گفتگو با دکتر مهدی خانلری درباره پیرچشمی
نظر می‌رسد که پیرچشمی بتواند به عنوان شایع‌ترین بیماری بشر قلمداد شود، چرا که در عمل هر فرد بالای 40 سال دیر یا زود به درجاتی از مشکلات بینایی نزدیک دچار خواهد شد. از این رو، گروه زیادی از افراد در پی چاره‌جویی برای رفع مشکل بینایی خود، به دنبال راه‌های گوناگون درمانی برای حل این معضل خواهند بود. برای پاسخ به سوالاتی در این زمینه گفتگویی کرده‌ایم با آقای دکتر مهدی خانلری، جراح و متخصص بیماری‌های چشم.
آقای دکتر، وقتی می‌گوییم پیرچشمی، احساس می‌کنیم که این مشکل فقط در سالمندان بروز می‌کند. آیا واقعا این‌طور است؟خیر، در واقع این‌طور نیست. پیرچشمی نوعی پدیده وابسته به سن و یا نوعی پیری است که البته اطلاق کلمه پیرچشمی به فردی 40 ساله که در میان ایرانیان رایج است چندان هم کلمه مناسبی نیست زیرا معادل لاتین این کلمه، کلمه presbyopia است که مفهوم پیری از آن برنمی‌آید. در ابتدای دهه چهارم زندگی و حوالی سنین 40 سالگی و بیشتر، اغلب افراد در انجام کارهایی مانند خواندن، دوخت و دوز و یا کار با کامپیوتر احساس تاری دید می‌کنند، به طوری که تقریبا کمتر کسی از این امر مستثنا بوده و حتی افرادی که در تمام زندگی خود شکایتی از دیدشان نداشته‌اند، به درجاتی، انواعی از مشکلات دید نزدیک را تجربه خواهند کرد.
با توجه به چه علایمی می‌توانیم بگوییم که فردی دچار پیرچشمی شده است؟
اولین علایم، به‌طور معمول این است که فرد مجبور است برای بهتر دیدن کتاب، روزنامه، مجله و یا هرگونه نوشته چاپی آن را دورتر از صورت و چشم خود نگه دارد و حتی‌الامکان تا جایی که می‌تواند از طول بازوان یا دستان خود برای دور نگه داشتن آن مطلب کمک بگیرد تا بتواند نوشته مزبور را بهتر ببیند و یا قادر به خواندن نوشته‌های پیامک همراه خود شود. گاه نیز زمانی که فرد مجبور می‌شود مدت طولانی‌تری بدون کمک گرفتن از وسیله مناسبی مانند عینک یا ... از دید نزدیک ناقص خود استفاده کند به علایمی مانند سردرد یا احساس خستگی چشم‌ها دچار خواهد شد.
بنابراین با دیگر مشکلات چشم در سنین گوناگون تفاوت دارد؟
بله، هیچ‌گاه نباید پیرچشمی را با دیگر عیوب انکساری چشم مانند نزدیک‌بینی، آستیگماتیسم یا دوربینی که مربوط به شکل غیرمعمول قرنیه یا اندازه محوری چشم است، یکی دانست.
چه علل و عواملی سبب بروز پیرچشمی می‌شوند؟
به نظر می‌رسد که علت بروز پیرچشمی نوعی ضعف تدریجی پاسخ ارتجاعی یا کشسانی عدسی چشم انسان در مقابل اشیایی است که به سمت چشم نزدیک می‌شود. زیرا که در انسان عادی زیر 40 سال، عدسی چشم انسان قادر است که در حالتی پویا، متناسب با نزدیک شدن اشیای دور به سمت چشم با تغییری که در شکل و تحدب آن ایجاد می‌شود، قدرت‌های انکساری متعددی را اعمال کرده و بالطبع قابلیت پاسخگویی تطابقی مناسبی جهت فوکوس کردن تصویر نهایی شیء نزدیک روی شبکیه چشم انسان را فراهم کند ولی به مرور زمان و پس از 40 سالگی به دلایلی که چندان هم مشخص نیست از توانایی چنین قابلیتی کاسته شده و در نهایت عدسی چشم قادر به پاسخ تطابقی متناسب با اشیای نزدیک شده به چشم نیست. به نظر می‌رسد علت بروز این اتفاق، نوعی تغییرات شیمیایی در عدسی چشم انسان است که در نهایت به سخت‌تر شدن عدسی و کاسته شدن از قابلیت کشسانی عدسی منجر می‌شود.
چه درمان‌هایی برای رفع این مشکل وجود دارد؟
به‌طور سنتی معمول‌ترین روش درمان پیرچشمی، استفاده از عینک‌های پیرچشمی است. این عینک‌ها به طور کلی در دو فرم ارایه می‌شوند؛ عینک‌هایی با قاب کامل که در آنها کل لنز عینک مسوول اصلاح پیرچشمی بیمار است و عینک‌های نیم چشم که به صورت عینک‌های باریک و نیمه‌ای هستند که کمی پایین‌تر و نزدیک‌تر به نوک بینی هم قرار می‌گیرند.
این دو مدل چه تفاوت‌هایی دارند و برای چه افرادی مناسب هستند؟
عینک‌هایی با قاب کامل بیشتر برای کسانی مناسب است که قرار است وقت زیادی را صرف خواندن مطلبی طولانی کنند، وگرنه اگر قرار باشد در همین زمان سر خود را بالا آورده و دور را نگاه کنند از پشت عینک کامل، دور را واضح نخواهید دید. برعکس، عینک‌های نیمه این امکان را فراهم می‌کنند که فرد بتواند ضمن اینکه در نگاه به پایین از دید نزدیک خود استفاده می‌کند، هرگاه لازم شد از قسمت بالای قاب عینک به دور نیز نگاه انداخته و بتواند از دید دور خود نیز استفاده کند. برای کسانی که هیچ‌گاه سابقه مصرف عینک نداشته‌اند، به‌طور معمول استفاده از یک عینک نزدیک، انتخاب مناسبی است ولی اگر قرار باشد فردی از هر دو عینک دور و نزدیک به طور متوالی و در فواصل کوتاه استفاده کند، بهتر است از عینک‌های دوکانونی یا عینک‌های تدریجی استفاده کند.
عینک تدریجی؟!
بله، عینک‌های تدریجی، عینک‌های بدون خطی هستند که تمامی فواصل دور، نزدیک و میانه را اصلاح می‌کنند. به این شکل که انتقالی تدریجی از قسمت دید دور به سمت دید میانه و در نهایت به سمت دید نزدیک صورت می‌گیرد. بنابراین در همان وضعیت که قادر به دید دور هستید می‌توانید با مانیتور کار کرده و یا به‌طور هم‌زمان نوشته‌هایی را که در نزدیکی چشم شما قرار می‌گیرند، مطالعه کنید.
آیا عینک‌های پیرچشمی دارای مزایا و معایبی هم هستند؟
عینک‌های پیرچشمی در رنگ و سبک‌های گوناگون ارایه می‌شوند و بدیهی است که به علت ارزانی اگر از مدل یک عینک خسته شدید، می‌توانید به راحتی مدل آن را با عینک جدید دیگری تعویض کنید و همین طور به علت ارزانی می‌توان مقدار زیادی از آنها را خریداری و در محل‌های مختلفی مانند محل کار، اتومبیل، اتاق خواب، کیف همراه و... قرار داد. اما عیب عمده این عینک‌ها آن است که متناسب با افراد گوناگون درست شده و بنابراین برای افراد متعدد تنها با سایز ثابت، ارایه می‌شوند. به این معنا که گرچه شماره‌های شیشه در اندازه‌های گوناگون وجود دارد ولی همواره اندازه هر دو شیشه ثابت بوده و همواره فاصله مرکز دو شیشه که متناسب با فاصله مرکز مردمک هر فرد باید ساخته شود، برای تمامی عینک‌های ساخته شده یکسان است. ضمن اینکه در بسیاری از افراد درجاتی از آستیگماتیسم در اصلاح دید دور آنها وجود دارد که لازم است در عینک نزدیک آنها نیز در نظر گرفته شود و حال آنکه در عینک‌های نزدیک آماده، هیچ‌گاه آستیگماتیسمی در نظر گرفته نمی‌شود. به همین دلیل استفاده از عینکی که به هر علت مناسب چشم شما نیست ممکن است علایمی از قبیل سردرد، خستگی چشم و حتی تهوع را برای شما ایجاد کند. بنابراین اگر پس از مصرف عینک نزدیک آماده‌ای چنین علایمی پیدا کردید، بهتر است با چشم‌پزشک خود مشورت کنید.
آیا افرادی که با مانیتور کار می‌کنند می‌توانند از این عینک‌های نزدیک‌بین استفاده کنند؟
این امکان همیشه وجود ندارد که بتوان از عینک نزدیک برای دیدن در مانیتور کامپیوتر هم استفاده کرد زیرا که ما همواره برای دیدن نوشته‌های چاپی آن را به چشم نزدیک‌تر نگه می‌داریم و حال آنکه صفحه نمایش مانیتورها دورتر قرار دارد، بنابراین ممکن است اگر عینک نزدیک شما طوری است که مجبورید هنگام استفاده از مانیتور کامپیوتر سر خود را عقب‌تر نگه دارید تا آن را ببینید، بی‌جهت به عضلات گردن خود استرس بی‌مورد وارد می‌کنید. بنابراین بهتر است به فکر تهیه عینک مناسب خاص استفاده از کامپیوتر باشید که نسبت به عینک نزدیک شما، مقدار شماره کمتر دارد.
به هنگام خرید عینک به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
اگر تصمیم دارید عینک نزدیک آماده‌ای از داروخانه تهیه کنید، باید مراقب باشید شیشه آن به طور کامل شفاف و عاری از هرگونه حباب هوا، موج و یا ترک در شیشه باشد. بسیاری از بیماران برای خلاصی از اتاق انتظار پزشکان و یا جهت صرفه‌جویی در وقت و هزینه به هنگام تهیه عینک نزدیک و یا نیاز به تعویض عینک راه ساده‌تر را انتخاب کرده و با مراجعه به داروخانه یا فروشگاه نسبت به تهیه عینک‌های آماده اقدام می‌کنند، غیر از اشکالات فوق که به آن اشاره شد، اقدام اخیر این اشکال را هم دارد که ممکن است بیمار را از فرصت یک معاینه به موقع چشم‌پزشکی پس از سنین 40 سالگی که می‌تواند در تشخیص مواردی مانند گلوکوم (آب سیاه) و یا بیماری‌های دیگری که علایم واضح هشدار دهنده‌ای ندارند، محروم کرده و سبب نوعی غفلت و تاخیر تشخیص در بیماری فرد شود.
منبع:http://www.salamat.com
