«سلام ... آماده‌اید که ماموریت را انجام دهیم؟» این را هیث لجر در نخستین صحنه ی مستند «من هیث لجر هستم»، رو به دوربین می‌گوید. با این شروع جذاب ماموریتی آغاز می‌شود، ماموریتی برای شناخت بهتر از زندگی شخصی و حرفه‌ای بازیگر استرالیایی هیث لجر که با مرگش در جوانی، برگی دیگر به تراژدی مرگ ستارگان جوان سینما اضافه کرد. بازیگری که بیش از هر چیزی با نقش آفرینی در شوالیه تاریکی نولان در یادها ماند و بازی خیره کننده‌اش در نقش جوکر، او را جاودانه کرد. نقشی که اسکار بهترین نقش مکمل را برایش به ارمغان آورد، در حالی که او آرام خفته بود. این ماموریت را دریک موری آغاز کرده است.
موری کارگردان و تهیه کننده این مستند پرتره، وقت خود را در چند سال اخیر صرف تهیه‌ی مستندات پرتره در مورد چهره‌های سرشناس در فرهنگ آمریکایی کرده و همه را ذیل عنوان کلی «من ... هستم» فراهم آورده است. شاید از این مجموعه، مستند «من بروسلی هستم» برای مخاطبان ایرانی آشناتر باشد.
من هیث لجر هستم با سرعت از دوران کودکی می گذرد. وارد زندگی حرفه ای او می‌شود.برخی از فیلمهایش را مرور می‌کند به فیلم مهم کوهستان بروکبک می‌رسد و در مورد آشنایی و ازدواجش با میشل ویلیامز توضیحاتی می‌دهد. کارهای تجربی هیث در حوزه موزیک ویدئو را نشان می‌دهد. به سراغ شاهکار بازیگری هیث در فیلم شوالیه تاریکی می‌رود و سرانجام با مرگ هیث، مستند نیز پایان می یابد.
ساده ترین، کم هزینه ترین و متحمل ترین گزینه برای ساخت مستند پرتره در مورد درگذشتگان استفاده از روش مصاحبه است. در این روش مستند سازی که در گونه های مختلف بسیار متداول است، فیلم مستند در نهایت ترکیبی از مصاحبه با افراد مطلع و تصاویر آرشیوی است. من هیث لجر هستم هم به همین طریق ساخته شده است و از این جهت باید آن را یکی دیگر از مستندهای جریان اصلی درنظر گرفت.
در این روش مستند سازی دو نکته‌ی بسیار حیاتی وجود دارد که کیفیت نهایی مستند را رقم می زند. اولین نکته‌ای که باید در مستندهایی که به روش مصاحبه ساخته می‌شوند، رعایت شود؛ ایجاد تعادل و توازن میان بخش تصاویر آرشیوی با مصاحبه‌هاست. از این جهت من هیث لجر هستم تا حد زیادی موفق می‌شود تا تعادل را بین این دو بخش برقرار کند. از همین روست زمانی که احساس می‌کنیم قرار است تا انتها با قطاری از معرفی بازی‌های لجر مواجه شویم، ناگهان با ویدئویی بازیگوشانه که هیث از خود گرفته است مواجه می‌شویم. ویدئویی که علاوه بر نمایان کردن برخی ابعاد شخصیتی هیث، از نظر تکنیکی به عنوان یک پاساژ نیز عمل می‌کند.
نکته دیگر، انتخاب و نحوه‌ی چینش مصاحبه‌شوندگان است. مساله‌ای که تا حد زیادی گرایش پنهان خود مستندساز را هم آشکار می‌سازد؛ اینکه مستندساز در مقابل موضوع خود چه موضعی می‌گیرد. از جهت دیگر تنوع افراد و چینش هوشمندانه آنها از یکنواخت شدن اثر جلوگیری می‌کند. با بررسی مستند من هیث لجر هستم در می‌یابیم که در این امر چندان توفیقی نداشته است. اولین مشکل این است که بعد از مدتی چهره ها تکراری می شود واین فیلم را تا حدودی خسته کننده می کند. گرچه هیث لجر در مصاحبه ای در مورد فیلمی در مورد زندگی خودش آن را خسته کننده توصیف کرده است ولی واقعیت امر آن است که هیث لجر موضوع بسیار جذابی برای رسانه ها، مردم و سینمادوستان است و اینکه این مستند خسته‌کننده می‌شود تنها از عدم رعایت تنوع و چینش مناسب مصاحبه‌شوندگان ناشی می‌شود. مشکل دیگر که مهم‌تر است، عدم حضور برخی چهره های اساسی زندگی هیث لجر، مانند میشل ویلیامز همسر سابق اوست. کاستی که موجب می‌شود تا تصویری که از هیث لجر ترسیم می شود، کامل نباشد.
با دنبال کردن روند فیلم تا انتها متوجه می‌شویم که این مستند قرار نیست به همه ی ابعاد زندگی هیث بپردازد. نمایشی از نیمه‌ی تاریک ماه در کار نیست. فیلم تقریبا به موضوعانی مانند طلاق و مرگ و مشکلات هیث با رسانه ها بسیار اندک و گذارا می‌پردازد تا از هیث لجر، شوالیه روشنایی بسازد. دقیقا اینجاست که مستندسازان موضع خود را در مورد موضوع مشخص می‌کنند. این موضع گرچه در ظاهر موضع مثبتی نسبت به بازیگر فقید است اما تنها تقلیل شخصیت پیچیده ای چون اوست.
گرچه من هیث لجر هستم با موضع سازندگانش، از ادعای گفتن تمام حقیقت باز می‌ماند اما در آن لحظاتی وجود دارد که می توان حقیقت را بدون هیچ دخالتی دید. منظورم ویدئوهایی است که هیث لجر همواره از خود می‌گرفت. خوشبختانه هیث از دوران جوانی، از روزهای آغازین ماجراجویی‌هایش در سینما، با یک دوربین دیجیتالی از خود فیلم گرفته است و این ویدئوها، دقیقا لحظاتی هستند که حقیقت هیث بی هیچ کم و کاستی نمایان می شود. باید گفت که حضور این ویدئوها بزرگترین نقطه‌ی قوت، این مستند است .
شاید از مستندی در ابعاد من هیث لجر هستم نباید انتظار زیادی داشت.گرچه دیدن آن خالی از لطف نیست به خصوص برای افرادی که کمتر او را می‌شناختند، می‌توانند اطلاعات مفیدی کسب کنند اما به طور قاطع می‌توان گفت که موری در انجام ماموریتش ناموفق بوده است. امیدواریم تا این ماموریت ناتمام به دست افراد دیگری با موفقیت انجام پذیرد و روزی مستندی جذابتر و کاملتر درباره هیث ساخته شود.
منتقد: محمد حسینقلی‌زاده
