سرطان پانکراس، سرطان تندرو

گفتگو با دکتر ایرج خسرونیا
 

سرطان لوزالمعده در تمامی گروه‌های سنی، از جوان 15 ساله گرفته تا سالمند 90 ساله دیده می‌شود. اما حداکثر شیوع آن در سنین 55 تا 85 سالگی است. علت واقعی بروز این سرطان هنوز شناخته شده نیست ولی مشاهده شده است که سیگار می‌تواند احتمال بروز آن را افزایش دهد. مطالعات نشان می‌دهد که غذاهای با چربی فراوان نیز در ایجاد این سرطان نقش دارند. اینها بخشی از گفته‌های دکتر ایرج خسرونیا، رییس جامعه متخصصان داخلی ایران درباره سرطان لوزالمعده است. اگر تمایل دارید تا درباره این سرطان بیشتر بدانید، گفتگوی ما را با ایشان بخوانید.

چه اتفاقی برای لوزالمعده می‌افتد که دچار سرطان می‌شود؟
 

بیش از 90 درصد از سرطان‌های لوزالمعده از سلول‌های مجاری لوزالمعده که مسوول انتقال آنزیم‌های گوارشی به دوازدهه (اولین قسمت روده باریک) است، سرچشمه می‌گیرد، به طوری که دوسوم تومورهای مجرا در سر و یک سوم بقیه در تنه و دم لوزالمعده ایجاد می‌شود. این سرطان‌ها اغلب به وسیله بافت‌های ملتهب لوزالمعده احاطه می‌شوند، به طوری که در تشخیص لوزالمعده مشکل ایجاد می‌کنند. تومورهای لوزالمعده می‌توانند انسداد مجرای صفراوی مشترک ایجاد کرده و موجب زردی شوند.

آیا این سلول‌های سرطانی به اطراف نیز کشیده می‌شوند؟
 

بله. سلول‌های سرطانی اغلب به بافت‌های اطراف، غدد لنفاوی ناحیه و کبد گسترش می‌یابند. گاه سلول‌های جزایر لانگر هانس (مجموعه‌ای از سلول‌های متمرکز در لوزالمعده که وظیفه‌شان تولید هورمون‌های مختلف است) سرطانی می‌شوند ولی بیشتر تومورهای این سلول‌ها خوش‌خیم هستند. تومور سلول‌های این جزایر وقتی ترشح کننده هورمون باشند، تومور فعال نامیده می‌شوند. در صورتی که تومور ترشح کننده انسولین باشد موجب ترشح مقادیر زیاد انسولین و ایجاد علایم کاهش قند خون می‌شود.

در مقابل، تومورهای بدون فعالیت چه می‌کنند؟
 

این تومورها نمی‌توانند مقادیر زیاد انسولین که سبب افت قندخون شود، تولید کنند. این نوع سرطان‌ لوزالمعده گرچه بسیار نادر است ولی اغلب نسبت به سرطان‌های مجرا احتمال بیشتری برای بهبود دارد.

چه عللی موجب سرطان لوزالمعده می‌شود؟
 

علت شناخته شده‌ای برای این سرطان بیان نشده است اما تحقیقات بیانگر این مطلب است که افراد سیگاری دو برابر افراد غیر سیگاری به سرطان لوزالمعده مبتلا می‌شوند. رژیم غذایی نیز ممکن است در ایجاد سرطان لوزالمعده دخالت داشته باشد، به طوری که این سرطان در افرادی که کافئین مصرف می‌کنند و همچنین افرادی که غذاهای حاوی چربی فراوان به خصوص چربی‌های حیوانی مصرف می‌کنند، بیشتر مشاهده می‌شود.

برای پیشگیری از این سرطان چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟
 

برای جلوگیری از ابتلا به سرطان لوزالمعده پیشنهاد می‌شود که رژیم‌های غذایی متنوع، کم‌چربی و با فیبرهای غذایی فراوان مصرف شده و از استعمال دخانیات پرهیز شود.

دیابت بر این سرطان تاثیرگذار است یا خیر؟
 

دیابت نیز با سرطان لوزالمعده ارتباط دارد، به طوری که زنان دیابتی ممکن است احتمال بالاتری برای ابتلا به سرطان لوزالمعده داشته باشند. همچنین این نکته را اضافه کنم که سرطان لوزالمعده با مواد صنعتی ارتباط دارد. ترکیبات صنعتی خاصی که در صنایع شیمیایی، کک‌سازی، فلزی و گازی استفاده می‌شود می‌توانند موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده شوند.

این سرطان چه علایمی از خود نشان می‌دهد؟
 

سرطان لوزالمعده به سرعت رشد می‌کند و گاه وجود خود را با یک درد مبهم شکم نشان می‌دهد. بسیاری از بیماران این درد مبهم را در شکم‌شان با ناراحتی‌های معده اشتباه می‌کنند. برای آشنایی بیشتر، به برخی علایم اشاره می‌کنم اما دقت کنید که این علایم دست کم باید دو هفته طول بکشد.

چه علایمی؟
 

درد مبهم در قسمت فوقانی شکم که گاه به پشت انتشار می‌یابد و یا درد پشت که اغلب دایمی است و هنگام خوردن و دراز کشیدن بدتر می‌شود و با نشستن و خم شدن به جلو بهتر می‌شود و همچنین کاهش وزن شدید و سریع که با رژیم غذایی در ارتباط نباشد.

همان‌طور که اشاره کردید، زردی نیز از علایم این سرطان است. آیا پس از ظاهر شدن آن نیز دو هفته باید صبر کرد؟
 

خیر در صورت بروز زردی بلافاصله باید به پزشک مراجعه کرد.

تشخیص این سرطان چگونه صورت می‌گیرد؟
 

سونوگرافی شیوه مناسبی است. این روش بدون درد و غیرتهاجمی براساس اصول رادار کار می‌کند. امواج صوتی به سمت لوزالمعده فرستاده می‌شود و بازگشت آنها دریافت می‌شود و به وسیله رایانه به تصویری از بافت لوزالمعده تبدیل می‌شود. امواج صوتی هیچ عارضه شناخته شده‌ای ندارد. این روش به عنوان بهترین وسیله غربالگری سرطان لوزالمعده شناخته شده است. آندوسکوپی نیز در تشخیص موثر است. در این روش، تحت بی‌حسی موضعی، لوله بلند قابل ارتجاع و باریکی که به آن آندوسکوپ می‌گویند، از طریق دهان به داخل معده و دوازدهه فرستاده می‌شود. آن‌گاه از طریق آندوسکوپ لوله باریک‌تری به نام کانولا وارد مجاری لوزالمعده می‌شود.

این کار چگونه انجام می‌شود؟
 

نخست سلول‌های لوزالمعده که در شیره گوارشی وجود دارند، برای مطالعات بیشتر گرفته می‌شود و سپس ماده حاجب داخل مجرا تزریق می‌شود تا با گرفتن عکس رادیولوژی مشخص شود که آیا مجرای لوزالمعده تنگی و انسداد دارد یا خیر.

چه روش‌های درمانی برای این سرطان وجود دارد؟
 

درمان اصلی این سرطان عمل جراحی است. پیشرفت‌های جدید در روش‌های جراحی و مراقبت‌های پیش و بعد از عمل موجب شده است که این جراحی وسیع با ایمنی انجام شود. محل قرار گرفتن تومور و اینکه آیا سلول‌های سرطانی به کبد و یا سایر اعضای مجاور گسترش یافته‌اند، میزان برداشت بافت لوزالمعده را مشخص می‌کند. اگر تومور در سر لوزالمعده قرار داشته باشد، سر لوزالمعده قسمت اول روده باریک قسمتی از معده و مجرای صفراوی مشترک همگی برداشته می‌شوند. با درمان دارویی پس از جراحی، بسیاری از بیماران زندگی نسبتا طبیعی خواهند داشت.

بعضی از تومورها آنچنان لوزالمعده را در بر گرفته‌اند که برداشتن تومور امکان‌پذیر نیست. نظر شما چیست؟
 

بله. در این صورت باید تمام غده برداشته شود و پس از آن نیز بیمار از انسولین استفاده کند تا وضعیت قند خون وی طبیعی شود.
منبع: http://www.salamat.com
ae