خبرگزاری تسنیم: مجموعه تاریخ شفاهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی با عنوان «گنج» توسط دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی(راه) منتشر شده است. مستندهای انقلاب بخشی از «گنج» است که اکنون کتاب اول آن با عنوان «8 میلیمتر از انقلاب» چاپ شده است.
«8 میلیمتر از انقلاب» خاطرات شفاهی علی میرقطبی مستندساز است که وقایع منتهی به انقلاب اسلامی در سال 1357 را در شهر سبزوار در مستند «انقلاب در سبزوار» به تصویر کشیده است. این کتاب نتیجه گفت‌وگوهای متعدد محمد اصغرزاده پژوهشگر و محقق با علی میرقطبی است؛ گفت‌وگوهای متعددی که همه درباره مستند «انقلاب در سبزوار» انجام شده است.
محمد اصغرزاده در گفت‌وگو با خبرنگار درباره نتایج انتشار این کتاب در سبزوار سخت گفت.
دانشجوی چه رشته‌ای هستید؟
من ارشد روزنامه‌نگاری را در دانشکده صداوسیما می‌خوانم، در مرحله دفاع از پایان نامه هستم. ساکن سبزوار هستم اما یکی دو سال برای تحصیل به تهران رفت و آمد داشتم.
آقای میرقطبی در سبزوار هنوز هم شناخته‌شده است؟
بله، آقای میرقطبی معلم بود و در برهه‌ای در اوایل انقلاب مربی کانون پرورش فکری کودکان بود. شاگردان زیادی داشته است و وجهه خوبی بین مردم شهر دارد. در دهه 60 مربی فیلمسازی پرورش فکری بود و کارهای فیلمسازی را برای بچه‌های مقطع دبیرستان و راهنمائی آموزش می‌داد. آموزش او به اندازه‌ای جدی بود که فیلم‌های شاگردانش جوایز مختلفی در جشنواره فجر آماتور آن زمان دریافت کردند و حتی دیپلم افتخار گرفتند.
علی میرقطبی کارگردان مستند «انقلاب در سبزوار»- سال 1364
عجیب بود که کسی بُعد فیلمسازی انقلاب را در شخصیت میرقطبی نمی‌دانست. این که چنین فیلمی از انقلاب سبزوار ساخته شده است را کمتر کسی می‌دانست. بسیاری از مسئولین سبزوار و فرهنگیان سبزوار بودند که بعد از انتشار خاطرات شفاهی تازه متوجه شدند چنین مستندی وجود دارد و قبلا از وجود آن اطلاعی نداشتند. بنیاد شهید سبزوار هم از وجود چنین فیلمی اطلاع نداشت.
شما چطور متوجه شدید؟
تقریبا سال 88 بود که دفتر تاریخ شفاهی در سبزوار راه افتاد. سراغ اتفاقات فرهنگی دهه 60 و اول انقلاب رفتیم. طی جست‌وجوهایی که داشتیم به فیلمی برخوردیم که یکی از مسئولین آموزش و پرورش سبزوار به ما داد. این فیلم، مستند آقای میرقطبی بود. دیدیم مستند نابی از تصاویر انقلاب سبزوار است. میرقطبی پیش از انقلاب معلم بود. برای آموزش تدریس هنر به تهران آمد و دوره دید. او پس از آن در کانون پرورش فکری کودکان مشغول شد؛ دوربین کانون را در دست گرفت و شروع به مستندسازی کرد. او با دوربین پهلوی به سبزوار آمد و تصویر انقلاب مردم را گرفت.
آقای میرقطبی در سبزوار آموزشگاه فیلمسازی دارد. پیدا کردن او راحت است. سراغش رفتیم و او هم به خوبی استقبال کرد و ما را پذیرفت.
مسئول آموزش و پرورش این فیلم را به شما داد، درست است؟
رئیس آموزش و پرورش نبود، آن زمان مسئول قسمت دبیرستان‌های سبزوار بود. یکی از بچه‌های انقلابی سبزوار بود که علاقه به تاریخ دهه 60 داشت. بر اساس علاقه‌مندی و نه وظیفه سازمانی به این فیلم رسیده بود.
کسی هم موازی آقای قطبی بود که مستندی از انقلاب ساخته باشد؟
از سبزوار دو الی سه نفر دیگر فیلم می‌گرفتندکه در کتاب هم هست.
بله همان کارگردانی که پلان تهدید انقلابی‌ها را با پایین آمدن هلی‌کوپتر بر سر مردم فیلم برداری کرده بود.
بله. اینها در حدی نبود که نگهداری و تدوین کنند و کارشان رابه صورت مستند ارائه دهند. صرفا فیلمبرداری می‌کردند البته به برخی از این فیلم‌ها دسترسی پیدا کردیم و دنبال واقعه و روایت این فیلم‌ها هم هستیم اما این که همانند آقای میرقطبی یک مستند را آماده نمایش کنند نبوده است.
همه تصویرهایی که از انقلاب در ذهن نسل جدید داریم، مربوط به تهران، خیابان انقلاب و میدان آزادی است. چرا باید بدانیم که در روزهای منتهی به انقلاب اسلامی چه اتفاقی در شهرستان‌ها و گوشه گوشه کشور افتاده است؟
یکی از ویژگی‌های انقلاب ما مردمی بودن آن است. مردمی بودن این انقلاب تنها در تهران نبوده، در شهرستان‌ها و روستاها هم بود. اگر بخواهیم این حرف را که از شعارهای انقلاب است را نشان دهیم باید سند برای این حرف داشته باشیم. حالا 100 سال دیگر وقتی می‌گوییم انقلاب فقط در تهران نبوده سند داریم. این مستندها نشان می‌دهد که مردم در شهرستان‌ها حتی در شهرستان سبزوار که شهرستان کوچکی هم بوده حضور پررنگی داشته‌اند.
در مستند این تصویر را می‌بینیم که همه مردم پای انقلاب بودند و این مشخص است. در مستند می‌بینیم از روستاهای مختلف می‌آیند و در حمایت از انقلاب پلاکارد دارند. مردم روستای دلبر، ساروم، افچنگی‌ها و ... . هرکدام نشانه‌های خاصی هم در حمایت از انقلاب دارند.
مثل افچنگی‌ها که «ارتش سبزوار» هستند. این نشانه‌شناسی‌ها و بازتعریف هویت‌های بومی منطقه جالب بود.افچنگی‌ها مردم غیور و رزمنده‌ای هستند. به آنها «ارتش سبزوار» می‌گفتند چون همیشه با چوب و چماق و مسلح می‌آمدند. وقتی آنها در تجمعات بودند خیال مردم راحت بود که غیرت افچنگی‌ها اجازه هیچ کاری به رژیم شاه نمی‌دهد.
در واقع روایت انقلاب از شهرستان‌ها کمک به مفهوم گستردگی انقلاب است.بله. امام خمینی(ره) پیامی دارد که می‌گوید انقلاب را از زبان توده‌ها بیان کنید. این یکی از اهداف کتاب بود که انقلاب از زبان توده‌ها بیان شود. آقای میرقطبی شخص عادی بود که سال‌ها فیلمسازی بلد بود و همان را برای انقلاب استفاده کرد.
این کتاب در تیراژ پائینی چاپ شده است. چاپ دوم آن 500 نسخه است. کتاب این ظرفیت را دارد که در سبزوار جریان‌ساز شود. کتابی از ظرفیت‌های بومی سبزوار است و کتاب تاریخ انقلاب شهر است. با این تیراژ و توزیع سخت است که منتظر موج آفرینی چنین اثری باشیم. حقیقتاً یک ماه است که از کتاب رونمایی کردیم. در این مدت کمتر از یک ماه 50-40 نسخه بیشتر از چاپ دوم باقی نمانده است. خودمان هم فکر نمی‌کردیم در این حد استقبال شود که چه نهادهای دولتی و چه مردم عادی این کتاب را خریداری کنند. تیراژ پایین در نسخه دوم علت دارد و آن هم این بود که هنوز به برخی تصاویر و فیلم‌ها دسترسی نداشتیم. حالا در چاپ سوم شاهد کتاب کامل‌تری با تصاویر بهتر و با کیفیت‌تری خواهیم بود.
در این یک ماه کتاب را در کتابفروشی‌های سبزوار و نماز جمعه توزیع کردیم، استقبال خیلی خوب بود. مسابقه کتاب‌خوانی هنوز برگزار نکردیم و خیلی کارهای دیگر می‌توان انجام داد. این یک ماه بازخوردها خوب بود.
نظر آقای میرقطبی درباره کتاب چطور بود؟به شهرستان‌ها توجه نشده و به تاریخ شهرستان‌ها خیلی کم‌لطفی شده است. آقای میرقطبی خیلی خوشحال شد و می‌گفت فکر نمی‌کرد از این مصاحبه‌ها کتاب مبسوطی آماده شود. در شهرستان هم بازخوردها خوب بود. با این که کیفیت کتاب از نظر چاپ، صفحه‌آرایی و کیفیت عکس‌ها متوسط است، اما مردم استقبال کردند.
در مراسم رونمایی کتاب هم از زحمات آقای میرقطبی تشکر شد. به واسطه این کتاب پاسداشتی برای زحمات او برگزار شد. او می‌گفت توقع چنین چیزی را نداشته است که تشکر شود و دوباره فیلمش دیده شود.
این مستند در قالب اکران‌های عمار قرار نگرفته است؟خیر؛ ولی در مساجد حتی قبل از چاپ کتاب اکران شد.
صدای گفتارمتن در مستند شنیده نمی‌شود و این حالت قدری اعصاب خرد کن است چون روایت را نمی‌فهمیم.یکی از دلایلی که مستند را غیرقابل تحمل می‌کند همین ایرادات است. در اصلاحی که روی مستند انجام شده صدا کاملا برگشته و مفهوم است. صداهای آزاردهنده هم وجود ندارد. به واسطه چاپ سوم و جدید کتاب هم این مستند اصلاح شده و باکیفیت را نشر خواهیم داد.
این کتاب چون مربوط به انقلاب است خیلی از برنامه‌ها را برای دهه فجر گذاشتیم. در دهه فجر مسابقه کتاب‌خوانی در سبزوار برگزار می‌کنیم. مستند را هم دوباره بصورت گسترده اکران می‌کنیم، مثل روزهای ابتدای پیروزی انقلاب در سبزوار.
چاپ سوم کتاب چه زمانی منتشر می‌شود؟چاپ سوم با جایگذاری عکس‌های جدید و رفع نواقص در اوایل شهریور به بازار می‌آید.
نسخه باکیفیت مستند «انقلاب در سبزوار» هم همراه کتاب منتشر می‌شود؟بله.
