در این مقاله به هموریید (بواسیر) و شقاق (فیسور) مقعدی به‌عنوان دو علت شایع درد و خونریزی هنگام اجابت مزاج می‌پردازیم.
هموروئیدها بالشتک هاى عروقى طبیعى هستند که در ناحیه کانال مقعدى در قسمت ? سانتى مترى انتهاى روده بزرگ (راست روده) قرار دارند. این بالشتک‌ها در دو قسمت داخل و خارج کانال مقعد قرار دارند که به آن هموروئیدهاى داخلى و خارجى مى گویند. هموروئیدها اندام‌های طبیعی این ناحیه هستند، اما در اثر زور زدن به دنبال یبوست و یا اسهال مى‌توانند پرخون و متورم شده و در صورت تکرار یبوست و زور زدن موقع اجابت مزاج این بالشتک هاى عروقى متورم و دچار پارگى و زخمى شده و به صورت خونریزى و بیرون زدگى و گاهی درد به هنگام اجابت مزاج خود را نشان دهند.
انواع هموروئید
هموروئیدهاى داخلى از نظر شدت علائم به چهار درجه تقسیم مى شوند.
درجه اول: خونریزى بدون بیرون زدگى.
درجه دوم: خونریزى همراه بیرون زدگى که خودبه خود جا مى رود.
درجه سوم: خونریزى به همراه بیرون زدگى که با دست جا مى رود.
درجه چهارم: خونریزى به همراه بیرون زدگى که با دست جا نمى رود.
عوامل ایجادکننده هموروئید
عوامل مهم و موثر در بروز آن عبارتند از: یبوست مزمن، اسهال مزمن، زور زدن موقع اجابت مزاج، نشستن طولانى مدت در توالت، افزایش سن، عوامل ارثى، حاملگى، تحرک کم، مصرف غذاهاى کم‌فیبر، عدم استفاده از میوه‌جات و سبزیجات، مصرف الکل و...
علایم و نشانه‌ها
1) خونریزى: اولین و شایع‌ترین علامت خونریزى هنگام اجابت مزاج است که پس از دفع مدفوع سفت ایجاد مىشود و به صورت خون روشن و تازه روى کاسه توالت مى چکد. وضعیت آن طورى است که اکثراً پس از مدفوع است و به عبارتى از مدفوع جدا است. افراد بایستى متوجه باشند که اگر خون مخلوط با مدفوع باشد بایستى به سایر عوامل مثل سرطان ها، پولیپ ها و کولیت ها مشکوک شده و حتماً بررسى کامل کولون توسط جراح متخصص کولورکتال انجام شود.
2) خروج توده (بیرون‌زدگى): دومین علامت بیرون زدگى است که گاها بالشتک هاى هموروئیدى از مقعد خارج شده که خود به خود جا رفته و یا براى جااندازى نیاز به دستکارى دارند و گاهى آنقدر وسیع هستند که قابل جااندازى نیستند و بایستى سریع تر به جراح مراجعه شود.
3) درد: سومین علامت درد است که در هموروئیدهاى درجه سوم و چهارم عارضه‌دار شده و یا هموروئیدهاى خارجى و مخلوط بروز مى‌کند.
درمان هموروئید
با توجه به نوع و تشخیص پزشک متخصص در این رشته چندین روش درمانى وجود دارد.
درمان‌های طبى: که معمولا براى هموروئیدهاى خفیف درجه اول و یا دوم توصیه مىشود عبارت است از کنترل یبوست به وسیله مصرف رژیم غذایى پرفیبر مثل میوه‌جات و سبزیجات، کاهو، آلو، انجیر، نان سبوس‌دار، اصلاح عادت اجابت مزاج، استفاده از پمادهاى ضد هموروئید و استفاده از ملین‌ها و لگن آب گرم.
درمان‌هاى جراحی و سایر روش‌ها
در صورتی که درون هموروئید خارجی لخته تشکیل شود، پزشک شما ممکن است درمان جراحی برای برداشتن هموروئید را توصیه کند. در موارد خونریزی‌های مکرر یا هموروئیدهای پیشرفته دردناک نیز ممکن است جراحی برای برداشتن هموروئید یا استفاده از شیوه‌های سرپایی مانند کوتر کردن، منجمد کردن،بستن هموروئید با حلقه لاستیکی توصیه شود.
شقاق (فیسور) مقعد چیست؟
فیسور یا شقاق ترک و یا زخمى است که در ناحیه ابتداى مقعد رخ مى دهد که بسیار دردناک بوده و گاهاً با خونریزى مختصر موقع اجابت مزاج همراه است. علل ایجاد این زخم متفاوت است ولیکن در اکثر بیماران با تغییر اجابت مزاج از قبیل یبوست و یا اسهال شدید همراه است. شایع‌ترین محل این زخم در قسمت خلفى است و از نظر بروز فیشر در بین زنان و مردان هر دو به یک اندازه شایع است به خصوص در افراد بالغ جوان شایع‌تر مشاهده مى شود ولیکن این بیمارى از نوزادان تا افراد مسن را گرفتار مى کند.
فیسور به دو شکل حاد و مزمن دیده مىشود: در فیسور حاد علایم طى یک ماه اخیر شروع شده است و با درد شدید مقعد به خصوص در موقع اجابت مزاج شروع شده و زخم به صورت حاد است. درمان شکل حاد به صورت مراقبتى و سرپایى است. اکثرا با تغییر عادات غذایى و مصرف فیبر و سبزیجات و تنظیم عادات اجابت مزاج و استفاده از پمادهاى بى‌حس‌کننده درمان مىشود.
فیسور مزمن وقتى است که علایم فیسور طولانى می‌شود و گاهی حالت عودکننده به خود می‌گیرد. در این حالت اکثرا یک زایده پوستى نیز در لبه مقعد ایجاد مىشود که در این صورت اکثرا نیاز به درمان‌هاى بیشتر از قبیل جراحى دارد. معمولا در ابتدا برای شقاق از درمان‌هاى مراقبتى از قبیل پماد نیتروگلیسیرین یا پمادهاى دیلتیازم استفاده مى‌کنند. داروى دیگر، سم بوتولونیوم است که داخل عضله داخلى مقعد تزریق مىشود. راه نهایى درمان فیسور مزمن جراحى است که در این عمل معمولا قسمتى از عضله اسفنکتر داخلى مقعد قطع شده و گاهی نیاز به برداشتن زواید پوستى نیز مىشود.
منبع:www.salamat.com
/خ
