج می‌کند. احتمالاً بتوان این حرکت را جنبش خرید داخلی نامید. او این پارچه را تبدیل به سمبل ملی هندوستان کرد.

اِکتا جین در مقاله تحقیقاتی خود برای سیستم‌های اجتماعی در دانشگاه جواهرلعل می‌گوید این پارچه به ماده‌ای تبدیل شد که افراد با پیشینه‌های مختلف می‌توانستند با آن ارتباط برقرار کنند. به عبارتی ساده، خدی پارچه‌ای برای تجسم ایده آل است که نمادی از آزادی از بند استعمار ازیک‌طرف و احساس اتکابه‌نفس و خودکفایی در اقتصاد از طرفی دیگر را نشان می‌دهد. این پارچه تجسمی از اتحاد ملی و همچنین یک محرک برای توازن همگانی و فروتنی روحانی است.

گاندی کشور را از طریق تشویق به تولید خدی در روستاهای محلی و شهرها متحد کرد. این پارچه برای تابستان خنک بوده و در زمستان گرم است. از همه مهم‌تر تولید این پارچه به ریشه‌کن شدن فقر در هند به خاطر تلاش‌های گاندی کمک کرد.

ادامه دارد...