اکسیر جوانی!

دکتر منوچهر جزایری، فوق تخصص غدد و متابولیسم
یکی از آرزوهای دور و دراز بشر، همواره کشف ماده‌ای بوده که بتواند طول عمر را زیاد کند و به آرزوهای این انسان بلندپرواز و پر رمز و راز، جامه عمل بپوشاند. اکسیر جوانی یا اکسیر حیات سال‌های متمادی است که توجه محققان را به خود معطوف داشته است. شما وقتی اسم غدد فوق‌کلیه را می‌شنوید یا می‌خوانید، بیماری‌هایی مانند کوشینگ (پرکاری قشر فوق‌کلیه)، ادیسون (کم‌کاری اولیه قشر فوق‌کلیه) و فئوکروموسیتوما‌ (تومور بخش مرکزی فوق‌کلیه) در ذهن‌تان تداعی می‌شود. در حالی که اهمیت غده فوق‌کلیوی فراتر از اینهاست. به عنوان نمونه، فقدان بخش قشری فوق‌کلیه، با ادامه حیات منافات دارد. اگر بخش قشری غدد فوق‌کلیوی وجود نداشت و هورمون حیات‌بخش کورتیزول از آن تراوش نمی‌شد، زندگی غیرممکن می‌شد. کورتیزول با نظم روزانه و به طور دقیق ترشح می‌شود. علاوه بر کورتیزول، هورمون‌های دیگری از قشر غدد فوق‌کلیوی تراوش می‌شوند مانند آلدوسترون و هورمون‌های جنسی که مورد بحث ما هستند.
2 هورمون DHEA و DHEAS، هورمون‌های جنسی هستند که از نقطه نظر کیفیت و قدرت اثر، ضعیف‌اند اما از نظر کمیت، زیادند. این هورمون‌ها به‌خودی خود فعال نیستند و بعد از ورود به جریان خون و رسیدن به سلول‌های هدف خود، در آنجا فعال می‌شوند. به این ترتیب که در آستانه بلوغ جنسی در هر دو جنس، همین دو هورمون هستند که در بافت‌های محیطی به هورمون تستوسترون و استروژن تبدیل می‌شوند. در واقع بلوغ جنسی، در هر دو جنس از همین هورمون‌ها شروع می‌شود و سپس هورمون‌های اصلی جنسی، یعنی تستوسترون در مرد واسترادیول در زن، به ترتیب از بیضه و تخمدان ترشح می‌شوند. کاهش تدریجی و دائمی 2 هورمون DHEA و DHEAS از غدد فوق‌ کلیوی، آدرنوپاز نامیده می‌شود که پدیده‌ای طبیعی است. غلظت این دو هورمون در هر دو جنس و در سنین جوانی، بسیار بالاست. اما تدریجا کاهش پیدا می‌کند. در زن‌های یائسه، تقریبا تمام هورمونه‌های جنسی در بافت‌های محیطی و از تبدیل دو هورمون فوق‌ به استروژن، ساخته می‌شوند و سهم تخمدان و فوق‌کلیه، بسیار جزیی و اندک است. در مردهای سالمند، این‌طور نیست و از کل هورمون جنسی (آندروژن)نیمی از آن از بیضه‌ها منشأ می‌گیرد و مردهای سالمند از نظر فعالیت بیضه هنوز فعالند.
تحقیقات انجام شده روی مدل‌های آزمایشگاهی، نشان می‌دهد که مصرف درازمدت DHEA در موش و موش صحرایی، می‌تواند از چاقی، دیابت، سرطان و بیماری قلبی، پیشگیری کند. همین یافته‌ها در مدل‌های حیوانی موجب شده که سالمندان به جوان ماندن امیدوار شوند و پژوهشگران نیز برای کشف اکسیر جوانی، وسوسه شوند.
در حال حاضر، در ایالات متحده آمریکا، DHEA در مقیاس وسیعی برای سالمندان تجویز یا خودسرانه مصرف می‌شود ولی هنوز توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تایید نشده است. در مورد DHEA زیاد اغراق شده و در سطح جامعه، به عنوان اکسیر جوانی، معروف شده است.
منبع مقاله: هفته نامه سلامت