یکی از شایع ترین مشکلات مربوط به پا که بیشتر افراد با آن دست به گریبان هستند و گاهی بدون آنکه از این مشکل خبر داشته باشند، سال ها با آن زندگی می کنند، صافی کف پاست. این عارضه هم در کودکان و هم در افراد بالغ شایع است. حدود بیست درصد از افراد بالغ دچار صافی کف پا هستند. در این وضعیت، قوس پا در یک یا هر دو پا صاف است، در حالی که این قوس طبیعی در بیشتر افراد، فضایی را در قسمت داخلی پا شامل می شود. این قوس بین سنین سه تا ده سالگی کم کم ایجاد می شود.
صافی کف پا انواع مختلفی دارند:
* صافی کف پای بدون علامت
* صافی کف پای علامت دار
بیشتر کودکان دارای کف پای صاف بدون علامت هستند. صافی کف پای علامت دار به دو صورت قابل انعطاف و سخت دیده می شود. نوع قابل انعطاف آن به گونه یی است که در زمان ایستادن و زمانی که وزن بدن روی پاها قرار می گیرد، کف پا صاف است، ولی وقتی فرد می نشیند قوس کف پا بر می گردد. نوع سخت صافی کف پا به گونه یی است که قوس کف پا، چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده، تخت و صاف است.
با پاهای صاف چه باید کرد؟
صافی کف پا در بسیاری از افراد مشکل خاصی ایجاد نمی کنند. در کودکان، صافی کف پای بدون علامت، اغلب به درمان نیازی ندارد، ولی در صافی های علامت دار، درمان مورد نیاز است.
پزشک با توجه به شرایط و نوع وضعیت بیمار، نوع خاصی از درمان را انتخاب می کند.
برخی از درمان هایی که در این شرایط مفید هستند، عبارتند از:
ـ استفاده از تقویت کننده ی قوس پا که در کفش قرار گرفته و قابل تعویض است و برای اصلاح وضعیت پا استفاده می شود و در سه نوع سخت، نیمه سخت و نرم موجود است.
نوع مناسبی که شما می توانید از آن استفاده کنید، به نوع تجویز پزشک تان بستگی دارد.
ـ استراحت و پرهیز از فعالیت هایی که منجر به بدتر شدن وضعیت پای شما می شوند.
ـ استفاده از داروهای مسکن به منظور کاهش درد ناحیه پا
ـ کاهش وزن
ـ انجام برخی ورزش های کششی برای کاهش درد ناحیه ی پا و قوزک
ـ استفاده از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن به منظور کاهش درد و التهاب.
در افرادی که دارای تاندون آشیل کوتاهی هستند، باید تاندون آشیل را کشید. این کار در کودکانی که صافی کف پای زیادی دارند، دشوارتر است. به منظور این کار، پا را باید به سمت داخل چرخاند تا قوس بالا آمده و تاندون کشیده شود.
کف پای صاف چگونه شکل می گیرد؟
هر پای انسان از 26 استخوان تشکیل شده است که توسط 33 مفصل و تعداد زیادی ماهیچه، تاندون و رباط در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. چگونگی قرار گرفتن این ساختارها در کنار هم، قوس های استخوانی را ایجاد می کند. زمانی که راه می رویم، این قوس های قابل ارتجاع، وزن بدن را میان پاها و ساق پا تقسیم می کنند. این قوس ها، نقش
جدایی ناپذیری در چگونگی راه رفتن ما دارند و در واقع به عنوان اهرم های محکمی برای حرکت، عمل می کنند.
در بسیاری از افراد، صافی کف پا جنبه ی ارثی دارد و در برخی به ندرت، صافی کف پا می تواند به خاطر ناهنجاری ایجاد شده در کف پا در داخل رحم مادر باشد.
در این حالت، دو استخوان یا بیشتر بطور ناهنجاری به یکدیگر متصل می شوند. این نوع پا، تخت و سخت بوده و معمولاً در کودکی قابل مشاهده است.
یکی دیگر از دلایل صافی کف پا این است که در برخی افراد، پا در زمان ایستاده یا راه رفتن به پیچ خوردگی (چرخش به داخل) پیدا می کند که ممکن است به دلیل رباط های شل در مفصل پاشنه یا در قاعده ی انگشت بزرگ پا باشد که باعث پیچ خوردگی بیش از اندازه در پا می شود. به دلیل پیچ خوردگی میانه ی پا به داخل، پاشنه و جلو پا معمولاً بیش از حد نرمال به سمت خارج منحرف می شوند.این حالت معمولاً دو طرفه است و دو پای فرد را درگیر می کند. این شایع ترین دلیل صاف بودن پای کودکان است. کودکان نسبت به بزرگسالان مفاصل شل تری دارند. با افزایش سن در کودکان، مفاصل آنها سخت تر شده و در بیشتر آن ها، قوس پا ایجاد می شود. افراد مبتلا به بیماری های سیستم عصبی و ماهیچه یی مانند فلج مغزی و عضلانی به دلیل ضعف و ناتوانی عضلات ممکن است دچار صافی کف پا شوند.
در کنار مواردی که در بالا اشاره شد، عواملی هم هستند که احتمال بروز صافی کف پا را تشدید کنند، بطور مثال: چاقی، آسیب ضربه ی وارد شده به پا یا قوزک، التهاب مفصل روماتیسمی، دیابت، بارداری و بالا رفتن سن می توانند به صافی کف پا بینجامند.
اعمال فشار زیاد و مداوم روی پا نیز موجب صافی کف پا می شوند. به عنوان مثال پوشیدن طولانی مدت کفش های پاشنه بلند به زردپی آشیل پا فشار آورده و به مرور، مچ پا دچار اختلال می شود و گاهی هم این فشار بر رباط خلفی استخوان درشت نی پا اثر گذاشته و باعث از بین رفتن قوس کف پا می شود.
از کجا بفهمیم کف پای مان صاف است؟
صافی کف پا همیشه علایمی دارد. این علایم عبارتند از: صافی یک طرفه یا دو طرفه ی پا، ساییدگی کفش ها به سمت داخل، درد ناحیه ی تحتانی پاها، درد ناحیه ی داخل قوزک پا، تورم داخلی قوزک و پا درد.
برای تشخیص اینکه فردی دارای صافی کف پا است می توانیم از چند روش استفاده کنیم:
روش اول: ساده ترین کار، آزمایش جای پای خیس است. به این شکل که کف پا را با آب خیس کنید و سپس روی یک سطح صاف بایستید. اثری که از پا روی سطح باقی می ماند، هرچه کامل تر باشد، نشان دهنده ی صاف تر بودن کف پا است.
در برخی موارد که به صافی کف پیچ خورده معروف است، تمام کناره ی داخلی جای پا به سمت بالا متمایل است که این قسمت از پا، در کف پای معمولی یا با قوس زیاد، هرگز با سطح تماس پیدا نمی کند. از طرفی اگر روی جای باقی مانده، از جلو پا به سمت پاشنه، خطی رسم کنیم، چنانچه پهنای این خط برابر با جلو پا باشد، کف پا صاف بوده و اگر خط کشیده شده نصف پهنای جلو پا باشد، آنگاه قوس کف پا طبیعی است و چنانچه قوس کف پا زیاد باشد، تنها خطر باریکی جلو پا را به پاشنه وصل می کند.
روش دوم: در افرادی که کف پای صاف قابل انعطاف دارند، قوس کف پا را زمانی می توان مشاهده کرد که فرد روی انگشت های پا بایستد، ولی در افرادی که کف پای صاف سخت دارند، حتی با قرار گرفتن روی انگشت های پا هم نمی توان قوس کف پا را در آنها مشاهده کرد.
روش سوم: همان طور که قبلاً هم اشاره کردیم، از کفش ها نیز می توان به صافی کف پا پی برد. کفش ها را روی میزی صاف قرار دهید و از پشت به آنها نگاه کنید. کف پا صاف باعث خوردگی قسمت داخلی پاشنه پا می شود. صافی کف پا همچنین باعث می شود قسمت بالایی کفش به سمت داخل پاشنه خمیده شود.
در تشخیص صافی کف پا، پزشک جراح ابتدا پا و قوزک را بررسی کرده و وضعیت آنها را در زمان ایستادن و راه رفتن فرد مورد بررسی قرار می دهد. پزشک ممکن است زانو و حتی ران ها را مورد آزمایش قرار دهد. اغلب اشعه ی ایکس در تعیین شدت این نقص مؤثر است. گاهی هم آزمایشات MRI، سی تی اسکن و آزمایش های خون توسط پزشک توصیه می شود.
منبع: 7 روز زندگی- ش 87